جای خالی اخلاق رسانه‌ای در بمباران شبکه‌های مجازی
گروه فضای مجازی: تقریبا اکثر افرادی که با گوشی‌های نسل جدید کار میکنند عضو شبکه‌های اجتماعی هستند و از مزایا و معایب آن خواسته و ناخواسته بهره‌مند شده‌اند. اما نکته‌ای که در زمان ورود به این شبکه‌های مجازی وجود دارد آشنا نبودن اکثر افراد درباره نحوه رفتار و عملکرد انسان‌ها در این شبکه‌های مجازی و گاهی نبود اخلاق رسانه‌ای و رعایت نکردن کمترین منش و اخلاق اسلامی و اجتماعی است.
به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا)
از خراسان رضوی، تقریبا اکثر افرادی که با گوشی های نسل جدید کار میکنند، عضو شبکه های اجتماعی هستند و از مزایا و معایب آن خواسته و ناخواسته بهره مند شده‌اند اما نکته‌ای که در زمان ورود به این شبکه‌های مجازی وجود دارد آشنا نبودن اکثر افراد درباره نحوه رفتار و عملکرد انسان‌ها در این شبکه‌های مجازی است و متأسفانه در زمان خرید گوشی‌های نسل جدید و در زمان ورود به شبکه‌های مجازی به کسی آموزش داده نمی‌شود که در چه فضاها ورود پیدا کند و یا چه اطلاعاتی در اختیار مخاطبانی که نمی‌شناسد، بگذارد.
عدم رعایت حریم خصوصی افراد و نقض صریح قانون
در دایرةالمعارف بین‌المللی ارتباطات، اخلاق رسانه‌ای زیر مجموعه‌ای از اخلاق عملی و یا حرفه ای دانسته شده که از ترکیب توصیف و تئوری تشکیل شده است؛ این موضوع را می‌توان از آنجا درک کرد که بسیاری از افراد با عدم رعایت حریم خصوصی افراد و یا نقض صریح قانون اقدام به انتشار مطالب میکنند.
زمانی که نشریه‌ای می‌خواهد منتشر شود، از بسیاری کانال‌های قانونی مجوز می‌گیرد و هر کسی هر مطلبی را نمی‌تواند بیان و منتشر کند، زیرا دارای قاعده و قانون است ولی در شبکه‌های مجازی بسیاری از افراد بدون حتی رعایت کوچک‌ترین و کمترین حریم و قانون‌ها، مطالبی را منتشر میکنند که گاها هیچ سندیتی ندارد و موجب آبروریزی و مشکلات عدیده‌ای برای مؤمنان می‌شود که حل این موضوع و مشکلات آن بسیار زمانبر و گاها غیرقابل حل می‌شود.
نبود اخلاق رسانه‌ای در فضای مجازی
از جمله مسائل دیگری که در شبکه‌های اجتماعی رعایت نمی‌شود، حفظ اسرار خانوادگی و انتشار مطالب خصوصی افراد به ویژه قشرهایی خاص از جامعه که محبوبیتی دارند، هست که گاها متاسفانه به دلیل عصبانیت و تصمیم‌های آنی و یا انتقام گیری بعضی خانواده‌ها، عکس‌هایی در شبکه‌های مجازی منتشر و گسترش می‌یابد که نباید منتشر می‌شد ولی به دلیل نبود اخلاق رسانه‌ای افراد و رعایت نکردن کمترین منش و اخلاق اسلامی و اجتماعی، عکس‌ها و مطالب در سطح وسیع با چند کلیک ساده منتشر می‌شوند و باعث ایجاد مشکلات عدیده برای خودشان و برای جامعه مسلمان می‌گردند.
نکته مهم اینکه وقتی نگاهی به مطالب بسیاری از اقشار تحصیل کرده جامعه در گروه‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی مجازی عضو هستند، می اندازید چیزی جز تلف کردن زمان و عمر گرانمایه دستگیرشان نمی‌شود و اگر قبلا غیبت‌ها و تهمت‌ها در سر کوچه و خیابان بیان می‌شد، این روزها متأسفانه به دلیل عدم برخورد و نظارت کافی در شبکه‌های اجتماعی و گروهی ارائه شده و بسیاری از افراد نیز در قبال آن سکوت کرده‌اند.
به تازگی هم کانال‌های یک طرفه تلگرام جای هیچ گونه نظر و بیانی برای پاسخ به اینگونه شبهات قرار نداده است از همین رو می‌توان گفت مطالب در تمام کانال‌ها یک طرفه بیان می‌شود و هر کسی به سلیقه و قانونی که رعایت می‌کند، مطالب را به مردم ارائه می‌کند آن هم بدون هیچ نظارتی.
از بمب اتم هم بدتر و خطرناکتر است
رهبر معظم انقلاب در جمع اعضای مجلس خبرگان در سال 88 سلاح تبلیغات را مؤثرترین سلاح علیه دشمنان نامیده و می‌فرمایند: «مؤثرترین سلاح بین‌المللی علیه دشمنان و مخالفان سلاح تبلیغات است. سلاح ارتباطات رسانه‌ای است. امروز این قویترین سلاح است و از بمب اتم هم بدتر و خطرناکتر است(پس باید مراقب بود).»
افکار عمومی موش آزمایشگاهی نیست
حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در جلسه پرسش و پاسخ دانشگاه صنعتی امیرکبیر در مورخه نهم اسفند 1379 نیز با تأکید بر اینکه افکار عمومی، منطقه آزاد و بی قید و بند نیست، اظهار کردند: «بعضی افراد خیال میکنند که افکار عمومی، منطقه آزاد و بی قیدوبندی است که هر کار خواستند، با آن بکنند! افکار عمومی موش آزمایشگاهی نیست که هرکس هر کار خواست، بتواند با آن بکند. با تحلیل‌های غلط و شایعهسازی و تهمت و دروغ، به ایمان و عواطف و باورها و مقدّسات مردم آسیب میزنند. اینکه درست نیست. بنابراین نظارت لازم است تا این کارها نشود.
این یک وظیفه است و اگر انجام نگیرد، جای سؤال دارد که چرا انجام نمیگیرد. چه کسی موظف است؟ در درجه اوّل دستگاههای دولتی و بعد دستگاههای قضائی. اگر دستگاههای دولتی وظیفه خود را انجام دهند، نوبت به دستگاه قضائی نمیرسد. اگر دستگاههای دولتی به هر دلیلی نتوانستند کاری را که بر عهده ی آنهاست، انجام دهند، قاضی باید وارد میدان شود».
سه مشکل اساسی مرتبط با فضای مجازی
سید ابوطالب حسینی موحد، فرمانده سپاه خوشاب در گفت‌وگو با خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، با اشاره به اینکه اخلاق اسلامی در شبکه‌های اجتماعی، بر خلاف نظریه ارائه شده است، گفت: متأسفانه امروزه در استان سه مشکل اساسی طلاق، اعتیاد و خشونت را داریم که بخشی از آن‌ها مرتبط با شبکه‌های اجتماعی است.
وی با بیان اینکه کسانی که در شبکه‌های اجتماعی فعال هستند باید افرادی دارای روحیه انقلابی و علم و دانش باشند تا بتوانند این تهدید دشمن را تبدیل به فرصت کنند، اظهار کرد: در شبکه‌های اجتماعی اخلاق رسانه‌ای خیلی کمتر رعایت می‌شود و عده‌ای در فکر این هستند با استفاده از نقاط ضعف طرف مقابل را بکوبند.
فرمانده سپاه ناحیه مقاومت بسیج خوشاب، با اشاره به اینکه با خوراک معنوی مناسب و تغذیه اطلاعاتی درست می‌توان از فرصت‌های شبکه‌های اجتماعی به نفع خودمان استفاده کنیم، بیان کرد: اخلاق رسانه‌ای که دشمن در شبکه‌های اجتماعی پایه‌ریزی کرده و بعضی مطالب آن را تغذیه می‌کند، سالم نیست ولی می‌توان با مدیریت صحیح و بها دادن به جوانان و کسانی که دارای ایده و فکر نو هستند، از این فرصت که دشمن زمینه‌اش را فراهم کرده به نفع اسلام و مسلمانان استفاده کرد.
حسینی‌موحد همچنین با تأکید بر اینکه افرادی بعضی مطالب و نوشته‌ها را در شبکه‌های اجتماعی بدون هیچ تحقیق و سندی و به بهانه اینکه با نگاه شخصی و فردی منتشر میکنند، عنوان کرد: این مطلب در جایی بیان و نوشته می‌شود که با انتشار اولین مطلب دیگر معلوم نیست، چند نفر آن را کپی و مطالعه میکنند و آیا فرصت اصلاح پیدا می‌شود یا نه.
پس یادمان باشد دشمن در تهاجم فرهنگی بسیار دقیق و هدفنمد در شبکه‌های مجازی حرکت می‌کند و حساب شده گام برمی‌دارد تا نرم نرمک سلیقه و رفتار ما را دستخوش تغییرات کرده است، بدون آنکه احساس خطر کنیم و متوجه باشیم که زندگی بسیاری از جوانان، خانواده‌ها و زوج‌های جوان پای تلگرام، اینستاگرام و بقیه گروه‌های اجتماعی تلف می‌شود. حتی بدون آنکه بسیاری از افراد بدانند به چه دلیل در این گروه‌ها عضو شده‌اند و خواسته اصلی‌شان چیست؟
و در یک کلمه باید گفت در بمباران اطلاعاتی به سر می‌بریم اما با کمترین رعایت اخلاق رسانه‌ای بدون آنکه به دنبال پناهگاهی باشیم و یا در سنگری پناه ببریم. حتی نمی‌دانیم از اثرات این جملات و تأثیرات آن‌ها در امان هستیم یا نه.
علی اکبر ملکی
عدم رعایت حریم خصوصی افراد و نقض صریح قانون
در دایرةالمعارف بین‌المللی ارتباطات، اخلاق رسانه‌ای زیر مجموعه‌ای از اخلاق عملی و یا حرفه ای دانسته شده که از ترکیب توصیف و تئوری تشکیل شده است؛ این موضوع را می‌توان از آنجا درک کرد که بسیاری از افراد با عدم رعایت حریم خصوصی افراد و یا نقض صریح قانون اقدام به انتشار مطالب میکنند.
زمانی که نشریه‌ای می‌خواهد منتشر شود، از بسیاری کانال‌های قانونی مجوز می‌گیرد و هر کسی هر مطلبی را نمی‌تواند بیان و منتشر کند، زیرا دارای قاعده و قانون است ولی در شبکه‌های مجازی بسیاری از افراد بدون حتی رعایت کوچک‌ترین و کمترین حریم و قانون‌ها، مطالبی را منتشر میکنند که گاها هیچ سندیتی ندارد و موجب آبروریزی و مشکلات عدیده‌ای برای مؤمنان می‌شود که حل این موضوع و مشکلات آن بسیار زمانبر و گاها غیرقابل حل می‌شود.
نبود اخلاق رسانه‌ای در فضای مجازی
از جمله مسائل دیگری که در شبکه‌های اجتماعی رعایت نمی‌شود، حفظ اسرار خانوادگی و انتشار مطالب خصوصی افراد به ویژه قشرهایی خاص از جامعه که محبوبیتی دارند، هست که گاها متاسفانه به دلیل عصبانیت و تصمیم‌های آنی و یا انتقام گیری بعضی خانواده‌ها، عکس‌هایی در شبکه‌های مجازی منتشر و گسترش می‌یابد که نباید منتشر می‌شد ولی به دلیل نبود اخلاق رسانه‌ای افراد و رعایت نکردن کمترین منش و اخلاق اسلامی و اجتماعی، عکس‌ها و مطالب در سطح وسیع با چند کلیک ساده منتشر می‌شوند و باعث ایجاد مشکلات عدیده برای خودشان و برای جامعه مسلمان می‌گردند.
نکته مهم اینکه وقتی نگاهی به مطالب بسیاری از اقشار تحصیل کرده جامعه در گروه‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی مجازی عضو هستند، می اندازید چیزی جز تلف کردن زمان و عمر گرانمایه دستگیرشان نمی‌شود و اگر قبلا غیبت‌ها و تهمت‌ها در سر کوچه و خیابان بیان می‌شد، این روزها متأسفانه به دلیل عدم برخورد و نظارت کافی در شبکه‌های اجتماعی و گروهی ارائه شده و بسیاری از افراد نیز در قبال آن سکوت کرده‌اند.
به تازگی هم کانال‌های یک طرفه تلگرام جای هیچ گونه نظر و بیانی برای پاسخ به اینگونه شبهات قرار نداده است از همین رو می‌توان گفت مطالب در تمام کانال‌ها یک طرفه بیان می‌شود و هر کسی به سلیقه و قانونی که رعایت می‌کند، مطالب را به مردم ارائه می‌کند آن هم بدون هیچ نظارتی.
از بمب اتم هم بدتر و خطرناکتر است
رهبر معظم انقلاب در جمع اعضای مجلس خبرگان در سال 88 سلاح تبلیغات را مؤثرترین سلاح علیه دشمنان نامیده و می‌فرمایند: «مؤثرترین سلاح بین‌المللی علیه دشمنان و مخالفان سلاح تبلیغات است. سلاح ارتباطات رسانه‌ای است. امروز این قویترین سلاح است و از بمب اتم هم بدتر و خطرناکتر است(پس باید مراقب بود).»
افکار عمومی موش آزمایشگاهی نیست
حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در جلسه پرسش و پاسخ دانشگاه صنعتی امیرکبیر در مورخه نهم اسفند 1379 نیز با تأکید بر اینکه افکار عمومی، منطقه آزاد و بی قید و بند نیست، اظهار کردند: «بعضی افراد خیال میکنند که افکار عمومی، منطقه آزاد و بی قیدوبندی است که هر کار خواستند، با آن بکنند! افکار عمومی موش آزمایشگاهی نیست که هرکس هر کار خواست، بتواند با آن بکند. با تحلیل‌های غلط و شایعهسازی و تهمت و دروغ، به ایمان و عواطف و باورها و مقدّسات مردم آسیب میزنند. اینکه درست نیست. بنابراین نظارت لازم است تا این کارها نشود.
این یک وظیفه است و اگر انجام نگیرد، جای سؤال دارد که چرا انجام نمیگیرد. چه کسی موظف است؟ در درجه اوّل دستگاههای دولتی و بعد دستگاههای قضائی. اگر دستگاههای دولتی وظیفه خود را انجام دهند، نوبت به دستگاه قضائی نمیرسد. اگر دستگاههای دولتی به هر دلیلی نتوانستند کاری را که بر عهده ی آنهاست، انجام دهند، قاضی باید وارد میدان شود».
سه مشکل اساسی مرتبط با فضای مجازی
سید ابوطالب حسینی موحد، فرمانده سپاه خوشاب در گفت‌وگو با خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، با اشاره به اینکه اخلاق اسلامی در شبکه‌های اجتماعی، بر خلاف نظریه ارائه شده است، گفت: متأسفانه امروزه در استان سه مشکل اساسی طلاق، اعتیاد و خشونت را داریم که بخشی از آن‌ها مرتبط با شبکه‌های اجتماعی است.
وی با بیان اینکه کسانی که در شبکه‌های اجتماعی فعال هستند باید افرادی دارای روحیه انقلابی و علم و دانش باشند تا بتوانند این تهدید دشمن را تبدیل به فرصت کنند، اظهار کرد: در شبکه‌های اجتماعی اخلاق رسانه‌ای خیلی کمتر رعایت می‌شود و عده‌ای در فکر این هستند با استفاده از نقاط ضعف طرف مقابل را بکوبند.
فرمانده سپاه ناحیه مقاومت بسیج خوشاب، با اشاره به اینکه با خوراک معنوی مناسب و تغذیه اطلاعاتی درست می‌توان از فرصت‌های شبکه‌های اجتماعی به نفع خودمان استفاده کنیم، بیان کرد: اخلاق رسانه‌ای که دشمن در شبکه‌های اجتماعی پایه‌ریزی کرده و بعضی مطالب آن را تغذیه می‌کند، سالم نیست ولی می‌توان با مدیریت صحیح و بها دادن به جوانان و کسانی که دارای ایده و فکر نو هستند، از این فرصت که دشمن زمینه‌اش را فراهم کرده به نفع اسلام و مسلمانان استفاده کرد.
حسینی‌موحد همچنین با تأکید بر اینکه افرادی بعضی مطالب و نوشته‌ها را در شبکه‌های اجتماعی بدون هیچ تحقیق و سندی و به بهانه اینکه با نگاه شخصی و فردی منتشر میکنند، عنوان کرد: این مطلب در جایی بیان و نوشته می‌شود که با انتشار اولین مطلب دیگر معلوم نیست، چند نفر آن را کپی و مطالعه میکنند و آیا فرصت اصلاح پیدا می‌شود یا نه.
پس یادمان باشد دشمن در تهاجم فرهنگی بسیار دقیق و هدفنمد در شبکه‌های مجازی حرکت می‌کند و حساب شده گام برمی‌دارد تا نرم نرمک سلیقه و رفتار ما را دستخوش تغییرات کرده است، بدون آنکه احساس خطر کنیم و متوجه باشیم که زندگی بسیاری از جوانان، خانواده‌ها و زوج‌های جوان پای تلگرام، اینستاگرام و بقیه گروه‌های اجتماعی تلف می‌شود. حتی بدون آنکه بسیاری از افراد بدانند به چه دلیل در این گروه‌ها عضو شده‌اند و خواسته اصلی‌شان چیست؟
و در یک کلمه باید گفت در بمباران اطلاعاتی به سر می‌بریم اما با کمترین رعایت اخلاق رسانه‌ای بدون آنکه به دنبال پناهگاهی باشیم و یا در سنگری پناه ببریم. حتی نمی‌دانیم از اثرات این جملات و تأثیرات آن‌ها در امان هستیم یا نه.
علی اکبر ملکی
