5 درس آموزنده از رئیس مکتب جعفری

امام جعفر صادق(ع)، ششمین امام شیعیان را رئیس مکتب شیعه جعفری می‌نامند که در مکتب ایشان علمای فراوانی تاکنون تربیت یافته و به نشر آموزه‌های دین پرداخته‌اند. به مناسبت فرا رسیدن سالروز شهادت این امام همام با مرور روایاتی، 5 درس آموزنده را از مکتب ایشان می‌آموزیم.

1- مرحوم قطب‌الدّین راوندی روایت کرده است، روزی از امام جعفر صادق(ص) سئوال کردند: روزگار خود را چگونه سپری می‌فرمائی؟ حضرت در جواب فرمود: عمر خویش را بر چهار پایه و رکن اساسی سپری می‌نمایم: می‌دانم آنچه که روزی برای من مقدّر شده است، به من خواهد رسید و نصیب دیگری نمی‌گردد. می‌دانم دارای وظائف و مسئولیت‌هائی هستم که غیر از خودم کسی توان انجام آن‌ها را ندارد. می‌دانم مرا مرگ در می‌یابد و ناگهان بدون خبر قبلی مرا می‌رباید، پس باید هر لحظه آماده مرگ باشم و می‌دانم خدای متعال بر تمام امور و حالات من آگاه و شاهد است و باید مواظب اعمال و حرکات خود باشم. ( مستدرك الوسائل، جلد 12، صفحه 172)

2- در روایات متعدّدی وارد شده است هرگاه که امام جعفر صادق(ع) در باغستان و مزرعه، بیل در دست داشته و مشغول کشاورزی و کارگری می‌بود و اصحاب و دوستان، حضرت را با آن حالت مشاهده می‌کردند، عرضه می‌داشتند: یاابن رسول‌اللّه! چرا در این موقعیت خود را به زحمت انداخته‌اید؟! اجازه فرمائید تا ما کمک کنیم و شما استراحت کنید. حضرت در جواب می‌فرمود: مرا به حال خود وا گذارید، من علاقه‌مندم که خداوند مرا در حالتی مشاهده کند که با دست خود زحمت می‌کشم و کار می‌کنم و جسم خود را برای به دست آوردن روزی حلال به زحمت و مشقّت انداخته‌ام. (كافى، جلد 5، صفحه 76؛ بحارالانوار، جلد 47، صفحه 57 و وافى، جلد 17، صفحه 30 و 36)

3- بعضی از بزرگان همانند مرحوم اربلی حکایت کرده‌اند، روزی مگسی بر صورت منصور دوانیقی نشست و منصور با دست خود آن را دور ساخت، مگس بار دیگر برگشت و بر همان جای اوّل نشست و باز منصور آن را دور کرد و این کار چند مرتبه تکرار شد تا آن که منصور به خشم آمد، در همان حال، امام جعفر صادق(ع) وارد شد. منصور گفت: یاابن رسول‌اللّه ! خداوند متعال برای چه مگس را آفریده است؟ حضرت در پاسخ فرمود: برای آنکه به وسیله آن، جبّاران را ذلیل و متواضع گرداند. (كشف الغمّة، جلد 2، صفحه 373)

4- مرحوم نراقی در کتاب ارزشمند خود آورده است، شخصی نزد امام جعفر صادق(ع) حضور یافت و عرضه داشت: یاابن رسول‌اللّه ! پدرم پیر و ضعیف گشته است به طوری که همانند بچّه کوچک باید در خدمت او باشم و نیز او را برای قضاء حاجت بغل می‌کنم. حضرت فرمود: چنانچه توان داشته باشی باید این کار را ادامه دهی و نیز باید با کمال ملاطفت و مهربانی برایش لقمه بگیری و دهانش بگذاری و انجام این امور فردای قیامت، راه ورود به بهشت را برایت آسان می‌گرداند. (جامع‌السّعادات، جلد 2، صفحه 265)

5- صفوان جمّال حکاین کند: روزی در خدمت آن حضرت بودم که فرمود: ای صفوان! آیا تعداد سفیران و پیامبرانی را که خداوند متعال برای هدایت بندگان؛ مبعوث گردانیده است، می‌دانی؟ عرض کردم: خیر، نمی‌دانم. امام صادق(ع) فرمود: خداوند یک صد و بیست و چهار هزار پیغمبر(ص) برانگیخت و به همان تعداد نیز وصی و جانشین منصوب و معرّفی کرده که تمامی آن‌ها اهل صدق حدیث و ادای امانت و زاهد در امور دنیا بوده‌اند سپس حضرت در ادامه فرمایش خود افزود: خداوند متعال پیغمبری بهتر و با فضیلت‌تر از حضرت محمّد مصطفی(ص) نفرستاد و نیز جانشینی بهتر و با فضیلت‌تر از جانشین آن بزرگوار یعنی حضرت امیرالمؤمنین امام علی‌بن ابیطالب(ع) معرّفی نکرده است. (بحارالانوار، جلد 16، صفحه 352)

گردآوری: حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا حدادایان، دبیر مجمع نخبگان حوزوی و دانشگاهی فارس