مهدویت در مذاهب اسلامی

محمدابراهیم ورکیانی، در جلد دوم تاریخ اسلام خود که به صحبت از صلح مجتبوی تا غیبت مهدوی اشاره دارد، می‌نویسد: «جمع عظیمی از اهل سنت به امامت امامان اثنی عشر معتقد بوده و هستند. اینان امامان را از علی بن ابی‌طالب(ع) آغاز و به امام مهدی(عج) ختم می‌نمایند. پادشاهان عثمانی نیز دارای این گرایش بودند و از پیروان فرقه بکتاشیه (از فرق اهل تصوف) به شمار آمده‌اند. به همین علت پادشاهان عثمانی به هنگام تعمیر مسجد شریف نبوی در مدینه، دستور داده‌اند نام‌های امامان اهل بیت را در جمع نام‌های خلفا و پیشوایان مذاهب اربعه و اصحاب خاص پیامبر (ص) در دیوارهای حیاط حرم نبوی بنگارند. بکتاشیان در کنار مرقد علی(ع) در نجف اشرف نیز مرکزی داشته‌اند که به حسینیه بکتاشیان معروف بوده است».

همچنین نقل می‌کند: ««سعد بن حمویّه» در کتاب المصباح فی التصوف صفحه 99 در گفتاری با عنوان تأویل محمد و احمد و در صفحه 100 با عنوان اندر منشأ خاتم انبیا و خاتم اولیا، مطالبی دارد که مؤید گفتاری است که گذشت».

در صفحه 386 کتاب ورکیانی ذکر شده است: «روایات درباره حضرت مهدی(عج) به فرقه شیعه اثنی‌عشری اختصاص ندارد و همه جهان اسلام آن را به‌عنوان امری مسلم پذیرفته‌اند و عدد امامان به حکم روایات (معتبر) متواتر از طریق شیعه و سنی دوازده تن گزارش شده است».

جالب‌تر این‌که در مورد امام مهدی(عج) در کتاب‌های تورات، انجیل و تلمود نیز نکاتی یافت می‌شود و این خود نشانه اهمیت مسئله مهدویت در اسلام و بلکه در ادیان جهان و برهانی بر اصالت فکر شیعی و درک برتر آنان بر همه فرق اسلامی و الهی است.

هانری کربن فرانسوی که کتاب‌های زیادی در فلسفه اسلام و مسائل عقیدتی آن فراهم آورده و با استاد علامه طباطبایی(ره) مصاحبه و بحث‌های مفصل داشته است و با همین استدلال به اصالت فکر شیعی پی برده و در زمره پیروان این مکتب درآمده است؛ می‌گوید: «معقول نیست در هیچ زمانی رابطه خدا با بندگانش قطع شده و خلیفه‌ای از خداوند در زمین حضور نداشته باشد».

بیهقی مفسر و عارف بزرگ قرن پنجم در کتاب «شعب‌الایمان» می‌گوید دانشمندان در مورد مهدی(عج) اختلاف نظر دارند و پس از بیان دو نظر می‌نویسد بر طول عمر او اشکالی نیست؛ چنان‌که عیسی‌بن مریم(ع) و خضر(ع) چنین هستند.

محی‌الدین ابن‌عربی یکی دیگر از دانشمندان اهل سنت است که مورد قبول فلاسفه و بسیاری از عارفان شیعه و سنی است. او بر اساس نقل دانشمندان شیعه و سنی به مهدی منتظر به‌عنوان دوازدهمین امام و خلیفه پس از پیامبر(ص) معتقد بوده و برای او یارانی از گذشتگان و آیندگان معرفی می‌کند که از جمله آن‌ها حضرت مسیح و اصحاب کهف هستند. وی در تفسیر خود، در بیان آیه اول سوره الحاقه می‌نویسد مقصود از این واژه، قیامت کبری یا قیامت صغری است؛ و قیامت صغری زنده شدن و بازگشتن جمعی از مردم به هنگام ظهور حضرت مهدی(عج) خواهد بود.

در این کتاب به نقل از برخی دیگر از بزرگان اهل سنت مانند مولوی بلخی، شاعر نامدار قرن هفتم، فاضل روزبهان و عطار نیشابوری، مطالب متنوعی در خصوص اقرار ایشان و اعتقادشان به امام زمان(عج) آمده است.

حاصل این‌که اعتقاد به حضرت مهدی(عج) ـ دوازدهمین خلیفه پیامبر(ص) ـ مورد قبول همه فرق مسلمان بوده است و درباره حضرتش به روایات معتبر استدلال كرده و به ادله عقلی و تقلی بسیاری تمسک کرده‌اند که مهم‌ترین آن، آیات قرآن کریم در مورد شب قدر و روایات آن است.

حجت‌الاسلام محمدشریف حسینی، عضو جامعه روحانیت شیراز