حس قاری، روح تلاوت قرآن است

به گزارش ایکنا از خوزستان، قاسم مقدمی، قاری بین‌المللی قرآن کریم شب گذشته 11 مهرماه در برنامه جمعه شب‌های مؤسسه قرآنی امام رضا(ع) با بیان اینکه تجوید جزئی از لحن و زیبایی تلاوت و صدا به شما می‌رود، گفت: اگر خلأ تجوید در تلاوت احساس شود، همه بخش‌های کار را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. اگر صوت زیبا باشد، اما تجوید یا فصاحت در آن کمتر باشد، همه ارکان تلاوت مختل می‌شود و زیبا شنیده نمی‌شود. بنابراین حتماً شنیدن ترتیل‌های اصیل و متقن در برنامه قاریان باشد.

وی با تأکید بر شنیدن و آموختن در راستای رسیدن به تلاوت متقن، اظهار کرد: این مسیر باید طی شود و تجربه‌ها به دست بیاید تا قاری بتواند به آن حد اعلی از تلاوت استادانه برسد. بنابراین به نظر می‌رسد نکاتی که از سوی استادان در نقاط مختلف کشور بیان می‌شود باید به صورت مکتوب جمع‌آوری شود و در اختیار همگان قرار بگیرد.

تجوید مهم‌ترین رکن یک تلاوت است

مقدمی با اشاره به اینکه تجوید مهم‌ترین رکن یک تلاوت است، افزود: آن‌چنان قائل به تعدد نغمات و مقام‌ها نیستم. خاصیت ترتیل هم اینگونه است و در ترتیل‌های اصیل از قاریان بزرگ این موضوع کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. از آنجا که هر مقام می‌تواند حالت‌ها و شکل‌های گوناگونی داشته باشد، قاری می‌تواند آنها را مطلوب ارائه دهد.

قاری بین‌المللی قرآن کریم با تأکید بر اهمیت مؤلفه حس تلاوت قرآن کریم، گفت: قاری باید حس درونی و ضرورت تأثیرپذیری از هیجانات درونی و عوامل بیرونی را در تلاوت ایجاد کند. حس درونی قاری، که برخی از آن به عنوان نغمه درونی یاد می‌کنند، همان است که احساس قاری برای مستمع جلوه‌گر شود. با همه پیشرفت‌هایی که در زمینه فنی تلاوت قرآن برای کشور ما به وجود آمده این حلقه مفقوده وجود دارد و به ندرت می‌توان آن را در تلاوت قاریان پیدا کرد.

وی با بیان اینکه این موضوع دلایل متعددی دارد و نبود آن شاید یکی از عواملی باشد که مردم کمتر با تلاوت قرآن کریم ارتباط برقرار می‌کنند، ادامه داد: حالت‌ها و حس و تأثیری که تلاوت قرآن باید داشته باشد به مستمع القا نمی‌شود. حس، روح تلاوت قرآن است و اگر وجود نداشته باشد، تلاوت تأثیری ندارد و معمولاً تأثیر را کسانی می‌برند که با هنر موسیقی و صوت آشنایی دارند و آن البته تأثیری معنوی و ماندگار نیست. قاریان باید درصدد باشند که خواندن‌هایشان با تمام حس همراه شود.

آسیب‌شناسی هنر تلاوت قرآن

مقدمی برخی از آفت‌های هنر تلاوت قرآن را خودنمایی قاری و عدم مطرح کردن آیات و مفاهیم و تحت تأثیر قرارگرفتن قاری از شرایط و مخاطب، عدم آشنایی با مفاهیم قرآن، دانست و گفت: خودنمایی آفت بزرگی است که قاری به آن دچار می‌شود و البته قاریان نباید تحت تأثیر شرایط و مخاطب قرار بگیرند بلکه باید بتوانند تأثیر را ایجاد کنند. دور شدن از اصل تأثیرگذاری معنوی و جذب مخاطب همه و همه حلقه‌های مفقوده تلاوت قرآن به شمار می‌روند. قاری می‌تواند در مجلس ابتدا با بیان نکات اخلاقی و تفسیری آیات قرآن و اصطلاحاً خوش و بش با حضار جایگاه خود را به آنها القا کند. گاهی دیده می‌شود گه به دلیل عدم پذیرش قاری از سوی مردم نیمی از تلاوت او شنیده نمی‌شود.

وی تصریح کرد: البته متأسفانه تلاوت قرآن کریم کمتر مورد توجه قرار گرفته و آن‌طور که باید فرهنگ آن در جامعه ما نهادینه نشده است. بخشی از این مشکل به ما قاریان بازمی‌گردد و البته سهم نهادهای فرهنگی و قرآنی خیلی بیشتر است. ما مخالف معرفی و پررنگ کردن ورزشکاران نیستیم، بلکه مخالف تبعیض هستیم. حرف ما این است که به همان اندازه که به عناصر ورزشی پرداخته می‌‌شود، به قاریان هم پرداخته شود، چرا که مبنای نظام ما این است. مقدس‌ترین هنر دینی، هنر تلاوت قرآن کریم به شمار می‌رود و می‌بینیم که خواننده‌ها و مداحان مطرح پایه کارشان قرآن کریم بوده است و بعد توانستند در دیگر بخش‌ها هم موفق باشند. متولیان فرهنگی باید در ضرورت معرفی نخبگان قرآنی اقناع شوند که به واقع تلاوت قرآن یک هنر کاملاً مقدس است. پیامبر بزرگوار اسلام(ص) در زمان خودشان بهترین‌ها را برای تلاوت آیات نازل شده قرآن کریم انتخاب می‌کردند و از بیت‌المال سهمی را برای آنها در نظر می‌گرفتند.

مقدمی با تأکید بر انتخاب آیات قرآن کریم متناسب با شأن، زمان، مکان و مناسبت یک مجلس قرآنی گفت: بارها تأکید کرده‌ام که قاری باید آیات قرآن را از حفظ باشد اما از باب خشوع در برابر قرآن، قرآن را در برابر خود باز بگذارد تا مردم هم این خضوع در مقابل قرآن را حس کنند. به نظرم هیچ تلاوتی تکرارشدنی نیست چون حس‌ها در تلاوت‌ها متفاوت هستند. شاید ما بارها از قاریان مختلف تلاوت‌های گوناگون از سوره‌های قرآن را شنیده باشیم اما حتماً هیچ کدام از آنها شبیه دیگری نیستند، چرا که قرائت به فضا، مکان و حس قاری بسیار مرتبط است.