نورانی‌ترین ماهی که خطه فارس را به هزار مزار تبدیل کرد

نام شریفش «احمد» است و پدر بزرگوارش حضرت موسی‌ بن جعفر امام کاظم(ع) است. این امامزاده جلیل‌القدر و حضرت سیدمیرمحمد بن موسی‌الکاظم(ع) از یک مادر (ام احمد) هستند.

«ام احمد» به نقل از علامه مجلسی، داناترین، پرهیزکارترین و گرامی‌ترین همسر حضرت موسی‌ بن جعفر(ع) بود که آن حضرت اسرار خود را به وی می‌گفت و اماناتش را نزد او به ودیعه می‌گذاشت، تا جایی که هنگام حرکت به بغداد از میان تمام نزدیکان و وابستگان، این بانو را برای حفظ امانات الهی برگزیده و امانات امامت را به او سپرد و فرمود: «کسی از این امانت باخبر نیست، هرگاه یکی از فرزندانم آن را از تو طلب کرد، بدان که من شهید شده‌ام و او امام بعد از من است، امانت را به او بسپار و با او بیعت کن.»

پس از شهادت حضرت موسی‌ بن جعفر(ع)، حضرت علی‌ بن موسی‌الرضا(ع) آن امانت را از بانو طلب کرد. «ام احمد» در رثا حضرت موسی‌ بن جعفر(ع) بسیار گریست و امانات را به امام رضا(ع) تحویل داد و با امام هشتم شیعیان بیعت کرد.

شاهچراغ(ع)

در کنار القاب شریف حضرت مثل سیدالکریم به معنی آقای بخشنده و بزرگوار «سیدالسادات‌الاعاظم» به معنی آقای بزرگواران صاحب عظمت، لقب «شاهچراغ» معروف‌‌تر است و این همانند شاه مردان (لقب امیرالمؤمنین(ع)) و شاه شهیدان (لقب امام حسین(ع)) و شاه خراسان (لقب امام رضا(ع)) است و اشاره به آن دارد که در بین امامزادگان و نوادگان حضرات معصومین حضرت احمد بن موسی(ع) نورانی‌ترین چراغ و ماه این ستاره‌هاست که خطه فارس به برکت آن‌ها خاک هزار مزار شده است و امروزه شاهده وجود بیش از یک هزار و 400 بقعه متبرکه در استان فارس هستیم.

فضائل و مناقب

اسماعیل فرزند حضرت موسی‌ بن جعفر(ع) می‌گوید: « به همراه پدرم و احمد و سایر برادران به اطراف مدینه رفتیم، در رکاب احمد، 20 نفر از خادمان و خاصان پدرم بودند که کمال ادب را نسبت به آن حضرت به جا می‌آوردند. پدرم محبت بسیاری نسبت به احمد داشت و به وی مهر می‌ورزید و هر وقت احمد از پدر دور می‌شد، پدرم مخفیانه گوشه چشم و نگاهی محبت‌آمیز بر او داشت و همه گرداگرد او بودیم و هر وقت احمد از جمع ما خارج می‌شد ما متفرق می‌شدیم.»

مرحوم شیخ مفید در ارشاد می‌نویسد: «احمدبن موسی(ع) کریم و بزرگوار و پرهیزکار بود و حضرت موسی‌بن جعفر(ع) او را دوست داشت و او را مقدم می‌داشت و محترم می‌شمرد».

کرامت‌های ذاتی حضرت و عنایت‌های پدر و تقوی و بزرگواری حضرت احمد بن موسی(ع) باعث شد که پس از شهادت حضرت موسی‌ بن جعفر(ع) مردم به خانه حضرت ام احمد بروند و همراه حضرت احمد بن موسی(ع) به مسجد رفته و با او بر امامت بیعت کنند. حضرت احمد بن موسی(ع) از همگان بیعت گرفت و بعد از تسلیم آن‌ها و بیعتشان به منبر رفته و خطبه‌ای در نهایت بلاغت و کمال فصاحت بیان کرد و فرمودند: «مردم! همچنان که شما با من بر امامت بیعت کردید، من با برادرم علی‌ بن موسی‌الرضا(ع) بیعت کرده‌ام. بدانید که او امام و خلیفه بعد از پدرم می‌باشد و او ولی خداست و از طرف خدا و رسول خدا(ص)، اطاعت او بر من و شما واجب است، در هرچه که امر فرماید» سپس از منبر پایین آمده و همراه مردم در حالی که پیشاپیش آن‌ها حرکت می‌فرمود، به در خانه حضرت علی‌بن موسی‌الرضا(ع) آمده و اول خود تجدید بیعت کرده و بعد سایر مردم با امام رضا(ع) بیعت کردند.

پس حضرت رضا(ع) در حق برادرش احمدبن موسی(ع) چنین دعا کرد و فرمودند: «خداوند حق تو را ضایع نفرماید همچنان که حق مرا ضایع نکردی.»

حرکت از مدینه به طوس

جریان حق‌طلبی امامزادگان از حرکت حضرت اباالفضل‌العباس(ع) و سایر فرزندان امیرالمؤمنین در رکاب امام حسین(ع) آغاز شد و با قیامت جناب زید بن علی‌ بن‌ الحسین(ع) و شهید فخ و بعضی دیگر ادامه یافت از جمله حرکت حضرت احمد بن موسی شاهچراغ(ع) و جمعی از اقارب و منسوبین است که پس از کسب اجازه از امام رضا(ع) و به حمایت از حضرتش به سمت طوس عزیمت کردند تا دیگر بار جریان شهادت پدرشان (حضرت موسی‌ بن جعفر(ع)) که در غربت واقع شد و کسی ایشان را حمایت و یاری نکرد، برای برادرشان امام رضا(ع) تکرار نشود. در بین راه تعداد زیادی از ارادتمندان و دوستداران خاندان نبوت به آنان پیوستند.

خبر حرکت این قافله به مأمونو رسید. دستور جلوگیری از حرکت قافله را صادر کرد و آن حضرت در سه نقطه با سپاه حاکم فارس، قتلغ خان درگیر شدند و پس از شهادت و زخمی شدن بسیاری از یاران خود، نهایتاً در همین جایگاهی که محل دفن ایشان است با ضربتی که به فرق مبارکش خورده بود و ضربه‌های شمشیر که بر بدن مبارکش وارد شده بود، به شهادت رسیدند.

آشکار شدن مزار شریف

پیکر مطهر حضرت احمد بن موسی(ع) پس از شهادت از نظرها مخفی ماند و کسی از مدفن حضرتش خبر نداشت تا زمان سلطنت عضدالدوله دیلمی (بیش از یک قرن بعد) که بعض مؤمنان در حوالی محل شهادت بارها و خصوصاً در شب‌های جمعه، چراغی را در نهایت درخشش و روشنایی در بالای تلی از خاک مشاهده می‌کردند که تا طلوع صبح نورافشانی می‌کند.

عضدالدوله پس از مشورت با علما و بزرگان دستور داد محل مذکور را بشکافند تا اینکه به لوحی از سنگ یشم رسیدند که بر آن نوشته بود: «السید امیراحمدبن موسی‌الکاظم». وقتی آن سنگ را برداشتند سردابی عمیق آشکار شد. نقل است که شیخ ابوعبدالله محمد بن خفیف معروف به شیخ کبیر که در تقوی و تدین سرآمد روزگار خود بود، به سرداب مشرف شد، جسد مطهر آن حضرت را صحیح و سالم و بدون هیچ‌گونه تغییر و تبدیل در حالی که نور از آن ساطع بود، مشاهده کرد و انگشتری در دست راست حضرت دیدند که بر نگین آن نوشته شده بود: «العزه لله احمدبن موسی»؛ عضدالدوله دستور داد که بنایی بر مرقد مبارک حضرت ساختند.

آستان احمدی محل تابش انوار احمدی

بارگاه حضرت احمد بن موسی شاهچراغ(ع) مرکز معنویت و نزول برکات الهی و قرارگاه دل‌های خسته و کوی وصل دلدادگان عاشق است و در دهه محرم و سایر اوقات سوگواری اهل بیت عصمت و طهارت(ع) و در مواقع مخصوص دعا همچون شب‌های جمعه و لیالی قدر و هنگام تحویل سال و اعیاد اسلامی مملو از جمعیت دوستداران و ارادتمندان خاندان نبوت است.

در ایام سال دو روز به حضرت احمدبن موسی شاهچراغ(ع) اختصاص یافته است. ششم ذی‌القعهد سالروز بزرگداشت آن حضرت در دهه کرامت و دیگر 17 رجب، سالروز بزرگداشت شهادت حضرت.

تاریخچه بنای حرم مطهر

اولین بنای حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع) به زمان عضدالدوله دیلمی ملقب به رکن‌الدوله از سلاطین آل بویه نسبت می‌دهند. سنه (372-338 هجری قمری) تعمیرات بنای قبلی و اضافه کردن ابنیه جدید در زمان اتابکان فارس (695 تا 623 هجری قمری) به دستور امیر مقرب‌الدین مسعود بدرالدین وزیر اتابک سعد زنگی صورت گرفته است.

در سال 744 هجری قمری توسط تاشی خاتون، مادر شاه اسحاق بن‌محمود که بانویی خیر و نیکوکار بود، بارگاه منور حضرت شاهچراغ(ع) مرمت و تکمیل شد. ایشان ضمن تأسیس مدرسه‌ای وسیع در مجاورت حرم مطهر، چندین مغازه بازار نزدیک مرقد مقدس و 30 جزء قرآن کریم با خط طلایی را وقف این آستان مقدس کرد.

بعد از آن تعمیرات متعددی در بقعه مطهره انجام می‌گیرد از جمله در سال 912 هجری قمری توسط شاه اسماعیل صفوی و در سال 1141 (هجری قمری) به دستور نادرشاه افشار است.

اگرچه در اثر زلزله‌های شیراز به خصوص در سال‌های 1239 و 997 هجری قمری بخش‌های عمده حرم مطهر ویران می‌شود ولی با همت مسئولان حرم مطهر و مردم در زمان حسینعلی میرزا حاکم فارس در سال 1239 هجری قمری و فتحعلی شاه قاجار در سال 1243 هجری قمری مرمت و بازسازی می‌شود.

در سال 1269 هجری قمری مجدداً در اثر زلزله گنبد بارگاه به طور جدی آسیب دید که بازسازی شد و در سال 1304 تا 1322 هجری قمری کارهای عمده‌ای در تعمیر و مرمت حرم مطهر انجام شد.

در سال 1337 هجری شمسی گنبد قدیمی حرم مطهر که بارها تعمیر شده بود، برچیده و به جای آن با آهن و مصالح جدید ساختمانی، گنبد سبک‌تر و مقاوم‌تری به همان سبک ساخته شد.

علاقه و محبت دوستداران اهل بیت(ع) سبب شده است حرم مطهر و روضه منوره حضرت شاهچراغ(ع) در اعصار مختلف تعمیر، توسعه و تکمیل شود.

مدفونین حرم

از آنجا که شیعیان همواره علاقه خاصی به خاندان عصمت و طهارت دارند، در طول تاریخ تاکنون علما و چهره‌های بزرگی در حرم مطهر حضرت احمدبن موسی شاهچراغ(ع) به خاک سپرده شده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به آیت‌الله سیدعبدالحسین دستغیب، آیت‌الله نجابت، بسمل شیرازی، داور شیرازی، میرزا ابوالقاسم سکوت، فرهنگ شیرازی، وصال شیرازی، سیدماجد بحرانی، علی‌بن احمد شیرازی، حاج محمدحسین حسینی شیرازی، صادق خان زند، جعفر خان زند، وقار شیرازی، حکیم شیرازی، ابوالقاسم شیرازی، توحید شیرازی، عبدالوهاب یزدانی، میرزا حبیب‌الله شریفی، عسکر خان، آیت‌الله عبدالحسین حائری شیرازی و... اشاره کرد.