اربعین حضرت امام حسین(ع) یکی از فرازهای مهم تاریخ بعد از واقعه عاشوراست که به نقطه عطفی در تاریخ اسلام و تشیع تبدیل شد. این سیره مستمر شیعه از زمان ائمه اطهار(ع) تاکنون ادامه داشته و چند سالی است که ابعاد تازه ای به خود گرفته است؛ به طوری که شیعیان و دوستداران اهل بیت(ع) از سراسر جهان، به ویژه عراق و ایران و سایر بلاد اسلامی در مراسم باشکوه و اربعین شرکت میکنند و بزرگترین همایش مردمی را با محوریت فرهنگ اهل بیت(ع) تشکیل میدهند.
مسلم است چنین مراسم ساده ولی باعظمتی، از جنبههای گوناگون اعتقادی، اجتماعی، سیاسی و دیگر جنبهها آثار و برکات فراوانی را به همراه دارد و فرصتهای ارزشمندی را در اختیار ما قرار میدهد. از جمله دستاوردهای اربعین حسینی، تأثیر بسیار شگرف آن در اخلاق فردی و اجتماعی شرکتکنندگان است؛ چرا که رسول خدا(ص) و خاندان مطهر ایشان، سرچشمه همه فضیلتهایند و در قلههای اخلاق و معنویت قرار دارند.
امام حسین(ع)، در طول دوران زندگی پرافتخار خود، به ویژه در قیام کربلا، همان اهداف پیامبر اکرم(ص) را دنبال کرد. ایشان که در مکتب تربیتی پیامبر اسلام پرروش یافته و صاحب امتیاز «حُسَینُ مِنّی وَ اَنا مِن حُسیَن» است، از آغاز قیام خود با سخنرانیها و نامههایش همه مردم را به ارزشهای اخلاقی و انسانی دعوت کرد. سرانجام، آن بزرگوار به منظور هدایت مردم و ایجاد تغییر در اوضاع عمومی جامعه، جان خود و همه عزیزانش را در راه خداوند در طبق اخلاص نهاد. در زیارت اربعین آن حضرت آمده است: فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النُّصْحَ وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَیْرَةِ الضَّلَالَةِ... آن حضرت با اتمام حجت بر مردم، هر عذری را از امت برداشت و اندرز و نصیحت آنان را با مهربانی انجام داد و خون پاکش را در راه تو ای خدا نثار کرد تا بندگانت را از جهالت و حیرت و گمراهی نجات دهد.
از اینرو برآنیم که دستاوردهای این حادثه مهم تاریخی را در دو بعد فردی و اجتماعی بررسی کنیم که در بخش نخست این مطلب به بررسی دستاوردهای اخلاقی پیادهروی اربعین در بعد فردی میپردازیم:
بر پایه روایات، پیادهروی برای زیارت امام حسین(ع) پاداش بسیار فوقالعادهای دارد، اما لازمه رسیدن به آن ثواب و ارزشهای فوقالعاده، فراهم بودن شرایط روحی و معنوی است که یکی از مهمترین آنها خودسازی، صفای باطن و ایستادگی در برابر هواهای نفسانی و رذایل اخلاقی است.
زائران اباعبدالله(ع) و شرکتکنندگان در راهپیمایی اربعین نیز با این حرکت خود میکوشند در تمام صحنههای زندگی به آن الگوهای اخلاقی و معنوی تأسی بجویند و شیوه زندگی آنان را برگزینند. زیارت حضرت اباعبدالله(ع) و اولاد و اصحاب شهیدش که جلوهای از نور خدا و تجسم خلوص، عبودیت و پاکی هستند، زائران را متوجه نقایص خود میکند و راه بازگشت و توبه را برایشان هموار میکند. از اینرو پیادهروی برای زیارت حضرت اباعبدالله(ع)، فرصت مناسبی برای بازگشت به اصالتهای خویش است؛ دریچهای به سوی تزکیه و پاکسازی درون از همه آلودگیها و رذایل و آراستن به فضیلتهای اخلاقی و رفتاری.
رفتن به زیارت اولیای الهی در حقیقت گامی برای رسیدن به خداوند است. زیارت معصومین(ع) به هدفدار و جهتدار بودن زندگی انسان کمک میکند و در قلب و روح زائر نوعی اطمینان، آرامش و امیدواری به وجود میآورد.
شرکتکنندگان در راهپیمایی اربعین حضرت اباعبدالله الحسین(ع) از سراسر جهان به احترام خون پاک آن حضرت و مرارتهای خاندان مظلومش به سوی کربلا حرکت میکنند. آنان به صراحت ابراز میدارند که وقتی با هدف زیارت مرقد نورانی امام حسین(ع) در مسیر راهپیمایی قرار میگیرند، ناخودآگاه احساس سبکی میکنند و به آرامش میرسند. این یکی از نشانههای زدوده شدن گناهان از صفحه قلب است. به فراخور این فرآیند، شاهدیم که زائران از حیث اخلاقی و رفتاری ارتقا مییابند بنابراین پیادهروی اربعین، زمینه رشد معنوی انسان را فراهم میکند و او را در برابر ناملایمات روزگار و مصائبی که بر او وارد میآید، صبور میسازد. گویا زیارت مرقد شریف امام حسین(ع) مرهم دردها و التیامبخش آلام روحی و موجب آرامش قلب انسان است.
حرکت در مسیر امام حسین(ع) اعتلای شخصیت و منزلت انسان را به دنبال دارد و پیادهروی اربعین، نوعی ابراز وجود و اعلام موضع در برابر دشمنان، و احیاگر روحیه عزتطلبی و ذلت گریزی است؛ چرا که هر گونه ارتباط قلبی و اعتقادی با آن انوار مطهر پاک، نوعی احساس کرامت و ارزشمندی برای انسان به ارمغان میآورد. اینکه پیروان و ارادتمندان اهل بیت(ع) در طول تاریخ هرگز زیر بار ذلت نرفتهاند، نتیجه درسی است که از مکتب تربیتی اهل بیت(ع)، به ویژه سید و سالار شهیدان، حضرت اباعبداللهالحسین(ع) گرفتهاند.
مراسم راهپیمایی اربعین همراه با انواع سختیها و مرارتها مانند خستگی جسمانی، تاول زدن پاها، گرفتگی عضلات بدن، آفتاب سوختگی، بی خوابی و مواردی از این دست همراه است که تحمل این مشکلات، نیازمند صبوری و شکیبایی است. اما نتیجه اینکه پیادهروی اربعین یک کلاس عملی برای بالا بردن صبر، تحمل و شکیبایی است. مواجه شدن با سختیهای مسیر و تحمل کمبود امکانات و خستگی سفر، باعث میشود افرادی که در زندگی همواره در رفاه بوده و امکانات بیشتری داشتهاند و طعم سختی را نچشیدهاند، نگرششان به زندگی تغییر کند.
حجتالاسلام حجتالله نوایی، کارشناس امور فرهنگی و مذهبی دانشگاه علوم پزشکی شیراز
انتهای پیام