سیطره مسابقات و خمودی فضای ترویج؛ موانع هنرآفرینی قاریان ایرانی
نوآوری در سبک موسیقایی قاری بهمثابه یک هنرمند دینی، لوازم مختلفی دارد که میتوان از آن به لوازم فردی، نهادی و مردمی تعبیر و محورهای قابل پیجویی آن در راستای نیل به آفرینشگری هنرورانه را در چند بند بررسی کرد.
حمید ایماندار، فعال قرآنی و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز به بهانه نشست تخصصی سالانه شورای عالی قرآن، یادداشتی در خصوص لوازم صدرنشینی قاریان ایرانی در جهان تلاوت معاصر در اختیار ایکنای فارس قرار داده است که در ادامه میخوانیم؛
تفوق و پیشرفت شگفتآور قاریان و حافظان قرآن ایرانی را باید از برکات بیبدیل و غیرقابل انکار حاکمیت دینی و مرهون سیاستگذاری هوشمندانه و کلان جامعه قرآنی جمهوری اسلامی ایران به قیادت داهیانه و زعامت حکیمانه امامین انقلاب اسلامی دانست؛ یقیناً تلاشهای خستگیناپذیر عموم نهادهای قرآنی کشور و همت والای استعدادهای درخشان سرزمینمان هم نقش اساسی در نیل نظام مقدس جمهوری اسلامی به این افتخار بیهمتاست.
پس از چند دهه پرافتخار چهرههای قرآنی کشورمان در عرصههای بینالمللی به حکم فرمایش علوی «قدر الرجل علی قدر همته» قاطبه قاریان و کارگزاران قرآنی سرزمین سلمان فارسی تا تفوق مطلق خود بر قله تلاوت جهان اسلام از تلاشهای مجاهدانه و خالصانه خود دست نخواهند کشید.
این امر قطعاً بر بسترسازی هوشمندانهای متوقف است که زمینهساز نوآوریهای پردامنه استعدادهای قرآنیمان شود و عصر طلایی قرائت قرآن جمهوری اسلامی ایران را رقم زند. گو اینکه پیمودن صحیح و سریع این مسیر باید با نصبالعین قرار دادن تجارب مثبت و منفی گذشته پرافتخار جامعه قرآنی قرین و همراه شود.
نوآوری در سبک و آفرینشهای موسیقایی یک قاری بهمثابه یک هنرمند دینی، لوازم مختلفی دارد که میتوان از آن به لوازم فردی، نهادی و مردمی تعبیر و محورهای قابل پیجویی آن در راستای نیل به آفرینشگری هنرورانه قاریان ایرانی را به شرح ذیل معرفی کرد.
1- قاریان ایرانی باید ضمن تمسک به آموزه قرآنی «إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ» که خیرگزینی و عمل صالح را غایت عمل مؤمنانه معرفی میکند با مرور تجارب موفق، پیشرفتهای جهشگونه پیشین و افزایش خودباوری خود استبعادی برای رقم زدن یک عصر طلایی تلاوت جمهوری اسلامی قائل نشده و اساتید و داوران قرآنی نیز در بسط این روحیه خودباوری بکوشند.
2- فراروی از کلیشههای تلاوت و عدم تمرکز صرف بر حوزه مسابقاتی باید بسان یک امتیاز برای قاری قرآن تلقی شده و بدون تنگنظری در ارزیابی فنی قرار لحاظ شود.
3- تلاش در جهت بهرهوری مشروع و مطلوب از ظرفیتهای موسیقی ایرانی باید از سوی متخصصان امر تلحین و تنغیم پیگیری و از سوی نهادهای قرآنی مورد حمایت مادی و معنوی قرار گیرد.
4- میتوان در فضای مسابقاتی کشور یا برنامههای ترویجی پربینندهای مانند محفل جایگاه ویژهای برای قاریان مبدع در آییننامه یا در قالب تعریف فروعی مجزا تعریف کرده و تشویق و ثبت فرازهای ابداعی را مطمح نظر قرار داد.
5- اما به باور راقم سطور مهمترین لازمه نیل به آفرینشهای ابداعی قاریان ایرانی ماهیتی نهادی و اجرایی دارد تا فنی و حرفهای.
6- تا زمانی که فضای فنی و معنوی تلاوت یک قاری در اوج دوران شکوفایی هنری و سبکسازی وی متأثر از لزوم رتبهآوری در فضای اضطرابآفرین مسابقات و تطبیق آییننامههای مرتبط با آن باشد، نمیتوان انتظار زیادی در خصوص ثبت سبکهای نوآورانه و جریانساز داشت گو اینکه عموم ابداعات در شاخههای مختلف هنری در فضاهایی شکل گرفتهاند که حداکثر تمرکز، طمأنینه، ارتباط معنوی و رهایی از قیودات غیر ضرور را برای هنرمند فراهم آورده است.
7- از این منظر توسعه فضای تلاوت در جهت رسیدن به قله نوآوری مستلزم تغییر فضای ترویج بهسوی کرسیهای تلاوت پرشمار در سراسر کشور است، بهگونهای که فضا برای عموم قاریان واجد نصاب لازم فراهم شده و فضای مسابقهای و امتیازات مرتبط با آن جای خود را به فضای ترویجی و تلاوتهای نوراورانه دهد؛ طبعاً چنین امری معیارهای ارزشیابی یک تلاوت را از مؤلفههای مسابقاتی کنونی تغییر داده و با نگاهی موسع استعدادهای در شمار قرآنی کشور را در خدمت هدف والای مذکور جهتدهی خواهد کرد. به علاوه ذائقه مردمی و عمومی را هم در ارزیابیها دخیل خواهد کرد.
8- با کنار گذاشتن بخشی از استعدادهای بالقوه ترویج تلاوت به حکم مسیر ارزیابی ناکافی کنونی و حتی مجال اندک قاریان فعال در جریان معاصر تلاوت ایران در امر ابداع و نوآوری امید چندانی به عمومیسازی و توسعه فرهنگ استماع و انس با تلاوت حرفهای بسان پیشران اصلی نیل به قله تلاوت جهان اسلام نیست.
9- فعالسازی هر چند سریعتر کرسیهای تلاوت در اقصینقاط ایران بهصورت نظاممند و پایدار و سوق دادن نظام ارزیابی و حمایت مادی و معنوی قاریان به این حوزه بهعنوان بدیل نظام، لازم اما ناکافی مسابقات؛ الزام اصلی جهش جدی در امر تلاوت کشور است.
10- فرهنگ قرآنشنوی به توسعه مخاطب منجر شده و این مهم قاریان با استعدادهای متفاوت و نه الزاماً مسابقهای را به محک معیارهای تخصصی عامپسند و غیر مضیق خواهد سپرد؛ در ادامه به یمن ایجاد فضای ایمن و امن و شأنیتآفرین برای قاری، نوآوریهای پرشمار و هنرورانه را در بستر مخاطبان واقعی و فزونی یافته رقم خواهد زد.
11- ناگفته پیداست که ستارگان تلاوت مهد تلاوت کشور مصر در چنین بستری عصر طلایی تلاوت را رقم زدند و در فضای کشورمان نیز مجال نیافتن گسترده این زمینه بسیاری از قاریان بینالمللی را از نوآوری و مخاطب عام محروم کرده و بسیاری از استعداهای نوآورانه بالقوه را از فعلیت یافتن محروم کرده است.
12- برنامه تلویزیونی «محفل» رمضانیه شبکه سوم سیما را میتوان نمونه جدی این رویه موفقیتآمیز تلقی کرد که با حذف فضاهای غیر متناسب با هنرآوری نوآورانه قاریان و موضوعیت دادن به مخاطب عام محقق شد.
13- امید است با منظور شدن لوازم فوقالذکر بهویژه لازمه اساسی اخیر شاهد تغییر موازنه ترویج تلاوت از تأکید موکد بر مسابقات به بسط کرسیهای تلاوت توسط نهادهای قرآنی باشیم تا غایت تفوق مطلق جامعه قاریان ایران در قله ابداع و نوآوری جهان اسلام در چشماندازی دستیافتنی و واقعگرایانه فراروی جامعه ایران اسلامی قرار گیرد.
انتهای پیام
