وقتی تاسوعا و عاشورا همدلی می‌آورد/ رسم دزفولی‌ها در ماه محرم
گروه اجتماعی: هیئت‌های مذهبی دزفول در روز تاسوعا و عاشورا، بر اساس رسمی مبارک و الهام گرفته از فرهنگ حسینی، پیمان همدلی و اخوت را میان خود تجدید می‌کنند.
محمدحسین حکمت‌فر، پژوهشگر و کارشناس مؤسسه فرهنگی دزفول‌شناسی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، به بیان آداب و رسوم این شهرستان در روز تاسوعا و عاشورا پرداخت و گفت: دزفول در سال‌های 1328 تا 1330 به جهت وقایعی که در دوره مصدق مربوط به سال حزبی به وجود آمد، مانند تهران و کرمان دستخوش حوادثی شد، یعنی اختلافات شدیدی بین طبقات مردم به وجود آمد؛ مثلاً بین محله صحرابدر با حیدرخانه اختلافاتی به وجود آمد.
وی گفت: مردمانی که در محلات دزفول زندگی می‌کردند عده‌ای طرفدار حزب زحمتکشان بودند و افرادی حامیان خوانین و دولت پهلوی بودند. حزب زحمتکشان نیز دو دسته بودند که یک دسته حامیان دکتر مصدق و دسته دیگر حامیان دکتر مظفر بقایی بودند. این امر باعث شد بین مردم دزفول چنددستگی و اختلاف شدید به وجود آید به گونه‌ای که این اختلافات به خانواده‌ها هم کشیده شده بود. تا اینکه حکومت اقتدار خود را پیدا کرد و به واسطه حمایت آمریکا و انگلیس از شاه، کودتای 28 مرداد 32 رخ داد.
محرم و عاشورا دزفول؛ منشأ وحدت و خیر و برکت برای مردم
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی این اختلافات خود را بین مردم نشان می‌داد. در سال 1332 جمعی از معمرین و معتمدین آمدند و طرحی را ریختند که برای از بین بردن اختلافات میان مردم یا به حداقل رساندن آن، از نفوذ محرم در رفع این اختلافات بهره ببرند. این نشان می‌دهد محرم و عاشورا در دزفول منشأ وحدت و خیر و برکت برای مردم و رفع اختلافات میان آنها بود.
حکمت‌فر ادامه داد: اشخاصی همچون مرحوم حجت‌الاسلام سید حسین فارغ از خطبای مشهور به اتفاق شخصی به نام حاج جمشید لوایی در محله «کُرناسیان» و به گفته بعضی، شخصی به نام مرحوح حاج نعمت‌الله کامران که از افراد مورد وثوق بود در مسجد میان‌دره که امروز به نام مسجد حضرت علی بن ابی‌طالب(ع) معروف است، جمع شدند، جلسه گرفتند و قرار گذاشتند برای رفع اختلافات، هیئت عزاداری شمال دزفول مسیری را انتخاب کنند که قسمتی از مردم جنوب از عزاداران پذیرایی کنند و عکس آن نیز اتفاق بیفتند و هیئت عزاداری جنوب دزفول نیز به شمال حرکت کند و مردم شمال از آن پذیرایی و استقبال کند.
حرکت هیئت‌ها شمال به جنوب در روز تاسوعا و جنوب به شمال در عاشورا
کارشناس مؤسسه فرهنگی دزفول‌شناسی خوزستان گفت: در نتیجه به توافق رسیدند در عصر تاسوعا و عاشورا هیئات عزاداری از جنوب دزفول مثل محله‌های صحرابدر مغربی و مشرقی، محله قلعه و محله مسجد به سمت شمال بیایند و مردم محله حیدرخانه که بزرگترین محله در دزفول است به آن مسیر می‌آمدند و مردم محله با نان و خرما، حلوا، آب، شربت و کلوچه از هیئات جنوبی پذیرایی می‌کردند و مورد احترام آنها بودند. عصر تاسوعا هیئات عزاداری مردم از خیابان روستای آیت‌الله قاضی حرکت می‌کردند و از محله «کرناسیان»، «کتکتان»، «ساکیان» و «سرمیدان بزرگ» به سمت جنوب برمی‌گشتند.
وی ادامه داد: در صبح عاشورا همین هیئات جنوب از خیابان امام خمینی(ره) می‌آمدند و در دو خیابان بالاتر(خیابان علوی) از آن مسیر به محله رودبند خدمت آقا سید سلطان علی سیاهپوش معروف به آقا رودبند می‌رسیدند و آنجا عزاداری می‌کردند و به ایشان ادای احترام می‌کردند. این هیئات علم‌های خود را که طول آنها به 15 متر و یا بیشتر می‌رسید به دیواره بقعه آقا رودبند اتصال می‌دادند و تبرک می‌جستند. سپس از محله رودبند، کرناسیان، کتکتان، ساکیان و سرمیدان به سمت جنوب برمی‌گشتند.
حکمت‌فر خاطرنشان کرد: در عصر عاشورا هیئات شمال دزفول که بیشتر شامل محله حیدرخانه بود؛ (که خود 18 محله دارد؛ یکی از آنها، محله سیاهپوشان بود که هیئت عزاداری آن به اندازه 20 هیئت محلات دیگر بود) برخی از خیابان امام خمینی(ره) شمالی و برخی از کوچه‌های محلات کتکتان و کرناسیان کنار مسجد لب خندق(که امروزه به شیخ انصاری معروف است) وارد خیابان می‌شدند و به ترتیب زمانی مسیر خیابان امام خمینی(ره) شمالی را تا میدان امام طی می‌کردند و از آنجا وارد خیابان امام خمینی(ره) جنوب می‌شدند و تا میدان مثلث به سمت خیابان شهید منتظری به سمت پل قدیم و از همان جا از محله معروف به احمد کور برمی‌گشتند و از خیابان طالقانی غربی وارد محله قلعه می‌شدند و هر کدام به سمت محله خود حرکت می‌کردند.
این کارشناس فرهنگی خوزستان عنوان کرد: از سال 1332 تاکنون این روش با اندک تغییراتی ادامه دارد. در حال حاضر به جهت ازدیاد هیئات عزاداری، مسیر طولانی‌تر شده است اما می‌توان گفت به اسلوب قدیمی انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه در کمتر شهری چنین سنتی را داریم و می‌توان از آن به عنوان یک الگو یاد کرد، گفت: در طول این مسیر هر کس هر چه در توان دارد با تمام وجود در طبق اخلاص می‌گذارد و از عزاداران حسینی با نهایت احترام پذیرایی می‌کند و این روش پسندیده‌ای بود که به برکت تاسوعا و عاشورا یک وحدت و همدلی بین مردم دزفول به وجود آمد که امیدواریم این همدلی و اخوت بین مردم پایدار بماند.
«نخل»؛ نماد قامت رسای جوانان عرصه کربلا
حکمت‌فر در ادامه با اشاره به دیگر نماد‌های دزفول در محرم، گفت: در دزفول دو نماد برای محرم وجود دارد که یکی «نخل» است؛ این نماد در کاشان و یزد هم وجود دارد. «نخل» نماد قامت رسای جوانان عرصه کربلا مثل حضرت علی‌اکبر(ع) و قاسم(ع) است. نماد دیگری که مختص دزفول است و «شهید دانه»(یا شیدونه) که همان «شهیدانه» است که یک اتاق چهارگوش یا هشت‌گوش است و نماد یک خیمه و چادری است که در روز عاشورا هر یک از یاران اباعبدالله(ع) که به شهادت می‌رسید، پیکر مبارکش را درون این چادر قرار می‌دادند.
این پژوهشگر ادامه داد: در دزفول 5 تا 6 نخل وجود دارد که قدیمی‌ترین آنها پشت مسجد میان‌دره به نخل کلبی‌خان معروف است و در محله کرناسیان و بقعه شیخ اسماعیل قصری نیز «نخل» وجود دارد. همچنین 2 «شیدونه» قدیمی در دزفول وجود دارد که یکی در محله عباسیه است و حدود 200 سال قدمت دارد و دیگری «شیدونه» حضرت علی‌اکبر(ع)» است که در محله پیرنظر است و تاریخی در حدود 120 دارد. خانواده‌ها با نذر و نیاز، نان و خرما به این مکان می‌آورند و افرادی که حاجتی دارند از این نان و خرما می‌برند و می‌خورند و به مراد دل می‌رسند.
