پیوند حماسه و عرفان در اشعار حافظ / حافظ خوانی را متناسب با نیاز روز رواج دهیم

به گزارش ایکنا از فارس، آیت‌الله لطف‌الله دژکام، نماینده ولی فقیه در استان فارس شب گذشته، 21 مهرماه در آیین یادروز حافظ در که در جوار آرامگاه خواجه اهل راز برگزار شد، گفت: جمعی از فرهیختگان و علاقه‌مندان بر گرد آرامگاه حافظ جمع شده‌اند تا به او احترام کنیم، گرچه حافظ به احترام ما نیازی ندارد بلکه آمده‌ایم تا از حافظ یاد بگیریم زیرا جامعه ما همیشه به این یادگیری و بهره‌مند شدن از سخن حافظ و نکته‌پردازی‌های او محتاج است.

وی به تبیین مباحثی در خصوص پیوند حماسه و عرفان پرداخت و افزود: هرچه که بر بالین حافظ می‌آییم سخن از عرفان است و گاهی به نظر می‌رسد که اینقدر در این وادی جلو رفته‌ایم که نمی‌خواهیم واقعیت عرفان را که چگونه در زندگی ما تأثیر می‌گذارد و باعث خلق حماسه‌های پیاپی در جامعه ایرانی و اسلامی می‌شود را بپذیریم.

آیت‌الله دژکام با تأکید بر اینکه باید بپذیریم که در ایران از همان گذشته‌های پیش از حافظ تا امروز، هرجا صحنه‌ای حماسی خلق شده است، یک بستر معنوی، فرهنگی و عرفانی پشت این حماسه‌ها بوده است، افزود: عطار نیشابوری در میدان دفاع از مرزهای ایران کشته شده است و منطق‌الطیرش هنوز منطق دفاع از حریم معنویت و عرفان و ایران را با هم به ما یاد می‌دهد.

امام جمعه شیراز با بیان اینکه این حال یکی پس از دیگری در تاریخ ما تکرار شده است تا به انقلاب شکوهمند اسلامی خود رسیدیم، گفت: اگر پشت این حرکت عظیم که 300 هزار خون برایش ریخته شده است، یک گرایش معنوی عمیق از سخن حافظ نبود نمی‌توانستیم شروع کنیم و ادامه دهیم.

وی تصریح کرد: این فاصله‌ای را که به نوعی در اذهان ایجاد شده است که گویی این خاک شهیدان عشق ربطی به خاک شهیدان مرز و بوم ما ندارد، پاک کنیم و در این راستا باید یک حرکت عمیق علمی و معنوی شروع شود. ما بدون این گذشته نمی‌توانیم برای آینده خودمان کاری کنیم و اگر این گذشته را دیگرانی مصادره کنند و از ما بگیرند، مطمئن باشید که شکست خواهیم خورد.

آیت‌الله دژکام تصریح کرد: در مجموعه کتاب‌های امام که این حرکت بزرگ حماسه تاریخ معاصر ما را رقم زد، وقتی نام حافظ را جست‌وجو می‌کنیم، اینقدر متعدد است که انسان تعجب می‌کند و بعد ما غافلانه می‌خواهیم بگوییم این حرکت مربوط به این فضا نیست. اینجا بنه و مرکزی است که جوشش همه حرکت‌های انقلابی ما از اینجاست؛ البته حافظ اینقدر لطیف سخن گفته است که به عمق جان همه می‌نشیند و جاذبه در سخن حافظ از دافعه مسلماً خیلی قوی‌تر است و همه را سر سفره خودش ابتدائا می‌نشاند و به تعبیر عامیانه خودمان نمک‌گیر می‌کند بعد به میدان اقدام و عمل انقلابی می‌برد.

عضو مجلس خبرگان با بیان اینکه اگر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بنایی برای محکم کردن پیوند بین عرفان و حماسه نگذارند ما در سال‌هایی که پیش رو داریم، ممکن است لطمه‌هایی بخوریم، افزود: سخنان حافظ از قرآن برمی‌خیزد و دیگرانی که می‌خواهند حافظ را به شکل دیگری مصادره کنند، پژوهش‌های قرآن‌محور درباره حافظ کمک می‌دهد که مقابل انحراف و بدفهمی حافظ را بگیریم.

وی با طرح این سئوال که در رابطه با پیوند حماسه و عرفان چقدر مطلب تولید کردیم، گفت: در این 40 سال اخیر واقعاً باید حرف حماسی می‌زدیم. متأسفانه چیز قابل ملاحظه‌ای در ادبیات و تولیدهای فکری و علمی ما در این رابطه وجود ندارد و این رنجی است که بارش به دوش ماست، برای اینکه باید این کار را می‌کردیم اما اینقدر غریب افتاده است که به نظر می‌رسد مثلاً می‌توان حماسه بزرگی مانند 8 سال دفاع داشته باشیم اما پشتیبانی از عرفان اصیل و عمیق مثل حافظ نداشته باشیم؛ این نشدنی است.

آیت‌الله دژکام با بیان اینکه نباید احساس کنیم وقتی همه چیز را به سمت حرف‌های عربی می‌بریم، تمام می‌شود، گفت: گاهی حرف‌ها در اوج بالاتر و با لطافت بیشتری در سخنان برخی از بزرگان ما آمده است. فاصله مولوی که به نوعی شاگردان ابن عربی به او تعلیم کرده‌اند تا حافظ چنین مسئله‌ای اوج گرفته است نه اینکه در آن حد مانده و لطافت پیدا کرده است.

امام جمعه شیراز تأکید کرد: حافظ به هیچکدام از فرقه‌های صوفیه وابستگی ندارد و اویسی مسلک است و خود روحش به این اوج پرواز کرده است و رسماً به هیچکدام از فرق و جریان‌های تصوف رسما وابسته نیست، گرچه معلوم است خیلی خوب حرف‌های آنان را می‌فهمیده است اما در سلسله آن‌ها نمی‌گنجد و این خود یک ویژگی برای حافظ است که نباید از آن غفلت کنیم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با ابراز امیدواری از اینکه حافظ خوانی را متناسب با نیازهای امروز خودمان رواج دهیم، گفت: به تحلیل‌های عالمانه و ارزشمندی که در زمینه حافظ بسیار ارائه می‌شود، احترام می‌گذارم ولی حافظ برای ما محبوب است، چون حرف دل ما را می‌گوید و راه جلوی پایمان می‌گذارد. اگر بخواهیم اشعار حافظ را محدود کنیم که صرفاً بازتاب مسائل اجتماعی حمله مغول و از این نوع حرف‌هایی که زده می‌شود، است، این بهره‌مندی حافظ را از قرآن نادیده گرفته‌ایم.

آیت‌الله دژکام با بیان اینکه حافظ چون بازتاب آیات قرآن در غزلش دیده می‌شود، می‌تواند رهنما و جلودار حرکت امروز ما برای استقلال، عظمت و حماسه‌آفرینی‌های جدید باشد، افزود: باید با حافظ باید زندگی کنیم چنانی که با قرآن زندگی می‌کنیم. دیوان حافظ را بازتاب آیات قرآن می‌دانیم.

نماینده رهبر معظم انقلاب در فارس تأکید کرد: استفاده از اشعار و بهره‌گیری از حافظ تنها یک روز و یک هفته نباشد بلکه همه سال باشد زیرا ارتباط گرفتن با معانی ارزشمندی را حافظ به ما یاد می‌دهد.

وی در بخش پایانی سخنان خود با بیان اینکه مسلما نگاه دولت تازه نفس به اینکه مسائل فرهنگی به عنوان متنی که باید در حاشیه‌اش بقیه مسائل نوشته شود، به میدان بیاورند، قوی است، گفت: ما به زودی شاهد حرکت‌های خوبی در رابطه با کارهای مورد نیاز فرهنگی از وزیر جوان تازه نفس خواهیم بود.