آنچه درباره رژیم غذایی ماه رمضان باید بدانیم

اهمیت و نقش تغذیه صحیح در ایام مبارک رمضان بر کسی پوشیده نیست و مطالعات متعدد نشان داده است که روزه‌داری در کنار اجرای برنامه غذایی صحیح در این دوران در پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر بسیار مفید و کمک‌ کننده است. توجه به جایگاه تغذیه در ایام ماه مبارک رمضان و ارائه توصیه‌های کاربردی و قابل اجرا موضوعی است که در این مطلب با هم دنبال می‌کنیم.

- پس از افطار، داشتن تحرک و فعالیت با شدت متوسط، برای مصرف شدن کالری توصیه می‌شود. نماز خواندن در اوقات مختلف روز با حرکت هماهنگ تعدادی از مفاصل و ماهیچه‌ها، ایجاد توازن و تعادل بدن، مصرف کالری، کمک به جریان خون و کمک به متابولیسم غذا را به همراه دارد.

- مصرف بیشتر از هشت لیوان آب آشامیدنی سالم و سایر مایعات طبیعی و آب سبزی‌ها و صیفی‌ها مانند آب هویج، آب گوجه فرنگی و آب کرفس که سبب دریافت بیشتر مایعات، کالری و تا حدودی فیبر غذایی می‌شود، در فاصله افطار تا سحر ضمن حفظ ایمنی در شرایط کنونی، برای پیشگیری و کنترل بیماری کووید ۱۹، بدن را از کم‌آبی در طول روزه‌داری حفظ می کند.

- خوردن غذاهای چرب و شور، همچنین انواع تنقلات شور، انواع کنسروها، شورها، انواع سوسیس، کالباس و سایر فست‌فودها، با تضعیف سیستم ایمنی و ایجاد تشنگی همراه است. توصیه می‌شود به جای نمک از سبزی‌های خشک و معطر و محلی برای طعم‌دار کردن غذا استفاده شود.

- محدود کردن مصرف نمک در وعده‌های افطار، شام و سحر در این دوران بسیار مهم و کمک‌کننده است. دریافت اضافه نمک، بدن را مجبور به واکنش کرده و برای جبران آن لازم است آب بیشتری مصرف شود. به علاوه در افرادی که مستعد افزایش فشار خون و یا مبتلا به این بیماری هستند باید در این زمینه احتیاط بیشتری داشته باشند. توصیه می‌شود از کمترین میزان مقدار نمک در تهیه غذاها استفاده شود. این مقدار کم نمک باید از نمک یددار تصفیه شده باشد.

-  خرما بهترین ماده غذایی برای تامین تدریجی قند خون است. خرما منبع خوبی از مواد مغذی، قند، فیبر و پتاسیم است و در تنظیم قند خون بسیار مفید است. توصیه می‌شود که در وعده افطار در صورت امکان دو تا سه عدد خرما مصرف شود. از مصرف بیش از حد خرما نیز مانند سایر شیرینی‌ها پرهیز شود.

- مواد خیلی شیرین مانند زولبیا، بامیه و گوش فیل، حلوا و شله زرد در وعده سحری که سبب افت سریع قند خون در ساعات اولیه روز می شود، مصرف نشود.

- مصرف آب زیاد در وعده افطار و همچنین بین صرف غذا سبب اختلال در هضم مواد غذایی می‌شود.

- بسیاری از افراد از ترس تشنگی در طول روز، بعد از صرف سحری به مقدار فراوان آب می‌نوشند که عادت صحیحی نیست. در عوض برای برطرف شدن تشنگی در طول روز توصیه می‌شود در فاصله افطار تا سحر از صیفی‌ها و میوه‌های سرشار از آب مانند کاهو، خیار، هندوانه، خربزه، طالبی و مرکبات استفاده شود.

- اگرچه برای تأمین بخشی از انرژی موردنیاز روزانه و تأمین برخی از اسیدهای چرب ضروری و ویتامین‌های محلول در چربی باید در طی روزه‌داری از روغن‌ها و چربی‌های خوراکی در حد متعادل استفاده شود، اما مصرف مواد غذایی سنگین، دیر هضم، پر چرب و سرخ شده مانند الویه، سیب‌زمینی سرخ شده، پنیر پیتزا، انواع کوکو و کتلت‌های چرب به هنگام افطار مناسب نیست. توصیه می‌شود از انواع روغن مایع مانند کلزا، ذرت، سویا، کنجد یا روغن آفتابگردان و به مقدار کم در تهیه غذا استفاده شود و به جای غذاهای چرب و سرخ کرده، از غذاهای آب پز و بخارپز بیشتر استفاده شود.

- تمام چربی‌های قابل رویت گوشت قبل از طبخ گرفته شود و هنگام طبخ مرغ سعی شود ابتدا پوست را جدا کرده و به جای سرخ کردن، از روش آب‌پز استفاده شود.

مریم مهارت، رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه دانشگاه علوم پزشکی شیراز