سیاستگذاری‌های جدید برای تواشیح + صوت
رئیس هیئت داوران بخش نغمات دینی چهل و پنجمین دوره مسابقات سراسری قرآن با اشاره به اینکه این دوره در برخی رشته‌ها همراه با پیشرفت‌های خوبی بوده است، گفت: در رشته دعاخوانی رفته رفته به سمت مورد نظر که همان اجرای دعاخوانی و نه مداحی است، حرکت کرده‌ایم.
غلامرضا شاه‌میوه، مدرس و پیشکسوت قرآنی و رئیس هیئت داوران بخش نغمات دینی چهل و پنجمین دوره مسابقات سراسری قرآن در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، به ارائه تحلیلی از این دوره پرداخت و گفت: در برخی رشته‌ها پیشرفت‌های خوبی مشاهده شد، به عنوان مثال در رشته دعاخوانی رفته رفته به اجرای دعاخوانی و نه مداحی نزدیک می‌شویم، چرا که در سال‌های قبل با عنوان دعاخوان، نوحه‌خوانی و مداحی انجام می‌شد.
وی افزود: آنچه در دعاخوانی انتظار می‌رود، اجراها در سبک ایرانی مانند مرحوم «صالحی» و مرحوم «موسوی قهار» و یا تبعیت از سبک عربی باشد. گرایش دعا‌خوانان به سمت مداحی به واسطه خواندن ترجمه برخی از دعا بود؛ لذا چند دعاخوان درجه یک را در این دوره دیدیم.
رئیس هیئت داوران بخش نغمات دینی مسابقات سراسری قرآن در پاسخ به سوالی در مورد تأثیر آئین‌نامه در گرایش دعاخوانی به سمت مداحی بیان کرد: آئین‌نامه، بسیار شفاف است، در مجموع بحث دعاخوانی در سطح کشور با مداحی مخلوط شده است، در حالی که سابقاً به این صورت نبود. در گذشته شاهد بودیم شورای عالی قرآن از افرادی دعوت می‌کرد که ضرب‌آهنگ دعا و اصول دعاخوانی را رعایت کنند و به تبع همین امر بود که برنامه‌های دعاخوانی پخش شده از صدا و سیما واقعاً دعاخوانی بود و تقریباً از همین جریان مراقبت کرده است.
جای خالی صداهای فاخر در اذان
شاه‌میوه در مورد رشته اذان تصریح کرد: متأسفانه حتی در بین رتبه‌های ممتاز هم شاهد صداهای فاخری نبودیم. در اذان اولین مسئله صداست، قالب اذان که همان شکل و الگوی لحنی است، بحث دیگری است، لذا اصلاً صدای فاخری در مسابقات اذان نشنیدیم در حالی که سال‌های قبل چندین صدای خوب در مسابقات شنیده شد. در تواشیح نیز وضعیت سابق ادامه یافته بود.
وی در پاسخ به این سؤال که فرایند یادگیری اذان و دعاخوانی علمی شده است یا هنوز این هنرها بر اساس ذوق و قریحه شرکت‌کنندگان به پیش می‌رود؟ بیان کرد: در قرائت و حفظ قرآن زمینه‌های آموزشی در طول سال از طریق جلسات مختلف برقرار است. برآیند این جلسات حضور افراد در مسابقات متعدد است، اما در سه رشته دعاخوانی، اذان و تواشیح هیچ کار آموزشی انجام نمی‌دهیم. در کجای کشور سراغ دارید که یک جلسه آموزش برای اذان، دعاخوانی و تواشیح برقرار باشد؟ با وجود اینکه جریان آموزشی وجود ندارد، همچنان توقع داریم بدون هرگونه آموزشی افراد کیفیت خوبی از اذان و دعا ارائه دهند! بنابراین آنچه ارائه می‌شود، نتیجه ذوق و زحمت شرکت‌کنندگان آنهاست؛ در این زمینه یک سری پیشنهادات مکتوب را در اختیار مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه قرار خواهم داد.
علت غیبت استان‌های صاحب‌عنوان
شاه‌میوه در پاسخ به سوالی در مورد دلایل غیبت برخی استان‌های صاحب‌عنوان در رشته مدیحه‌سرایی و دلایلی که این غیبت می‌تواند داشته باشد، گفت: بخشی از غیبت استان‌های صاحب‌عنوان به خاطر نداشتن توان عبور از مرحله مقدماتی بوده است، به عنوان مثال از خوزستان چهار گروه و از استان اصفهان، یک گروه حضور داشت.
وی افزود: علت دیگر، گرایش گروه‌های مدیحه‌سرایی از آثار همراه با موزیک است. واقعیت این است که به خصوص در استان‌هایی مانند تهران استقبال از آثار همراه با موزیک بسیار بالاست و باعث شده بسیاری از گروه‌ها به این سمت بروند؛ با این مسابقاتی که جوایز آن هم قابل توجه نیست، خیلی انگیزه‌ای برای حضور در مسابقات وجود ندارد. بخش دیگر به کم‌رنگ شدن تواشیح کشور برمی‌گردد. در برخی استان‌ها مانند خوزستان، وضعیت به گونه دیگری است و چون عرب‌زبان هستند و در محافل از تواشیح استقبال می‌کنند، لذا انگیزه بالا و تعداد گروه‌ها هم بیشتر است.
کدام آسیب‌ها تواشیح را به حاشیه برد
رئیس هیئت داوران بخش نغمات دینی مسابقات سراسری قرآن در پاسخ به این سوال که چه اقداماتی می‌توان برای احیا مجدد تواشیح انجام داد، گفت: بحث تواشیح دو آسیب پیدا کرد، یکی از این آسیب‌ها ضربه‌ای بود که در برهه‌ای از سوی برخی از آقایان اهل منبر به آن وارد شد، بعد از آن اظهارات، مسابقات چند سال تعطیل شد و بسیاری از گروه‌ها برچیده شد و رشد پلکانی تواشیح، یک باره متوقف و حتی سقوط کرد.
وی دومین آسیب وارد به تواشیح را تغییر ذائقه موسیقایی مردم عنوان کرد و افزود: تواشیح فعلی خیلی جذابیت موسیقایی ندارد. خصوصاً اینکه آئین‌نامه مسابقات را تا حدی به سمتی برد که از حالت اصیل و زیبای خود خارج شد. این کارهایی فعلی را نمی‌توان تواشیح نامید و جنبه سرود یا نشید پیدا کرده است، لذا باید بگویم نیاز به یک بازبینی در آیین‌نامه و سیاستگذاری است.
این پیشکسوت و مدرس قرآن به انتخاب و معرفی قطعات مختلف تلاوت برای قاریان در مسابقات رشته قرائت اشاره و تصریح کرد: مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف باید قبل از مسابقات چند اثر تواشیح را در موضوعات مختلف به افراد متخصص سفارش دهد تا اجرا کنند و بعد همان آثار را در اختیار گروه‌ها قرار دهند تا از بین آنها یکی را انتخاب و اجرا کنند، اینگونه هم ارزیابی دقیق‌تر است و هم رانتی که فقط چند نفر در سطح کشور آثار تواشیح را می‌سازند، از بین می‌رود. در این صورت به عدالت نزدیکتر است.
انگیزه اصلی گروه‌های تواشیح
شاه‌میوه با اشاره به اینکه برخی آهنگسازان برای چند گروه اثر می‌سازند، تأکید کرد: در دوره اخیر، یک اثر با یک لحن، از سوی دو گروه اجرا شد، یعنی آهنگساز این اثر را به دو گروه داده بود. یا اینکه یک آهنگساز چندین اثر برای گروه‌ها تولید کرده بود، در واقع مسابقات در رشته تواشیح در حد بررسی آثار فلان آهنگساز ایرانی قرار گرفته بود و این صحیح نیست.
وی در پایان در پاسخ به این سؤال که آیا مسابقات می‌تواند به احیای مجدد تواشیح کمک کند، گفت: مسابقات خوب و قطعاً کمک‌کننده است و تعطیلی آن اصلاً به صلاح نیست، اما باید بخش خصوصی هم وارد صحنه شود و در طول سال جشنواره‌های مختلفی را برگزار کند تا این گروه‌ها بتوانند از طریق حضور در آن جشنواره‌ها برای حضور در مسابقات سراسری آماده شوند. برگزاری یک مسابقه در سال خیلی اثرگذار نیست. عمده انگیزه گروه‌های تواشیح برای حضور در مسابقات، سفر حج است و نه چیزهای دیگر.
انتهای پیام
