۱۵ گام تغذیه سالم در ماه رمضان

مطالعات متعدد نشان داده است که روزه‌داری در کنار اجرای برنامه غذایی صحیح در این دوران در پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر بسیار مفید و کمک کننده است. در این مطلب نکاتی در مورد تغذیه مناسب در این ایام را با هم مرور می‌کنیم:

1- پس از افطار، داشتن تحرک و فعالیت با شدت متوسط توصیه می‌شود.

2- نماز خواندن در اوقات مختلف روز با حرکت هماهنگ تعدادی از مفاصل و ماهیچه‌ها، باعث ایجاد توازن و تعادل بدن، مصرف کالری، کمک به جریان خون و کمک به متابولیسم غذا می‌شود.  

3- مصرف بیشتر از هشت لیوان آب آشامیدنی سالم و سایر مایعات طبیعی و آب سبزی‌ها و صیفی‌ها مانند آب هویج، آب گوجه فرنگی و آب کرفس که سبب دریافت بیشتر مایعات، کالری و تا حدودی فیبر غذایی می‌شود، در فاصله افطار تا سحر ضمن حفظ ایمنی بدن در شرایط کنونی برای پیشگیری و کنترل بیماری کووید ۱۹، بدن را از کم‌‌آبی در طول روزه‌داری حفظ می‌کند.

4- خوردن غذاهای چرب و شور و همچنین انواع تنقلات شور، انواع کنسروها، شورها، انواع سوسیس، کالباس و سایر فست‌فودها سبب تضعیف سیستم ایمنی و ایجاد تشنگی می‌شود. توصیه می‌شود به جای نمک از سبزی‌های خشک و معطر و محلی برای طعم‌دار کردن غذا استفاده شود.

5- محدود کردن مصرف نمک در وعده‌های افطار، شام و سحر در این دوران بسیار مهم و کمک‌کننده است. دریافت اضافه نمک، بدن را مجبور به واکنش کرده و برای جبران آن لازم است آب بیشتری مصرف شود.

6- افرادی که مستعد افزایش فشارخون بالا و یا مبتلا به این بیماری هستند باید در این زمینه احتیاط بیشتری داشته باشند، بنابراین توصیه می‌شود از کمترین میزان مقدار نمک در تهیه غذاها استفاده شود. این مقدار کم نمک، باید از نمک یددار تصفیه شده باشد.

7- خرما بهترین ماده غذایی برای تأمین تدریجی قند خون است. خرما منبع خوبی از مواد مغذی، قند، فیبر و پتاسیم است و نقش موثری در تنظیم قند خون دارد. توصیه می‌شود که در وعده افطار در صورت امکان ۲ تا ۳ عدد خرما مصرف شود. از مصرف بیش از حد خرما نیز مانند سایر شیرینی‌ها باید پرهیز شود.

8- مواد خیلی شیرین مانند زولبیا، بامیه و گوش فیل، حلوا و شله زرد در وعده سحری سبب افت سریع قند خون در ساعات اولیه روز می‌شود، بنابراین توصیه می‌شود از مصرف آن‌ها پرهیز کنیم.

9- مصرف آب زیاد در وعده افطار و همچنین بین صرف غذا، سبب اختلال در هضم مواد غذایی می‌شود.

10- بسیاری از افراد از ترس تشنگی در طول روز، بعد از صرف سحری به مقدار فراوان آب می‌نوشند که عادت صحیحی نیست. در عوض برای برطرف کردن تشنگی در طول روز توصیه می‌شود در فاصله افطار تا سحر از صیفی‌ها و میوه‌های سرشار از آب مانند کاهو، خیار، هندوانه، خربزه ، طالبی و مرکبات استفاده شود.

11- از نوشیدن زیاد چای به ویژه چای پر رنگ در وعده سحری پرهیز شود؛ زیرا چای باعث افزایش دفع ادرار و از دست رفتن نمک‌های معدنی مورد نیاز بدن می‌شود.

12- به خاطر داشته باشیم اسید اگزالیک موجود در چای، مصرف نمک و مواد پروتئینی زیاد باعث کاهش جذب کلسیم غذا می‌شود.

13- اگرچه برای تأمین بخشی از انرژی موردنیاز روزانه و تأمین برخی از اسیدهای چرب ضروری و ویتامین‌های محلول در چربی باید در طی روزه‌داری از روغن‌ها و چربی‌های خوراکی در حد متعادل استفاده شود، اما مصرف مواد غذایی سنگین، دیر هضم، چرب و سرخ شده مانند الویه، سیب‌زمینی سرخ شده، پنیر پیتزا، انواع کوکو و کتلت‌های چرب به هنگام افطار مناسب نیست.

14- توصیه می‌شود از انواع روغن مایع مانند کلزا، ذرت، سویا، کنجد یا روغن آفتابگردان و به مقدار کم در تهیه غذا استفاده شود و به جای غذاهای چرب و سرخ کرده، از غذاهای آب پز و بخارپز بیشتر استفاده شود.

15- تمام چربی‌های قابل رؤیت گوشت قبل از طبخ گرفته شود و هنگام طبخ مرغ سعی شود ابتدا پوست را جدا کرده و  به جای سرخ کردن، از روش آب پز استفاده شود.

پریسا موسویان، دکترای علوم تغذیه گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز