ضرورت ایجاد ساختاری پاسخگو در برابر مجلس برای موضوع حفظ قرآن

محمد انجم‌شعاع، مدیرعامل اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت و عضو ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره وضعیت آموزش و حمایت از افزایش حافظان قرآن گفت: وضعیت حفظ قرآن دغدغه آحاد مدیران امور قرآنی و دیگر مدیران کشور نیست.

وی افزود: اگر این دغدغه وجود داشت، باید به جای پرداختن به یک سری کارهای روزمره مانند مسابقات قرآن، موضوع حفظ به عنوان یک برنامه اصلی مورد توجه قرار می‌گرفت. رویکرد قرآنی دستگاه‌ها به صورت عمومی و دولتی همان رویکرد سنتی و درگیر شدن به یک سری کارهای مشخص است که سال‌های سال است، اجرا می‌شود.

انجم‌شعاع در پاسخ به این سوال که آیا همین کارهای روزمره توانسته مؤثر باشد یا خیر و یا رویدادی همچون مسابقات توانسته است به جریان حفظ در کشور کمک کند؟ تصریح کرد: پاسخ به این سؤال جای بحث دارد. اصل مسابقات مورد قبول مقام معظم رهبری بوده و نمی‌توانیم مسابقات را در شروع فرایندها نادیده بگیریم و در مجموع در روند فعلی فعالیت‌ها جواب داده است.

وی افزود: نبود مسابقات ما را در حوزه نخبه‌پروری و در مقایسه با کشورهای اسلامی به عقب می‌برد. روزگاری ایران ما قاری و حافظ مطرح نداشت، اما امروز چهره‌های بسیاری در سطح جهانی شناخته شده هستند.

مدیرعامل اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت بیان کرد: پرداختن مدیران در بدنه دستگاه‌ها به یک موضوع ـ برگزاری مسابقه به عنوان تنها فعالیت قرآنی ـ مشکلاتی ایجاد کرده است، اینکه امروز در زمینه سبک زندگی اسلامی و در زمینه سواد عمومی قرآن دچار مشکل شده‌ایم، حاصل این نگاه تک‌بعدی است.

اگر نهضت قرآنی حفظ به روحانیت، امام جماعت و مسجد گره بخورد، نه تنها یک جهش جدی را در پیش خواهیم داشت، بلکه حفظ قرآن نیز پایدار خواهد ماند

انجم‌شعاع با اشاره به اینکه کارهای مسئولان قرآنی در زمینه حفظ قرآن در حد وسع خودشان بوده است اظهار کرد: در مورد حفظ قرآن کریم تا زمانی که دو مجموعه اصلی کشور یعنی مجلس و دولت تصمیم نهایی نگیرند، کار پیش نمی‌رود. مجلس شورای اسلامی می‌تواند قوانین تسهیل‌گرایانه‌ای را برای این موضوع تصویب و اعتبارات روشنی در نظر گیرد. مجلس می‌تواند ساختاری پاسخگو برای این موضوع تعریف کند. گرچه شورای توسعه فرهنگ قرآنی این کار را به سازمان اوقاف و امور خیریه سپرده است، اما این کار باید همراه با قوانین و اعتبارات درست باشد. اعتباراتی که بتواند جهش اصلی ایجاد کند، نه اعتباراتی در حد اعتبارات فعلی. برای این کار باید دست به ساختارسازی موقتی بزنیم، یعنی ساختاری طراحی شود تا طی یک بازه زمانی خاص به این موضوع بپردازد و بعد از تحقق این موضوع به کار خود پایان دهد.

مدیرعامل اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت بیان کرد: دومین مجموعه‌ای که می‌تواند به موضوع حفظ، سامان دهد، دولت است. دولت و شخص رئیس جمهور باید اراده‌ای برای اجرایی شدن این فرمان و تدبیر حضرت آقا اتخاذ کند تا براساس آن دستگاه‌های تحت امر خودشان را مکلف به اجرای منویات مقام معظم رهبری کنند. همانطور که برای نان و آب قرارگاه می‌زنیم، باید برای این کار هم قرارگاه زد.

این پیشکسوت قرآنی کشورمان گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی صرفاً یک مجموعه تقنینی است. امروز اگر دولت، شخص اول ساختار اجرایی کشور و معاون اول ایشان و به تبع آن دستگاه‌ها و در مجلس نیز شخص رئیس مجلس و کمیسیون‌ها اقداماتی را برای این موضوع تعریف نکنند، کار در همین سطح باقی خواهد ماند. هنوز حس لازم در خصوص تربیت 10 میلیون حافظ قرآن و مطالبه مقام معظم رهبری در کمیسیون فرهنگی دیده نمی‌شود. هنوز مدیران همان حرفی را می‌زنند که فعالان قرآنی و رسانه‌ها می‌زنند و فقط به اینکه مقام معظم رهبری مطالبه کرده‌اند، اشاره می‌کنند، اما نمی‌گویند چه کرده‌ایم. فراکسیون قرآن و عترت مجلس به طور روشن بگوید در حوزه حفظ قرآن چه کرده است؟

اجماعی روی حفظ، در حوزه مدیریت امور قرآنی نیست

وی با تأکید بر اینکه تفرق در رویکردها وجود دارد، بیان کرد: اگر جامعه قرآنی در درون خود یک تحول قرآنی برای رویکرد حفظ ایجاد نکند، کاری از پیش نخواهد برد. یک سری مدیران رویکردشان آموزش‌های عمومی است، یک سری رویکرد مسابقه‌ای دارند، یک سری تبلیغی و ترویجی و یک تعداد محدودی هم پژوهشی است. اجماع کاملی روی حفظ قرآن در حوزه مدیریت امور قرآنی کشور وجود ندارد.

مدیرعامل اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت در پاسخ به این سوال که آیا ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن نتوانسته است، اجماعی در این حوزه ایجاد کند یا اصلا ظرفیت ایجاد این اجماع را دارد یا خیر، گفت: ستاد ظرفیت ایجاد این اجماع را دارد، اما در صورتی که مدیران در جلسات آن حضور پیدا کنند. تا وقتی که نمایندگانی که با چندین واسطه به مدیر اصلی می‌رسند در جلسات حضور یابند، تأثیرگذار نیست.

وی با اشاره به اینکه پرچمداران حفظ قرآن در کشورهای اسلامی روحانیون و علما هستند، بیان کرد: در کشور ما نیز حوزه علمیه باید نهضتی در این راستا ایجاد کند و پرچم این نهضت را علما در دست گیرند. تجربه نشان داده است وقتی چهره فاضلی همچون آقای طباطبایی به میدان می‌آید، اعتبار کار مضاعف می‌شود و برکت پیدا می‌کند. یا وقتی طلبه‌ای مانند آقای شاهسونی پای کار می‌آید، اعتبار کار مضاعف می‌شود.

مجلس می‌تواند ساختاری پاسخگو برای حفظ قرآن تعریف کند. این کار باید همراه با قوانین و اعتبارات درست باشد. اعتباراتی که بتواند جهش اصلی ایجاد کند. برای این کار باید دست به ساختارسازی موقتی بزنیم تا طی یک بازه زمانی خاص به این موضوع بپردازد و بعد از تحقق این موضوع به کار خود پایان دهد

وی بر گره زدن نهضت حفظ قرآن به مسجد تأکید کرد و گفت: اگر نهضت قرآنی حفظ به روحانیت، امام جماعت و مسجد گره بخورد، نه تنها یک جهش جدی را در پیش خواهیم داشت، بلکه حفظ قرآن نیز پایدار خواهد ماند.

این پیشکسوت قرآنی کشورمان در پاسخ به این سوال که آیا جامعه قرآنی با امکانات و ظرفیت‌های خود می‌تواند تربیت 10 میلیون حافظ قرآن را عملیاتی کند، گفت: ما نمی‌خواهیم وضعیت موجود را به نحوی بررسی و تحلیل کنیم که خودمان را بدهکار کنیم. وقتی اعتبارات دستگاه‌ها را نگاه می‌کنیم در قیاس با بخش‌های دیگر هیچ است. ظرفیت ما برای این کار اراده ماست که این اراده در جامعه قرآنی وجود دارد. اگر پشتوانه مادی به این ظرفیت اضافه می‌شد، کار پیش می‌رفت. الان اعتبارات کل ستاد ملی حفظ قابل مقایسه با بسیاری از حوزه‌های دیگر که آنها هم با مشکلات بودجه‌ای مواجه هستند، نیست.

وی افزود: البته باید دقیق‌تر بررسی کرد که آیا کاری بوده است که می‌توانستیم انجام دهیم و نداده‌ایم؟ ظرفیت قرآنی را همیشه بدهکار و مسئول دانسته‌ایم در حالی که خطاب حضرت آقا در این مورد همه مدیران کشور بوده است و به نظرم بدهکار کردن خودمان در این شرایط خیلی جالب نیست.

مدیرعامل اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت در پاسخ به این سوال که شاید مطالبه‌گر نبودن جامعه قرآنی در موضوع حفظ باعث پای کار آمدن مجلس و دولت در این زمینه نشده است، گفت:‌ از اقدامات بخش‌های دیگر مجموعه‌های قرآنی اطلاعی‌ ندارم، اما طی این روزها به طور پیوسته با نمایندگان مجلس تماس و ارتباط داشته‌ام و هفته قبل هم با اعضای کمیسیون فرهنگی جلسه داشته‌ایم.

فرصت برنامه هفتم توسعه

انجم‌شعاع افزود:‌ گاهی ارتباط اولیه برقرار می‌شود، اما باید یک پرچمدار در خود مجلس استمرار این ارتباطات را پیگیری کند. اگر فراکسیون قرآن و عترت مجلس مدعی تحقق مطالبات مقام معظم رهبری در این موضوع است بیاید و میدانداری کند و طرح‌های جدی ارائه دهد. فرصت درخشان برنامه هفتم توسعه را در پیش داریم. نمایندگان مجلس می‌توانند در برنامه توسعه ماده‌واحده‌ای برای موضوع حفظ در نظر گیرند. ماده‌واحده‌ای که یک عدد معین را مشخص کند و بگوید طی چند سال باید این عدد محقق شود. اعتبار تحقق آن را هم در نظر بگیرند تا دولت مکلف به اجرای آن شود. به عنوان مثال در برنامه توسعه درج شود که تا پنج سال آینده یک میلیون حافظ کل قرآن تربیت شود، پشتوانه مالی این کار نیز در نظر گرفته شود. این یک فرصت درخشان برای نمایندگان مجلس جهت تحقق مطالبه قرآنی مقام معظم رهبری است.

وی با اشاره به اینکه با شعار کار پیش نمی‌رود، اظهار کرد: مجلس انقلابی بیاید اعلام کند در حوزه تحقق فرمان حضرت آقا چه کار کرده است؟ هم اکنون موسساتی که در کار تربیت حفظ قرآن هستند به دلیل موانع قانونی که آنها را به مجلس نیز گفته‌ایم با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند. الان تعداد شعب یکی از موسسات بزرگ ما از 750 شعبه به 250 شعبه رسیده است. این به دلیل موانع تقنینی بوده است.

انجم‌شعاع با اشاره به اینکه بسیاری اعتقاد دارند همین تعداد حافظانی که در کشور حضور دارند محصول و نتیجه کار موسسات بخش مردمی است، به طرح این سوال که برای موسسات مردمی چه کرده‌ایم پرداخت؟ و گفت: به عنوان مدیرعامل اتحادیه موسسات قرآنی، پیوسته با تماس‌های موسسات مواجه هستم که اعلام می‌کنند دیگر نمی‌توانند ادامه فعالیت داشته باشند. موانع مادی را می‌شود تأمین کرد، اما وقتی مأمور مالیاتی مالیات سنگینی می‌بندد موسسه دیگر نمی‌تواند ادامه دهد. این روند زائیده خلأهای قانونی است که باید در حوزه قوه مقننه حل شود. یک بخش از کار هم اراده دولت است.

اگر دولت، شخص اول ساختار اجرایی کشور و معاون اول ایشان و به تبع آن دستگاه‌ها و در مجلس نیز شخص رئیس مجلس و کمیسیون‌ها اقداماتی را برای این موضوع تعریف نکنند، کار در همین سطح باقی خواهد ماند

مدیرعامل اتحادیه کشوری مؤسسات و تشکل‌های قرآن و عترت تصریح کرد: اخیراً در جلسه‌ای که با وزارت ارشاد داشتیم، مقرر شد مجموعه تقنینی را فعال کرده و کارهایی را شروع کنند، اما مقداری دیر شده است. این کار باید از خیلی قبل‌تر شروع می‌شد. ما الان بدهکارترین و شرمنده‌ترین افراد در محضر حضرت آقا هستیم و برای دیدار آتی با رهبر انقلاب نمی‌توانیم پاسخی به ایشان دهیم.

عضو ستاد راهبری طرح ملی حفظ قرآن تصریح کرد: مصوبه‌ای در جلسه ستاد راهبری به تصویب رسید که رئیس این ستاد(حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمهدی خاموشی) گزارشی از وضعیت حفظ به حضرت آقا ارائه دهند و در آن گزارش علاوه بر اینکه پیشرفت‌ها گفته شود به موانع نیز اشاره کنند. مقام معظم رهبری وقتی مطالبه می‌کنند حتماً گزارشات را خوب و مستند استماع می‌کنند. می‌توانیم در کنار گزارش برخی موانع نیز مطرح شود، اگر این کار انجام شود، حتماً دستور داده خواهد شد و فکر می‌کنم چاره‌ای غیر از این نیست.

وی بیان کرد: ما در وسع خودمان مشکلات را به مجموعه‌های مختلف منعکس کرده‌ایم، اما گاهی اوقات تعامل جواب نمی‌دهد و دستور لازم است. یعنی تا امر بالاتر نباشد کار پیش نمی‌رود. هنوز بعد از دو سال و نیم مکاتبه نتوانسته‌ایم، رئیس مجلس را ملاقات کنیم. حتی جناب آقای آقاتهرانی را نیز نتوانسته‌ایم ملاقات کنیم تا مشکلات ساختارهای مردم‌نهاد را مطرح کنیم.

گفت‌وگو از تیمور کاکایی