نیاز 246 میلیارد تومانی ساماندهی ورودی و پردیس تخت جمشید

به گزارش ایکنا از فارس، محمدجواد جعفری، مدیر پایگاه جهانی تخت‌ جمشید، امروز، 15 آذرماه در جریان بازدید خبرنگاران از مجموعه جهانی تخت‌ جمشید با اشاره به ضرورت ساماندهی محور ورودی این مجموعه گفت: یکی از معضلاتی که داریم و نیاز به همت و حمایت جدی مسئولان دارد این است که بتوانیم اعتبار مناسب برای ساماندهی ورودی و محور تخت‌ جمشید دریافت کنیم.

وی یادآور شد: دو سال قبل از محل سفر مرحوم شهید آیت‌الله رئیسی و از محل مسئولیت اجتماعی نفت، حدود ۷۰ میلیارد تومان به تخت‌ جمشید تخصیص یافت، اما این اعتبار چنان شرط و شروطی دارد که هزینه‌کرد آن را سخت کرده است.

جعفری تصریح کرد: برای هزینه‌کرد همین ۷۰ میلیارد باید هم کسورات و هم تعدیل را خودمان پرداخت کنیم، یعنی برای استفاده از ۷۰ میلیارد تومان باید ۳۰ میلیارد تومان آورده داشته باشیم.

به‌گفته وی، اعتبارات موجود مجموعه چه در سطح استانی و چه ملی بعضاً از ۱۰ یا نهایتاً ۱۲ میلیارد تومان در سال تجاوز نمی‌کند و این میزان اجازه اجرای طرح‌های اساسی را نمی‌دهد و تنها روزمرگی و امور جاری را پوشش می‌دهد.

چهار کیلومتر محور ورودی؛ نیازمند زیرساخت، کف‌سازی و جداره‌سازی

وی با اشاره به بازدیدهای میدانی افزود: محور ورودی از روستای مهدیه تا محل فعلی چهار کیلومتر است و باید در شأن مجموعه ساماندهی شود. منظور از ساماندهی این است که زیرساخت‌ها انجام شود تا بستر، کف‌سازی و جداره‌سازی مناسب ایجاد کنیم. این خاک و شن در شأن یک محوطه جهانی نیست.

جعفری گفت: تا قبل از عید نوروز امسال باید اعتبارات اضطراری هزینه کنیم تا حداقلی از شرایط مجموعه برای نوروز آماده شود، اما طرح‌های بلندمدت نیازمند همت دو ساله و تزریق اعتبارات است.

پارکینگ ۴ هکتاری در عرصه؛ لزوم انتقال فوری

مدیر پایگاه جهانی تخت‌ جمشید یکی از مسائل اساسی را قرارگیری پارکینگ چهار هکتاری در عرصه و نزدیکی تختگاه دانست و بیان کرد: سال‌هاست این پارکینگ اینجاست و باید از محدوده عرصه خارج شود. می‌دانیم که انتقال پارکینگ به چهار کیلومتر پایین‌تر فعلاً امکان‌پذیر نیست، اما در گام اول می‌توانیم آن را دو کیلومتر عقب‌تر ببریم.

جعفری به مطالعات انجام‌شده اشاره کرد و افزود: در محدوده چاه جنگل، کار باستان‌شناسی و ژئوفیزیک انجام شده است و لایه‌های فرهنگی وجود ندارد. پس می‌توان پارکینگ را در گام اول دو کیلومتر عقب‌تر برد و مسیر دو کیلومتر باقی‌مانده را به ورودی پیاده، تعریف وسایل نقلیه برقی و خدمات‌رسانی مناسب اختصاص داد.

پردیس ۵۰ هکتاری؛ احیا با تأمین آب

مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید در ادامه به مشکلات پردیس ۵۰ هکتاری اشاره کرد و گفت: بخش پردیس مجموعه تخت جشیمد بسته است و گردشگر نمی‌تواند وارد شود چون درختان خشکیده‌اند و آب مجموعه پاسخ‌گوی آبیاری نیست؛ خطر ریزش درخت هم وجود دارد.

وی افزود: طرح احیای پردیس آماده است اما نیازمند اعتبار و حمایت است تا بتوانیم آن را به چرخه بازدید اضافه کنیم. برای ۵۰ هکتار فضای سبز فقط یک چاه داریم که کل مجموعه را از همان یک چاه آب می‌دهیم.

جعفری با بیان اینکه شبکه آبیاری سد درودزن تا نزدیکی تخت‌جمشید و روستای زراعی رسیده و لوله‌گذاری نیز انجام شده است، گفت: دستور استاندار هم داریم که از انشعاب درودزن به تخت‌جمشید آب بدهند اما در بروکراسی اداری مانده است.

نیاز فوری به ۵ لیتر بر ثانیه آب از درودزن

مدیر مجموعه تخت جمشید افزود: باید پنج لیتر بر ثانیه از شبکه آبیاری درودزن برای تخت‌ جمشید بگیریم تا آب شرب مجموعه تأمین و چاه برای آبیاری پردیس آزاد شود. اما این پنج لیتر باید به سهمیه مرودشت اضافه شود.

جعفری گفت: مرودشت ۱۶۰ لیتر بر ثانیه سهمیه دارد و اگر بخواهیم از سهمیه آن کم کنیم، می‌گویند خودشان هم کمبود آب دارند. پس استان باید پنج لیتر بر ثانیه از سد درودزن اضافه بگیرد. این مسئله عجیب و غریب نیست و تنها نیازمند همت و دستور جدی‌تر است.

مدیر مجموعه جهانی تخت جمشید ادامه داد: برای ساماندهی ورودی، پردیس، موضوعات حفاظت و مرمت و مجموع اقدامات لازم، برای دو سال آینده ۲۴۶ میلیارد تومان درخواست کرده‌ایم تا بتوانیم شرایط مجموعه را به وضعیت مطلوب برسانیم. این رقم حتی به یک همت هم نمی‌رسد اما همان هم اکنون تأمینش برای استان سخت است و وقتی می‌گوییم ۲۴۶ میلیارد تومان تعجب می‌کنند.

ظرفیت مشارکت خیرین و سرمایه‌گذاران

مدیر پایگاه جهانی تخت‌ جمشید در پاسخ به خبرنگار ایکنا در خصوص امکان مشارکت خیرین گفت: سازوکارش وجود دارد و اداره‌کل میراث فرهنگی نیز از این موضوع حمایت می‌کند. چه در حوزه حفاظت و مرمت، چه زیرساخت گردشگری و چه مشارکت‌های بی‌اوتی، افراد علاقه‌مند می‌توانند وارد شوند.

چالش هزینه‌کرد ۷۰ میلیارد سفر ریاست‌جمهوری

جعفری درباره اعتبار ۷۰ میلیاردی تصریح کرد: تاکنون ۱۵ میلیارد تومان هزینه شده است، اما تا زمان حل مسئله کسورات و تعدیل، نمی‌توانیم قراردادهای جدید منعقد کنیم. هفت تا هشت قرارداد آماده است اما توقف کرده‌ایم. سازمان مدیریت و استانداری باید کمک کنند؛ اگر می‌خواهند اتفاقی بیفتد، نباید همه چیز را تنها به مدیریت مجموعه تخت جمشید بسپارند.

وی با اشاره به دو گام اصلی گفت: یک گام کوتاه‌مدت داریم که حداقلی‌ها را انجام می‌دهیم تا مجموعه از وضعیت موجود خارج شود و یک گام بلندمدت برای ارتقای مجموعه به شأن واقعی‌اش. تا قبل از عید نوروز مهم‌ترین کار توسعه زیرساخت‌ها و ساماندهی محور و پارکینگ است.

درآمد سالانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیاردی؛ اما اعتبارات زیر ۱۱ میلیارد

وی در پاسخ به خبرنگار ایکنا مبنی بر اینکه آیا درآمد تخت جمشید صرف آن می‌شود، بیان کرد: سالانه از ورود گردشگران ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومان درآمد ایجاد می‌شود، اما اعتبارات ما امسال از ۱۱ میلیارد تومان تجاوز نکرده است. اگر می‌خواهند اتفاق اساسی بیفتد باید نگاه به تخت‌ جمشید تغییر کند.

ضرورت اعمال محدودیت بازدید در نوروز

مدیر پایگاه جهانی تخت‌جمشید در پاسخ به سئوال دیگر خبرنگار ایکنا در خصوص اینکه برای حفظ بنای تخت جمشید آیا نیاز است که حجم هر سری بازدید محدود شود، تأکید کرد: در مهم‌ترین سایت‌های میراثی دنیا محدودیت بازدید وجود دارد. ما در نوروز چنان ازدحامی در تخت جمشید داریم که جای سوزن انداختن نیست و باید محدودیت اعمال کنیم.

وی افزود: برای اینکه مجموعه تخت جمشید آسیب کمتری به‌دلیل حجم گسترده بازدیدها ببیند، دو اقدام کوتاه‌مدت را برای نوروز آتی اجرا می‌کنیم: مسیر ورودی پلکان ملل و مسیر خروجی جنوب صفه می‌شود و تدابیری برای اعمال محدودیت ورود براساس ظرفیت سایت اجرا می‌کنیم البته اطلاع‌رسانی عمومی باید از یکی دو ماه قبل از نوروز آغاز می‌شود.

جعفری با بیان اینکه تخت‌ جمشید بنایی ۲۵۰۰ ساله است؛ مانند یک پیرمرد فرسوده نیاز به مراقبت ویژه دارد. این هویت و آبروی ماست و مسئولان باید نگاه ویژه داشته باشند، گفت: اگر می‌خواهیم اتفاق اساسی بیفتد باید مدیریت و تخصیص منابع ویژه شود.

ضرورت فاصله‌گذاری عناصر جدید از عرصه و منظر اثر تاریخی

مدیر مجموعه جهانی تخت جمشید در ادامه سخنان خود با بیان اینکه هرگونه ایجاد عناصر کالبدی جدید در نزدیکی یک اثر تاریخی برخلاف مبانی باستان‌شناسی و اصول حفاظت است، اظهار کرد: وقتی بتوانیم از عرصه و منظر اثر تاریخی بیشتر فاصله بگیریم، به فهم این اثر برای گردشگر کمک کرده‌ایم. این جزء مبانی علم باستان‌شناسی و حفاظت آثار تاریخی است که نباید عناصر جدید امروزی در نزدیکی اثر قرار بگیرند.

وی افزود: پارکینگی (بخش اداری) که اکنون مجموعه تخت‌جمشید دارد دقیقاً در مسیر زیر آرامگاه اردشیر قرار گرفته و یک جلوه بسیار بد ایجاد کرده است. جای پارکینگ آنجا نیست؛ باید عقب‌تر برود. اینجا هم جای دائمش نیست. ما فعلاً به‌صورت موقت نیاز مجموعه را تأمین می‌کنیم تا به شرایط مطلوب برسیم؛ اما اینکه چون اکنون تحقق‌پذیر نیست، همان‌جا باقی بماند، معقول نیست.

مدیر پایگاه جهانی تخت‌ جمشید ادامه داد: ما اکنون در حال آماده‌سازی پارکینگ موقت هستیم تا از این وضعیت خارج شویم و به عقب‌تر برویم تا بعداً بتوانیم تصمیمات بهتری بگیریم. به‌دلیل مسائل امنیتی و اهمیت حفظ آثار تاریخی، جابه‌جایی پارکینگ ضرورت دارد.

اجرای مسیر خروج جدید گردشگران از دروازه ملل

جعفری با اشاره به آماده‌سازی مسیر جدید خروج گردشگران توضیح داد: فاکتور دوم این است که داریم یک مسیر را برای خروج گردشگر آماده می‌کنیم. در مسیر جدید، گردشگر برای ورود به تخت جمشید از دروازه ملل بالا می‌رود و از مسیر جدید (پایین آرامگاه اردشیر) پایین می‌آید. برای نوروز امسال این اتفاق می‌افتد تا گردشگر بتواند کتیبه جنوب تخت‌گاه داریوش اول را ببیند.

اضافه شدن برزن جنوبی به محور بازدید تخت‌ جمشید

مدیر پایگاه جهانی تخت‌ جمشید درباره دلیل سوم این جابه‌جایی بیان کرد: فاکتور بعدی این است که ما می‌خواهیم مجموعه پردیس و برزن جنوبی هم به محور بازدید اضافه شود. برزن جنوبی یک مجموعه بسیار فاخر است که فقط متخصصان از آن اطلاع دارند و عملاً هیچ‌کس دیگر چیزی درباره آن نمی‌داند.

وی با یادآوری این نکته که یکی از شروط افزایش ماندگاری گردشگر، ایجاد مسیر بازدید بیشتر است، گفت: این برزن جزء بخش‌های ابتدایی ساخت‌وسازهای مجموعه تخت‌جمشید بوده است؛ قبل از اینکه تخت‌جمشید ساخته شود، بسیاری از کاخ‌ها در اینجا ایجاد شده‌اند و برای پشتیبانی مجموعه بوده‌اند. این بخش بخشی از تخت‌ جمشید است و کاخ‌های برزن جنوبی بسیار فاخرند.

جعفری افزود: اکثر پلان‌های این مجموعه کاوش، مطالعه و مرمت شده و بیرون آمده است؛ اما مسیر بازدید ندارند که گردشگر آن‌ها را ببیند. بنابراین سه موضوع باعث می‌شود که پارکینگ و رفت‌وآمد را عقب‌تر ببریم: مقوله حفاظتی، مقوله مسیر خروج گردشگر و اضافه شدن برزن جنوبی به سیرکولاسیون بازدید.

کتیبه داریوش؛ نخستین اثر قابل مشاهده گردشگران در مسیر جدید

وی بیان کرد: هم‌اکنون کتیبه برزن جنوبی مربوط به داریوش اول در حال مرمت است که یکی از مهم‌ترین کتیبه‌های هخامنشی است و این همان کتیبه‌ای است که داریوش اول در آن می‌گوید: «خداوند این سرزمین را از خشکسالی و دروغ و دشمن نگاه دارد» و نوروز پیش‌رو به مسیر گردشگری بازدیدکنندگان اضافه خواهد شد. پیش از مسیر ورود گردشگران بسته بود. اکنون این تغییر کمک می‌کند گردشگر در همان ابتدای مسیر خروج، یکی از مهم‌ترین کتیبه‌های هخامنشی را ببیند.

حفاظت از سایت و حریم‌ها اولویت اصلی مدیریت مجموعه است

مدیر مجموعه جهانی تخت جمشید در ادامه از به تشریح اولویت‌ها و اقدامات مدیریتی در این پایگاه جهانی پرداخت و گفت: اولویت نخست پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، حفاظت از سایت و حریم‌های آن است؛ ابتدایی‌ترین وظیفه‌ای که ما در اینجا داریم حفاظت از سایت است و در درجه دوم، حفاظت از حریم‌های مجموعه قرار دارد. این دو مقوله، اولویت اصلی ما هستند و برای اجرای آنها نیازمند تدابیر، کارشناسان متخصص و مواد مرمتی مناسب هستیم تا اقدامات حفاظتی و مرمتی با برنامه‌ریزی و اعتباری متناسب انجام شود.

جعفری درباره وسعت حریم‌های تخت جمشید توضیح داد: حریم درجه یک مجموعه حدود شش هزار هکتار وسعت دارد و ضوابط کاملاً سختگیرانه‌ای برای آن اعمال می‌شود، چراکه حفاظت از یک اثر فاخر جهانی در دستور کار است. حریم درجه دو حدود ۱۷ هزار هکتار وسعت دارد و این محدوده نیز مدیریت می‌شود. حریم درجه سه محدودیت‌ها تنها مربوط به کارخانه‌ها و صنایع آلاینده بزرگ است و سایر فعالیت‌ها محدودیتی ندارد.

توسعه زیرساخت‌های گردشگری

وی به اولویت دوم مجموعه اشاره کرد و افزود: در درجه دوم، توسعه زیرساخت‌های گردشگری اهمیت دارد تا ماندگاری گردشگر در مجموعه افزایش پیدا کند و کیفیت و تنوع گردشگری ارتقا یابد. به‌طور نمونه، پروژه برز جنوبی یکی از پتانسیل‌های مجموعه است که اگر اجرایی شود، می‌تواند ماندگاری گردشگر را از نیم‌روز به یک روز کامل افزایش دهد.

جعفری در ادامه تأکید کرد: اقدامات مطالعاتی جزو برنامه‌های مهم مجموعه است؛ چه در حوزه حفاظت و مرمت و چه در حوزه زیرساخت‌های گردشگری، ابتدا مطالعات انجام می‌شود و سپس به مرحله اجرا می‌رویم. در چهار تا پنج ماه اخیر تمرکز تیم ما بر این دو مقوله بوده است.

مشکلات جذب اعتبار برای ساماندهی پارکینگ

جعفری درباره مشکلات جذب اعتبار برای ساماندهی محور پارکینگ تخت جمشید توضیح داد: برای این موضوع ۷۰ میلیارد تومان از محل مسئولیت اجتماعی پیش‌بینی شده بود، اما به‌دلیل شرط و شروط مربوط به کسورات، تاکنون تنها حدود ۱۵ میلیارد تومان جذب شده است. برای تکمیل جذب اعتبار نیاز به همکاری مسئولان استان داریم. این مشکل مربوط به تعدیل و کسورات قراردادهاست و موجب شده روند اجرای این پروژه کمی به تأخیر بیفتد.

ساماندهی و توسعه موزه تخت جمشید

وی درباره اقدامات مرمتی و توسعه موزه تخت جمشید گفت: یکی از اقدامات مهم، ساماندهی موزه مجموعه بود. در جریان جنگ‌های ۱۲ روزه، موزه برای مدتی تعطیل شد و ما از این فرصت استفاده کردیم. بخش مخزن که استاندارد لازم را نداشت، به جنوب ساختمان منتقل شد و فضای حدود ۴۰۰ متر مربع آن آماده شد تا به بخش نمایشگاهی موزه اضافه شود. در گام اول، از توان داخلی استفاده می‌کنیم و پس از نوروز، اقدامات بلندمدت شامل سبک‌سازی سازه، استانداردسازی محتوا و توسعه موزه انجام خواهد شد.

جعفری درباره وضعیت سازه موزه نیز توضیح داد: کل ساختمان موزه حدود ۹۵ سال قدمت دارد و سازه آن فرسوده است. باید اقدامات عمده‌ای مانند سبک‌سازی، استانداردسازی و توسعه محتوا انجام شود. ایوان موزه نیز وضعیت خطرناکی دارد و ستون‌ها و سقف چوبی آن ناپایدار است، بنابراین قبل از بازگشایی، داربست نصب شده و مطالعه ایمنی انجام خواهد شد تا نه بنا و نه بازدیدکنندگان در معرض خطر قرار نگیرند.

حریم شهر مرودشت و مخالفت با الحاق محدوده‌ها

جعفری در ادامه سخنان خود درباره موضوع حریم شهر مرودشت بیان کرد: بحث الحاق محدوده شهر مرودشت و روستای مهدیه به حریم مجموعه مطرح شد که ما با آن موافق نیستیم. مجموعه میراث جهانی تخت جمشید با الحاق این محدوده‌ها مخالف است و هیچ مجوزی برای آن صادر نکرده است. برای حفظ حریم اثر جهانی، روستای مهدیه و محور گردشگری آن باید با یک مسترپلن گردشگری مدیریت شود و جلوی گسترش مسکونی و فعالیت‌های غیرمجاز گرفته شود.

ضوابط حفاظت حریم‌ها

مدیر مجموعه جهانی تخت جمشید در پاسخ به سئوال خبرنگار ایکنا در خصوص ضوابط حفاظت حریم‌ها تصریح کرد: حریم درجه یک کاملاً ممنوعه است و شامل حدود ۱۱۰ اثر تاریخی و منظر تاریخی شهر پارسه می‌شود. حریم درجه دو نیز کمربند حفاظتی مجموعه است و حتی معادن موجود در این محدوده تعطیل شده‌اند. حریم درجه سه نیز فعالیت‌های معدنی و صنایع آلاینده بزرگ در آن ممنوع است.

وی در پایان تأکید کرد: اولویت اصلی ما حفاظت از سایت و حریم‌های آن است و پس از آن توسعه زیرساخت‌های گردشگری و ساماندهی موزه در دستور کار قرار دارد. برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات ما با رعایت اصول حفاظتی و استانداردهای جهانی انجام می‌شود و تمام تلاش ما این است که تخت جمشید به بهترین نحو حفظ و مدیریت شود.