روزه‌داری در دوران شیردهی

تغذیه انحصاری با شیر مادر بهترین الگوی غذایی مناسب برای رشد شیرخواران است. با توجه به اهمیت شیر مادر برای شیرخواران به‌ویژه در طول شش ماه نخست زندگی و این نکته که یکی از دغدغه‌های مادران شیرده در ماه رمضان تأثیر روزه‌داری بر مقدار شیر است، مادرانی که کودکان شیرخوار داشته و در این ماه روزه می‌گیرند، همواره با نگرانی‌هایی روبه‌رو هستند.

با توجه به محدودیت‌های زمانی برای غذا خوردن و تغییر نوبت‌های صرف غذا و آشامیدنی‌ها، روزه می‌تواند بر وزن مادر شیرده تأثیر داشته باشد. همچنین تغییرات ساعات خواب نیز در این خصوص بی‌تأثیر نیست.

تغییر تغذیه مادرانی که دچار سوءتغذیه نیستند، به جز موارد اندکی همچون ویتامین C و سایر ویتامین‌های محلول در آب، اغلب تغییر مهمی در ترکیب شیر مادر ایجاد نمی‌کند، اما حجم شیر تولید شده کاهش می‌یابد و این کاهش می‌تواند چشمگیر باشد.

در شش ماه نخست شیردهی که تغذیه شیرخوار فقط با شیر مادر انجام می‌شود و حتی در نیمه دوم سال اول که سهم شیر مادر در تغذیه شیرخوار زیاد است، شیر دادن همراه روزه‌داری کاری دشوار و اغلب توأم با کاهش حجم شیر است، به حدی که می‌تواند باعث کمبود شیر برای تأمین تغذیه شیرخوار و در نتیجه کندی رشد کودک شود.

بدیهی است هر چه کودک پس از شروع تغذیه تکمیلی، کمتر به شیر مادر وابسته باشد، امکان روزه‌داری مادر بیشتر است. بنابراین، مادران شیرده می‌توانند در نیمه دوم سال دوم شیردهی، بدون تحمل دشواری فراوان روزه بگیرند، به‌ویژه اگر مادر شیرده با رعایت تغذیه مناسب، دریافت مایعات کافی و کاهش فعالیت‌های فیزیکی بتواند دفعات شیردهی در طول روز را کاهش داده و بیشتر در فاصله صرف افطاری تا سحری به نوزاد شیر دهد.

با توجه به نظرات اکثر اساتید و محققان، روزه‌داری مادر تأثیری بر رشد نوزاد، نمای توده بدنی مادر و درشت مغذی‌های شیر مادر ندارد. مادران شیرده بهتر است تا شش ماهگی نوزاد، روزه نگیرند.

از ۶ تا ۱۲ ماهگی این امر به وضعیت کودک و شرایط مادر بستگی دارد و از یک سالگی به بعد با مشورت با پزشک، مادر می‌تواند روزه بگیرد.

تحقیقات قبلی نشان داده است که روزه‌داری مادر تغییر معناداری بر روی شاخص‌های رشد شیرخوارانی که به‌طور انحصاری با شیر مادر تغذیه می‌شوند، نداشته است. روزه ماه رمضان تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر روی درشت مغذی‌های شیر و رشد شیرخوار ندارد و در واقع تفاوت معنادار آن در روزه‌داری، بر روی ریز مغذی‌هاست.

زهرا مغدانی، کارشناس ارشد تغذیه دانشکده تغذیه و علوم غذایی شیراز