روزه‌داری و بیماری‌های قلبی

امروزه مهم‌ترین علت مرگ و میر در کشورهای جهان، بیماری‌های قلبی و عروقی است و سالانه عده زیادی از افراد جامعه به شمار این بیماران افزوده می‌شود. تمایل این بیماران برای روزه‌داری نیز موجب شده است که پزشکان و مشاوران تغذیه همواره مورد سؤال قرار گیرند تا از عدم ضرر و آسیب روزه‌داری برای خود مطمئن شوند.

اگر چه تاکنون چیزی در این زمینه به طور قطع ثابت نشده است، در مواردی مانند بیماری قلبی کنترل نشده و نارسایی قلبی شدید ممکن است منجر به افزایش احتمال برخی پیامدهای بعدی شود. البته برعکس این نکته هم مطرح است؛ به طوری که نخوردن و نیاشامیدن اگر حساب شده باشد می‌تواند حتی مفید باشد. به طور کلی دهیدراتاسیون در حد معمولی در روزه‌دارها مشکل ایجاد نمی‌کند، مگر کسانی که داروهای وازودیلاتور و دیورتیک مصرف می‌کنند که امکان سرگیجه در آن‌ها وجود دارد بنابراین نکته مهم، تنظیم دارویی برای این بیماران است.

توصیه‌های تغذیه‌ای در وعده‌های سحر و افطار

- بیماران بهتر است تا حد امکان داروهای ادرارآور را به جای سحر در وعده افطار استفاده کنند تا دچار کم آبی نشوند.

- این افراد باید تعداد دفعات وعده‌های غذایی را زیاد و حجم غذا را کاهش دهند چراکه خوردن غذاهای سنگین در وعده‌های کم، کار قلب را افزایش داده و ایسکمی و نارسایی آن را تشدید می‌کند.

- توصیه می‌شود از مواد دیر هضم با منابع فیبر کافی مثل سبزی‌ها و میوه‌ها استفاده شود، چرا که علاوه بر تاثیر مثبت روی قلب، در جلوگیری از گرسنگی و تشنگی بسیار مؤثر است.

- بیماران باید از مصرف مقدار زیاد غذای چرب در هنگام افطار و سحر خودداری کنند، هنگام افطار غذای سبک مصرف کنند و دو تا سه ساعت بعد، شام کامل‌تری را میل کنند.

- بیمار باید در هنگام روزه داشتن از انجام فعالیت‌های ورزشی خودداری کند و بهتر است سه تا چهار ساعت بعد از افطار ورزش کند.

- متخصصان توصیه می‌کنند که ۳ تا ۶ ماه بعد از عمل جراحی قلب، حتی در صورت موفقیت‌آمیز بودن آن، از روزه‌داری خودداری شود.

- روغن‌های گیاهی حاوی اسیدهای چرب غیراشباع چند زنجیره‌ای مثل کانولا(کلزا)، زیتون، سویا، آفتابگردان، گلرنگ و ذرت را در وعده‌های غذایی خود جایگزین روغن های جامد مصرف کنند.

- از مصرف منابع فلاونوئیدها از جمله انگور، چای سبز و سیب در فاصله افطار و سحر غافل نشوند.

- مصرف انواع سبزی مثل کلم، کدو سبز، پیازچه، گل‌کلم، هویج، سبزی‌های سبز تیره و سبزی‌های سالادی در وعده‌های سحر و افطار گنجانده شود چرا که حاوی عوامل محافظت‌کننده (مثل فولات، ویتامین سی و فلاوونوئیدها) در برابر بیماری‌های قلبی هستند.

در پایان به این نکته باید اشاره کرد که روزه به طور کلی برای این بیماران مفید است. اگر چه ممکن است روزه‌داری طولانی علائم ناشی از بیماری‌های قلبی را افزایش دهد و در مواردی حتی با تشدید بیماری‌های ایسکمیک قلبی همراه باشد بنابراین در همه بیماران قلبی در مورد روزه‌داری نمی‌توان نسخه واحد و یکسانی تجویز کرد.

راضیه حسینی، کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی شیراز