محدودیت سبک‌های آموزش/ قرارگاه مجازی قرآن راه‌اندازی شود

لیلی رشیدی، پیشکسوت قرآنی فارس، در گفت‌وگو با ایکنا از فارس، با بیان اینکه امروز دشمنان و بد خواهان نظام اسلامی، فضای مجازی را به عنوان ابزاری مهم برای نفوذ به فرهنگ ایران اسلامی در دستور کار قرار داده‌اند، گفت: آگاهی‌بخشی و روشنگری در این فضا از راهکارهای اصلی مقابله با توطئه‌های دشمنان است که به رغم اهمیت داشتن شبکه‌های اجتماعی و نیز با پیشرفت علم و تکنولوژی این امر مهم نیاز به مدیریت صحیح و هوشیاری در برابر توطئه‌های دشمنان برای صیانت از سلامت جامعه را می‌طلبد تا بتوانیم شاهد پیشرفت در عرصه‌های مختلف پیشرفت تکنولوژی در کشور باشیم.

وی افزود: رهبر معظم انقلاب اسلامی سال‌هاست که در بیانات خود در جمع گروه‌های مختلف بر نقش فضای مجازی تاکید کردند و فرمودند: فضای مجازی، حقیقتا به قتلگاه نوجوانان و جوانان شده است. منطقه عظیمی از این فضا اکنون در دست دشمن است. باید دشمن را از فضای مجازی برانید و بتارانید. باید باور داشته باشیم با حاکمیت واقعی انقلاب اسلامی بر فضای مجازی می‌توان تمدن‌سازی کرد و به جای بازی خوردن از دشمن، می‌توانیم در زمینش با تقویت محتواهای فرهنگی، قرآنی صحنه‌گردان قوی در عرصه رسانه‌های جهانی باشیم، اما نکته مهم که به آن باید پرداخت این است که چگونه با توجه به جذابیت فضای مجازی برای جوانان چگونه این نسل را به سمت فعالیت‌های قرآنی جذب کنیم.

این فعال قرآنی تصریح کرد: همان‌طور که مقام معظم رهبری تأکید دارند که جوانان ما باید به تعالی برسند تا بتوانند قضایا را برای خودشان تجزیه و تحلیل کنند، اولین راهکار می‌تواند کمک مسئولان و فعالان حوزه قرآن به این نسل باشد تا با اتکا به توان نیروهای جوان و انقلابی بستری را فراهم کرد که به تولید محتواهای جذاب بپردازند و مسیر را برای جذب نسل جوان به قرآن هموار سازند.

وی با بیان اینکه تولید محتوای فاخر در زمینه قرآن در فضای مجازی یک نیاز اساسی است تا بتوانیم جوانان را به سمت قرآن و فرهنگ قرآنی سوق دهیم، گفت: امروزه به دلیل اینکه زبان هنر آنچنان گیرا و گویا است که در تمام دنیا و با تمام ادیان، رنگ‌ها قومیت‌ها و… قابل درک است، باید تولید محتواهای قرآنی هم با هنر تلفیق و همراه گشته تا جذابیت لازم جهت جذب قرآن صورت گیرد، بنابراین باید با تولید فیلم کوتاه قرآنی، انیمیشن‌های قرآنی، نمایش‌نامه با محوریت قصص قرآن، داستان، کتاب صوتی و… در فضای مجازی پرداخت.

رشیدی با تأکید بر اینکه باید با تلاش در این زمینه میدان را خالی نکنیم بلکه دشمن را بیرون برانیم زیرا تا زمانی که خلأ وجود داشته باشد فضای مجازی عرصه تاخت و تاز دشمنان خواهد بود، افزود: برگزاری جشنواره‌ها و همایش‌های قرآنی با موضوع فضای مجازی و جذب جوانان به قرآن در رشته‌های هنری متعدد شامل پوستر، مستند تلویزیونی و رادیویی، فیلم داستانی کوتاه، موشن‌گرافیک و موشن‌کمیک، نمایش کوتاه، پادکست و کتاب صوتی می‌تواند یکی از راهکارهای اثربخش دیگر باشد.

دلیل مهجوریت قرآن در جامعه کنونی

این پیشکسوت قرآنی اظهار کرد: یکی از دلایل مهجور بودن نسبی قرآن کریم در جامعه و عدم جذب نوجوانان به قرآن  ناکارآمد بودن و کافی نبودن سبک‌های آموزش قرآن است. جذاب‌تر کردن شیوه‌های آموزش قرآن امری بسیار ضروری است چراکه با توجه به جذابیت‌های برنامه دشمنان، دیگر روش‌های سنتی منسوخ بوده و کارآمد نیست و باید روش‌های نوین و اثرگذار در رأس برنامه‌ها قرار گیرد.

به گفته وی برگزاری محافل و کرسی‌های تلاوت با حضور نوجوانان و خانواده‌های آن‌ها می‌تواند اثر بسیار فراوانی در جذب نسل جوان به قرآن باشد. کرسی تلاوت، دغدغه چند ساله مقام معظم رهبری است که فرمودند: یک کرسی تشکیل شود و قاری فقط تلاوت قرآن کند. منظور حضرت، فقط ثواب تلاوت قرآن نیست، چشم‌انداز ایشان خیلی بیشتر است. ایشان می‌بینند که در این جلسات تلاوت، قاریان جدید پرورش می‌یابند و جوانان قرآنی می‌شوند. در کرسی‌های تلاوت، هم زمینه پیشرفت قاری و هم جذب مخاطبین به سمت و سوی قرآن فراهم‌تر است. متأسفانه در حال حاضر جلسات قرآن از یک سستی و رخوت و رکود عجیبی رنج می‌برد و قاریانی که تلاوت دارند، بسیار بی‌روح و ساده می‌خوانند و در جلسه‌ای که تشکیل شده است، چند آیه بسیار ساده و معمولی تلاوت می‌شود که کسالت‌آور است که این مطلب مهم باید با برنامه‌ریزی و استفاده از قراء مطرح رفع شود.

وی با بیان اینکه نکته مهمی که با آن روبه‌رو هستیم، شیوه‌های نامناسب به‌کارگیری آموزش قرآن در نوجوانان است، گفت: روخوانی و روان‌خوانی قرآن را هر وقت بخواهد می‌توان، کار کرد؛ ولی آنچه اکنون جذابیت دارد و نوجوانان دوست دارند به آن برسند صوت و لحن است لذا در مؤسسه‌های قرآنی باید قرآن‌آموزان از روز اول سراغ صوت و لحن بروند تا جذب صورت گیرد. پس از جذب آنان به روخوانی و روان‌خوانی و سایر سطوح پرداخت.

رشیدی با تصریح اینکه در جامعه برای هر نوع آموزش اگر بخواهیم ماندگار و جذاب شود باید با هنر همراه شود، مثلاً کتاب‌های گلستان یا بوستان سعدی و یا دیوان حافظ چون با هنر و شعر ترکیب و تلفیق و همراه شده است، ماندگار شدند، افزود: همچنین برخی کتاب‌های ارزشمند وقتی با خط خوش و تذهیب و نگارگری هنرمندانه همراه می‌شوند جذابیت بسیار بیشتری پیدا می‌کنند. تلاوت قرآن هم مستثنی از این اصل نیست و اگر می‌خواهیم تلاوت قاریان در دل‌ها نفوذ کند، باعث ایجاد جذابیّت شود و نسل جوان را با قران مأنوس کند باید با هنر همراه شود.

وی رمز ماندگاری تلاوت قرآن را تطبیق آن با هنر دانست و افزود: مشاهده می‌کنیم تلاوت‌هایی که از قاریان بزرگ مانده و به دست ما رسیده دلیلش این است که با هنر عجین شده است، هرچه به هنر برجسته‌تر و زیباتر و موشکافانه‌تر توجه شود؛ بستر برای جذب خود و دیگران راحت‌تر فراهم می‌شود البته این برای جذب اولیه به قرآن و مقدمه‌ای خواهد بود که مردم با مفاهیم عمیق قرآن آشنا شوند. به تعبیر مقام معظم رهبری که فرمودند: دروازه ورود به قرآن کریم، تلاوت قرآن است.

این پیشکسوت قرآنی با بیان اینکه راهکار مهم بعد استفاده مؤثر از فضای مجازی است، گفت: طی چند سالی که این شبکه‌های اجتماعی راه‌اندازی شده است، بسیاری از اساتید کشور ما در شبکه‌های اجتماعی کانال و گروه زده‌اند و بعضی از این گروه‌ها و کانال‌ها تا چند هزار نفر عضو دارند و فضای خوبی برای یادگیری و تبادل اطلاعات فراهم شده است و اگر سال‌های قبل قرار بود کلاسی باشد و از قاری بین‌المللی بخواهند که اجرا کند زحمات و امکانات زیادی را می‌طلبید ولی شبکه‌های اجتماعی این مزیت را دارد که امکان تشکیل جلسات قرآنی را تسهیل و تسریع کند. ضمن اینکه نباید از برگزاری جلسات قرانی به سبک سنتی غفلت کنیم زیرا آن‌ها هم مزایا و ویژگی‌هایی دارند که هیچ ابزار دیگری نمی‌تواند جایگزین آن‌ها شود.

رشیدی تأکید کرد: نکته مهم این که درست است که فعالیت‌های قرآنی در فضای مجازی به خوبی صورت می‌گیرد و دوستان قاری با تشکیل گروه‌های مجازی به نشر معارف قرآنی و تعلیم علاقه‌مندان می‌پردازند اما این فعالیت‌ها در مقایسه با تحرکات شوم و تبلیغات منفی که در فضای مجازی بر ضد قرآن کریم و تعالیم آسمانی آن جریان دارد بسیار کم است و باید تلاش کنیم فعالیت‌های مجازی بسیار با برنامه و موثر انجام شود.

فضای مجازی را فراموش نکنیم

این فعال قرآنی اظهار کرد: در واقع می‌توان گفت فضای مجازی علاوه  بر ایجاد زمینه آشنایی استعدادهای قرآنی، با توجه به همگرایی و هم‌افزایی اساتید باعث رونق آموزش شود. یادگیری قرآن‌آموزان از نکات مثبت آموزش در فضای مجازی است که امکان آن در کلاس حضوری وجود ندارد و شاید بتوان گفت همین مسئله کیفیت آموزش در فضای مجازی را بیشتر می کند البته باید توجه داشت فضای مجازی می تواند برای قرآن‌آموز خسته‌کننده شود که برای جلوگیری از این مسئله بهتر است فایل های صوتی یا فیلم های آموزشی کوتاه تهیه شود تا علاقه‌مندان وقت کافی بگذارند ضمن اینکه قرآن‌آموزان در هنگام فراگیری خود را در کلاس و مشغول آموزش بدانند نه اینکه به دلیل مجازی بودن فایل ها را سرسری گرفته و به کارهای دیگر بپردازند.

وی با تأکید بر اینکه در گروه‌های فضای مجازی باید توجه داشته باشیم گروهی موفق است که از مشورت صاحبان اندیشه بهره ببرد و ایده‌پردازی داشته باشد تا بتواند یک گروه پویا و ماندگار داشته باشد، گفت: همچنین برنامه ها نباید تکراری باشد چون موجب دلزدگی خواهد شد. در گروه های قرآنی باید توجه داشته باشیم که تمرینات و مطالب به صورت سخت ارائه نشود و در فضای مجازی از تنوع در آموزش غافل نشویم.

رشیدی تصریح کرد: درنظر گرفتن سن مخاطبان برای عضویت در گروه مهم بوده و سن مخاطبان یکی از مواردی است که بسیار باید مورد توجه باشد. همچنین مربی که مسئولیت آموزش در گروه نوجوانان را بر عهده دارد باید با حوصله بوده و فکر و ایده مناسب برای این رده سنی را داشته باشد. ضمن اینکه ما اعتقاد داریم باید روش‌ها، محتوا و حتی فعالیت‌ها با توجه به مطالبات بیرونی و نیازهای روز جامعه تغییر و تحول ایجاد کنیم.

اعزام قاریان قرآن به کشورهای مختلف

وی راهکار مهم دیگر را حمایت مسئولان قرآنی و قرآن‌دوست دانست که با دغدغه‌مندی نسبت به این مورد و تأمین اعتبار به برنامه‌های به روز و جذاب قرآنی کمک کنند یکی از برنامه‌های قرآنی کشور که با حمایت دولت و مسئولان می‌تواند باعث جذابیت فعالیت‌های قرآنی شود اعزام قاریان قرآن به کشورهای مختلف است که بسیار تأثیرگذار و باعث تشویق نوجوانان می‌شود.

به گفته رشیدی، راهکار بعدی که خوشبختانه با برنامه در حال اجراست، راه‌اندازی قرارگاه مجازی در حوزه قرآن، عترت و نماز در سطح اداره‌ کل قرآن، عترت و نماز وزارت آموزش و پرورش با هدف اینکه داوطلبان متخصص در این حوزه‌ها را شناسایی و جذب کند تا در کاری جهادی خلأ موجود در فضای مجازی در این حوزه برای دانش‌آموزان را پر کند و با توانمندسازی نیروی انسانی و پاسخ به سؤالات و نیازهای دانش‌آموزان و انتقال محتوای تربیتی به دانش‌آموزان، مربیان و معلمان راه را برای جذب فعالیت‌های قرآنی هموار کند.

این پیشکسوت قرآنی با بیان اینکه قرارگاه مجازی بستر فضای همکاری، همکاران توانمند در عرصه مجازی در حوزه‌های قرآنی را فراهم می‌کند و اساتید پرورشی و قرآنی که صاحب سبک هستند را به ما وصل می‌کند، گفت: این یک نوع کار جهادی است که زمان و مکان هم ندارد و به باور قلبی افراد برای فعالیت در این حوزه بستگی دارد.

وی با تصریح اینکه مسئله  بسیار مهم و اساسی که در جذب فعالیت‌های قرآنی که باید به آن توجه شود این است که برای اینکه بتوانیم بچه‌ها را با قرآن آشنا کرده و آن‌ها را به سمت قرآن و فعالیت‌های قرآنی سوق دهیم، باید از سنین پایین شروع کنیم، گفت: برای سنین ابتدایی آموزش نقاشی با موضوع سوره‌های قرآنی، رنگ‌آمیزی با موضوع آشنایی با پیامبران و امامان، آموزش کاردستی با موضوع احادیث پیامبر(ص) و معصومین(ع)، آموزش کاغذ و تا با موضوع میوه‌ها و حیواناتی که در قرآن از آنان نام برده شده است.

شیوه‌های سنتی را کنار بگذاریم

رشیدی با بیان اینکه در این عرصه باید شیوه‌های سنتی آموزشی را کنار بگذاریم، گفت: با توجه به پیشرفت‌های به وجود آمده در عرصه‌های مختلف، آموزش‌های ما نیز باید پیشرفته‌تر و به روزتر باشد. جذب کودکان، نوجوانان و جوانان به قرآن کریم مستلزم به روز کردن روش‌های آموزشی است، برای کودکان بهتر است آموزش قرآن و مفاهیم آن از طریق آموزش‌های تصویری باشد؛ یعنی بیاییم قوه تصویرسازی کودک را طی آموزش فعال کنیم. داستان‌گویی، نمایش و نرم‌افزارهای آموزشی مناسب این سنین می‌تواند بسیار موثر باشد. باید از روش‌های به روزتر استفاده کنیم از جمله برای کودکان مهد و پیش دبستانی می‌توان آموزش حفظ را با نمایش انجام داد که تأثیر آن بسیار بیش‌تر از روش‌های سنتی است. دادن این آموزش همراه با شور و هیجان، تغییر صدا، استفاده از عروسک‌های نمایشی تأثیر قابل توجهی دارد.

این پیشکسوت قرآنی تأکید کرد: باید تألیفات قرآنی با موضوع آموزش روخوانی و روان‌خوانی برای این سنین با توجه به علم روز و روش‌های جدید آموزش حفظ و نکات روخوانی، روان‌خوانی و تجوید مدنظر قرار گیرد.

وی با بیان اینکه روشی نوین و استفاده از آواها و سرودهای دلنشین، دانش‌آموزان را به سمت آموزش قرآن کریم هدایت کند و انگیزه آموزش قرآن را در دل آنان نهادینه کند، گفت: ارائه محتوای گرافیکی با ظاهری مطلوب و ایجاد ارتباط سمعی و بصری کودک با کتاب‌های قرآنی دبستان راهکار مهمی است که متأسفانه خلأ آن به شدت احساس می‌شود.

رشیدی سرود را از جمله قالب‌های هنری دانست که از دیرباز تاکنون مورد وثوق آحاد جامعه به خصوص جوانان قرار داشته است و در جاهای مختلفی کاربرد دارد و افزود: مقام معظم رهبری در دیدار با شاعران در سال گذشته، یکی از نیازهای امروز را تولید سرود‌های متناسب با زمان برای نشر معارف اسلام دانستند که پیرو منویات رهبر انقلاب، بسیاری از گروه‌های همخوانی و تواشیح باید به تولید آثار فاخر و ارزشمند دینی و معارفی بپردازند. در نهایت سرمایه‌گذاری و تجهیز دارالقرآن‌ها و جذاب کردن آموزش‌ها، برگزاری کرسی‌های تلاوت جذاب، استفاده از اساتید متخصص با آموزش‌های به روز، مهیا کردن امکانات تولید محتوی در این مراکز که می‌تواند باعث  تولید محتواهای فاخری در سطح شهرستان‌ها شود و دانش‌آموزان بیشتری را برای شرکت در دوره‌های قرآنی جذب کند.

وی در پایان تأکید کرد: باید همه فعالیت‌های ما در مدارس اثرگذار و اثربخش باشند و تلاش کنیم کار جدید و روش جدید مبتنی بر پژوهش و تحقیق خلق کنیم.