وقتی رفاه والدین بر محرومیت‌های کودک می‌افزاید/ رابطه تجمل‌گرایی و تک‌فرزندی
گروه اجتماعی: تک‌فرزندی پدیده‌ای است که در گذشته به ندرت شاهد آن بوده‌ایم که عمدتاً به خواست خود والدین برنمی‌گشت، اما امروز وضعیت متفاوت است و زوجین به خواست خودشان می‌خواهند یک کودک داشته باشند، کودکی که از داشتن خواهر و برادر محروم است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان جنوبی، یادش بخیر، زمانی که چهار و پنج خواهر و برادر بودیم. هر کدام شیطنت‌های خاص خود را داشتیم. همیشه بر سر اینکه کدام برنامه تلویزیونی را نگاه کنیم با هم دعوا می‌کردیم. با هم بازی می‌کردیم، روی هم آب می‌ریختیم. آخر شب که می‌شد، خسته و کوفته از سر به سرگذاشتن‌های روزانه همگی کنار هم در یک اتاق یا هال خانه خوابمان می‌برد.
یک اتاق بود مخصوص همه بچه‌های خانواده. هر قسمتش مال یک نفر و در آن قسمت که مال خودمان بود هر چه دلمان می‌خواست می‌کردیم. از چسباندن عکس هنرپیشه یا فوتبالیست مورد علاقه تا تزئین کردن آن به‌وسیله روبان، گل و ... .
آرزویمان داشتن یک اتاق مخصوص خودمان بود. با اینکه خانه‌هایمان بزرگ بود، اما کمتر پیش می‌آمد که هر بچه اتاق مخصوص به خود را داشته باشد. تا اینکه بچه‌ها بزرگ شدند و یا به خانه بخت رفتند و راهی دانشگاه شدند. حالا آن تنها فرزندی که در خانه بود به آرزویش رسید و اتاق مستقلی داشت اما دیگر خبری از آن شور و نشاط نبود.
بچه‌های این دوره و زمانه که شرایطشان با گذشته متفاوت است، گاه لذت داشتن خواهری محرم راز و برادری پشتیبان را درک نمی‌کنند؛ چرا که پدر و مادرشان نمی‌خواهند بیش از یک فرزند داشته باشند.
تک فرزندی پدیده‌ای که در گذشته به ندرت شاهد آن بوده‌ایم که عمدتاً به خواست خود والدین برنمی‌گشت، اما امروز وضعیت متفاوت است و زوجین به خواست خودشان می‌خواهند یک کودک داشته داشته باشند.
بهناز زال، روانشناس و رئیس مرکز آموزش علمی ـ کاربردی بهزیستی خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا گفت: یکی از عللی که سبب می‌شود، برخی خانواده‌ها تمایل به تک‌فرزندی داشته باشند این است که تصور می‌کنند با داشتن یک فرزند شرایطی آموزشی و رفاهی بهتری برای آن فرزند می‌توانند فراهم کنند.
اشتغال تمام وقت والدین، خانواده را به تک‌فرزندی کشانده است
وی افزود: از طرف دیگری شرایط زندگی امروزی به سمتی پیش رفته که بانو و آقا هر دو شاغل هستند و وقت و زمان کافی برای رسیدگی به امورات فرزند را ندارند.
رئیس مرکز آموزش علمی ـ کاربردی بیرجند اظهار کرد: مسئله دیگری که بر تمایل خانواده‌ها به تک‌فرزندی تأثیر گذاشته، به‌گونه‌ای که حتی اگر خانواده بتواند شرایط رفاهی مطلوبی را برای فرزند فراهم کند باز هم تمایلی به فرزندان زیاد نخواهد داشت، فرهنگ‌سازی در دوران گذشته مبنی بر فرزند کمتر زندگی بهتر است.
زال با اشاره به هدف رسانه‌ها بر تأثیرگذاری بر باورهای مخاطب گفت: رسانه‌ها تأثیر بسیاری در تمایل خانواده‌ها بر تک‌فرزندی داشته‌اند و همان‌گونه که قبلاً شعار فرزند کمتر، زندگی بهتر توسط رسانه‌ها ترویج می‌شد اکنون نیز می‌توانند اثرگذار باشند.
تأثیر تجمل‌گرایی بر تمایل به تک‌فرزندی
وی عنوان کرد: تأثیر شبکه‌های ماهواره‌ای را هم بر تمایل خانواده‌ها بر تک فرزندی نمی‌توان نادیده گرفت، زیرا با تبلیغ تجملات و ارائه الگوها در برنامه‌های ماهواره‌ای افراد را به این باور می‌رساند که برای رفاه بیشتر باید فرزند کمتری داشت.
این روانشناس یادآور شد: تک فرزندان معمولاً انطباق و سازگاری کمتری با جمع دارند، رقابت را تجربه نمی‌کنند و از آنجایی که وابستگی زیادی به خانواده دارند می‌توان گفت استقلال آنان خدشه‌دار می‌شود.
مهدی قناد، کارشناس ارشد علوم اجتماعی در بیرجند گفت: وقتی انسان تصمیمی را می‌گیرد باید تمام جوانب آن را به‌صورت عقلانی سنجیده و عقلانیت را مدنظر خویش قرار دهد و سپس با مشاهده مشکلات و با توکل بر خدا بهترین را انتخاب کند.
وی افزود: هم در مورد خانوادههای مرفهی که با وجود رفاه مادی به تک فرزندی بسنده می‌کنند و هم خانوادههایی که با وجود مشکلات مادی بسیاری فرزندان زیادی دارند، فرایند عقلانیت در تصمیم‌گیری به‌درستی طی نشده است.
قناد بیان کرد: یکی از مسائلی که تأثیر بسیاری بر تمایل خانواده‌ها بر تک فرزندی گذاشته است، مشکلات اقتصادی موجود در جامعه است که نه تنها بر تصمیم خانواده‌ها بر تعداد فرزندان بلکه بر تصمیم جوانان برای ازدواج نیز تأثیر می‌گذارد.
این کارشناس ارشد علوم اجتماعی ادامه داد: در مورد خانوادههای مرفه نیز سبک زندکی که این‌گونه خانواده‌ها برای خود برگزیده‌اند سبب شده که نخواهند بیش از یک فرزند داشته باشند.
تأثیر وسایل ارتباط جمعی بر تمایل به تک‌فرزندی
وی افزود: تبلیغات وسائل ارتباط جمعی باعث شده، برخی از زنان در خانوادههای مرفه با این تصور که داشتن فرزندان زیاد، ممکن است بر زیبایی ظاهری آنان تأثیر منفی داشته باشد، تک‌فرزندی را انتخاب کنند.
قناد افزود: نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشیم این است که نباید آرمان و هدف فقط فرزندآوری باشد، بلکه در کنار تبلیغ برای فرزندآوری، پرورش فرزندان نیز از اهمیت بسیاری بالایی برخوردار است و باید مورد توجه قرار گیرد.
کارشناس ارشد علوم اجتماعی بیان کرد: وقتی در شبکه‌های ماهواره‌ای به‌ویژه شبکه‌های فارسی زبان روابط والدین و فرزندان کمرنگ و بی‌اهمیت است، بی‌شک این مسئله بر تمایل خانواده‌ها به داشتن فرزند نیز تأثیر می‌گذارد.
یک فرزند زیاده‌خواه بیش از چند فرزند کم‌توقع بر خانواده هزینه تحمیل می‌کند
فاطمه صغری حجی‌پور، مدیر حوزه علمیه نرجسیه بیرجند گفت: انسان معمولاً موجودی راحت‌طلب است و همین مسئله یکی از علل تمایل خانواده‌ها به تک‌فرزندی است و در وهله بعدی مشکلات اقتصادی از علل این مسئله است که البته باید در این زمینه به وعده خدا بر روزی دادن فرزندان تکیه کرد.
وی افزود: در خصوص رفاه مادی تعریف هر خانواده از رفاه متفاوت است و خانوادههایی که یک فرزند را ترجیح می‌دهند باید این نکته را مد نظر قرار دهند که گاه یک فرزند خودمحور و زیاده‌خواه بیش از چند فرزند کم‌توقع بر خانواده هزینه تحمیل می‌کند.
حجی‌پور یادآور شد: همان‌طور که رسانه‌ها در گذشته شعار فرزند کمتر، زندگی بهتر می‌دادند اکنون می‌توانند آن فرهنگ که نهادینه شده بود را اصلاح کنند.
