ادبیات پایداری حافظ هویت و روح مقاومت ملت ایران است
عضو هیئت علمی بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز با بیان اینکه ادبیات فارسی یکی از غنی‌ترین ظرفیت‌های فرهنگی جهان در حوزه مقاومت و حماسه‌سرایی است، گفت: از متون حماسی پیش از اسلام تا شعرهای سروده‌شده در جنگ ۱۲ روزه اخیر، ادبیات پایداری همواره در شکل‌گیری و تقویت روحیه ایثار، وطن‌دوستی و مقاومت در میان ایرانیان نقش‌آفرین بوده است.
محمد مرادی، عضو هیئت علمی بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز در گفت‌وگو با ایکنا از فارس، در پاسخ به اینکه نقش ادبیات در روحیه‌بخشی به ملت ایران در جنگ‌های تحمیلی از گذشته تا امروز چیست، اظهار کرد: ادبیات فارسی یکی از زیرفرهنگ‌های تمدنی و ادبیات‌های منحصر به‌فرد جهان در حوزه پایداری و حماسه‌ورزی است. در سطح جهانی، تنها چند جغرافیای کهن، دارای ادبیات پایداری غنی‌اند و در خاورمیانه، هیچ کشوری به اندازه ایران چنین پیشینه‌ای ندارد.
وی افزود: ریشه‌های ادبیات مقاومت را می‌توان حتی پیش از اسلام در متون حماسی و دینی مانند «گات‌ها، یادگار زریران و خداوندنامه‌ها» مشاهده کرد که بعدها با پیوند دین و حماسه به آثار دوران اسلامی منتقل شد. این تداوم فرهنگی، مفاهیمی چون وطن‌دوستی، دفاع از هویت، و پایداری در برابر بیگانگان را در جان ادبیات فارسی نهادینه کرده است.
شاهنامه؛ سنگ‌بنای هویت فرهنگی و پایداری ملی
مرادی با اشاره به نقش فردوسی و شاهنامه در حفظ فرهنگ ایرانی گفت: در سده‌های سوم و چهارم هجری، شاهنامه و دیگر منظومه‌های حماسی، نخستین جلوه‌های سازمان‌یافته ادبیات پایداری را شکل دادند. در دوره‌های بعدی مانند حمله مغول، شاعران با استفاده از عناصر عرفانی و معنوی، در برابر تهاجم فرهنگی ایستادگی کردند و این خط استمرار تا عصر معاصر امتداد یافت.
وی ادامه داد: در دوره‌های صفویه، قاجار و به‌ویژه پس از انقلاب اسلامی، ادبیات پایداری نه‌تنها ابزاری برای بیان اعتراض یا مقاومت بود، بلکه رسانه‌ای مؤثر در حفظ هویت فرهنگی، زبانی و اجتماعی ملت ایران شد.
ادبیات در دوران دفاع مقدس؛ صدای رسای ملت
عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز با تأکید بر تأثیر عمیق ادبیات در دوران جنگ تحمیلی ایران و عراق گفت: در آن دوران، صدها شاعر ظهور کردند که اشعارشان علاوه بر خلق زیبایی هنری، عامل برانگیختن روحیه مقاومت در میان مردم و رزمندگان بود. شاعرانی چون حمید سبزواری، قیصر امین‌پور، نصرت‌الله مردانی، علیرضا قزوه و ده‌ها چهره شاخص دیگر توانستند مفاهیم بلند ایثار و پایداری را در قالب زبان هنر به مخاطبان منتقل کنند.
وی افزود: ادبیات داستانی، شعر، گرافیک، سینما و سایر حوزه‌های هنری همگی در کنار یکدیگر، به تثبیت مفاهیم ملی و معنوی در این دوره تاریخی کمک کردند.
جنگ ۱۲ روزه؛ بازگشت پرقدرت ادبیات به میدان مقاومت
مرادی با اشاره به نقش ادبیات در جنگ ۱۲ روزه اخیر بین ایران و رژیم صهیونیستی تصریح کرد: در سال‌های بین دو جنگ تحمیلی، رویدادهای مهمی چون دفاع از حرم و حمایت از فلسطین باعث تداوم ادبیات مقاومت شدند، اما هیچ‌کدام از این دوره‌ها، به اندازه نبرد اخیر، ظرفیت‌های ادبیات را به این شکل بالفعل نکردند.
وی اظهار کرد: تنها در کمتر از دو هفته، صدها شاعر و هزاران سروده خلق شدند. در این اشعار، سه مؤلفه اصلی به‌شدت برجسته است: نخست، تأکید بر مفهوم وطن به‌عنوان سرزمینی معنوی و اسلامی با هویتی کهن؛ دوم، دعوت به اتحاد و ایستادگی در برابر دشمن و سوم، ستایش شهدای کودک که به عنوان نماد مظلومیت مردم در این نبرد مطرح شدند.
پیوند ادبیات با آیین‌ها و هنرها
عضو هیئت علمی بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز با اشاره به حضور پررنگ اشعار مقاومت در آیین‌های عزاداری محرم امسال گفت: بسیاری از این اشعار وارد نوحه‌خوانی‌ها و مراسم هیئت‌های مذهبی شدند. در حوزه موسیقی نیز آثار درخشانی تولید شد که نمونه‌هایی از آن را در تصنیف‌های خوانندگانی چون محسن چاوشی و محمد معتمدی می‌توان دید.
مرادی افزود: در این مدت، سروده‌های بسیاری درباره شهیدان و سرداران وطن منتشر شد که شاعران برجسته‌ای مانند افشین علا، علیرضا قزوه، میلاد عرفان‌پور، علی‌محمد مودب، مصطفی محدثی خراسانی، رضا اسماعیلی و ده‌ها نفر دیگر در آن نقش داشتند. این اشعار با بازنمایی فداکاری قهرمانان وطن، عمق بیشتری به احساسات ملی بخشیدند و ادبیات پایداری را وارد فصل تازه‌ای کردند.
وی در پایان با تأکید بر اینکه ادبیات پایداری تنها روایتگر جنگ‌ها نیست، بلکه حافظ هویت و حافظه تاریخی ملت ایران است، گفت: این نوع ادبیات همچنان زنده، مؤثر و مردم‌پایه است و در هر دوره حساس، توانسته زبان مردم در دفاع از آرمان‌ها و ارزش‌هایشان باشد.
انتهای پیام
