ورزش معلولان؛ از امکانات حداقلی تا مشکلات قهرمانی

معنای معلول برای همه ما قابل لمس است و شاید در ترددهای روزانه حداقل با یک کم‌توان جسمی روبه‌رو شده باشیم. از فضاسازی شهری و اشکالات معابری که گذر کنیم، خوشبختانه توان‌یابان با مشکلات آموزشی مواجه نیستند و امکانات برایشان فراهم است، اما در کنار تحصیل کم‌توانان جسمی باید به مسائلی همچون ورزش و حضور آنان در پارک‌ها و اماکن عمومی همچون موزه‌ها و ... نیز توجه کرد. ورزش یکی از مقوله‌های مهمی است که اغلب خانواده‌ها به آن اهمیت می‌دهند و کمتر خانواده‌ای را می‌توان یافت که فرزند خود را در باشگاه ورزشی ثبت‌نام نکند. در اکثر شهرها باشگاه‌های متعدد ورزشی وجود دارد، اما آیا معلولان نیز از امکانات ورزشی حداقلی در شهرها برخوردارند؟ آیا ورزشکاران به راحتی می‌توانند در رشته مورد علاقه خود ورزش کنند؟

نرجس ربیعی، فعالیت ورزشی خود را از 3 سال قبل آغاز کرده و در طول این سال‌ها توانسته پله‌های موفقیت را طی و تمرینات خود را به صورت حرفه‌ای دنبال کند. خبرگزاری ایکنا به منظور آشنایی با مشکلات معلولان در حوزه ورزش با خانواده ربیعی و ابراهیم نصیری، رئیس هیئت ورزش جانبازان و معلولان استان گفت‌و‌گویی انجام داده است که در ادامه می‌خوانید:

ایکنا ـ خودتان را معرفی کرده و بفرمایید در چه رشته ورزشی فعالیت دارید.

نرجس ربیعی، دانش‌آموز کلاس پنجم دبستان هستم. در حال حاضر در رشته تیر و کمان فعالیت دارم و سال‌ها قبل نیز در رشته بسکتبال نیز فعالیت داشتم که در حال حاضر با وجود اینکه علاقه بسیار به این رشته دارم از تمرین صرفه‌نظر کردم. نزدیک به یک سال و نیم است که در رشته تیر و کمان فعالیت دارم و سال گذشته روی سیبل 5 متر می‌زدم و هم‌اکنون روی سیبل 18 متر می‌زنم.

ورزش، جزئی از زندگی حرفه‌ای من است و قصد دارم تا رسیدن به پارالمپیک و کسب مقام قهرمانی و به اهتزاز درآمدن پرچم کشورم تلاش کنم. زندگی افراد معلول قرار نیست محدود شود، ما فقط یک کمبود داریم که می‌تواند نقطه اوج باشد. با کمبودم دوستم و آن را پذیرفتم و با اعتماد به نفس کامل از این نقص صحبت می‌کنم. اگر با ترس، دلهره و ترس از مسخره شدن توسط هم سن و سال‌های خود آن را پنهان کنیم، قطعاً موفق نخواهیم شد.

ایکنا ـ خانواده شما را چگونه حمایت کرد؟

والدین پیشانی خانواده هستند و فرزندان باید به آنان احترام بگذارند؛ زیرا خداوند در قرآن نسبت به احترام والدین توصیه بسیار کرده است. پدران و مادران زحمت بسیار می‌کشند، اما به نظرم والدین ما بچه‌های کم‌توان بیشتر از سایر والدین زحمت می‌کشند و همین امر وظیفه ما را سنگین‌تر می‌کند. شاهدم که مادرم برای موفق شدن من شب و روز تلاش کرد. پدر و مادرم از خودشان برای موفقیت من گذشته‌اند و من با خوب درس‌خواندن و موفق شدن در ورزش باید قدردان زحمات آنان باشم.

ایکنا ـ چرا ورزش بسکتبال را رها کردید؟

اراک برای بانوان معلول رشته بسکتبال ندارد و من مجبور بودم با آقایان تمرین کنم. سه سال قبل سنم کمتر بود و راحت‌تر تمرین می‌کردم، اما دیگر بزرگ شده‌ام و تمرین با آقایان را نمی‌پسندم و به همین دلیل از تمرین و ادامه این ورزش صرف‌نظر کردم و فقط به ورزش تیر و کمان می‌ پردازم.

ایکنا ت آیا در مسابقات دیگری هم شرکت کردید؟

سال گذشته نیز در رشته پرتاب نیزه شرکت کردم و موفق به کسب مدال نشدم. برای شرکت در این مسابقات فقط یک ماه یا حتی کمتر تمرین کردم. من روی سکو تمرین کردم، اما پس از اعزام به تهران و شرکت در مسابقات با اشتباه تیم پزشکی کلاس من که 5 است، 3.5 ثبت شد و دکتر گفت باید ایستاده پرتاب کنم و به دلیل عدم تعادل نتوانستم مقام بیاورم، اما در رشته تیر و کمان حکم دارم و قصد دارم این رشته را تا مقام آسیایی و قهرمانی پارالمپیک ادامه دهم.

کودکان و نوجوانان معلول برای ورزش همچون بسکتبال نیاز به تجهیزات و امکانات دارند و این امکانات متأسفانه برای آنان به ویژه دختران فراهم نیست. البته در رشته‌های دیگر امکانات خوب است. انتظار من به عنوان دختر علاقه‌مند به ورزش این است که مسئولان برای همه علاقه‌مندان فکری کنند. ما نیز همچون سایر دختران نیاز داریم از فضای ورزشی مطلوب برخوردار باشیم؛ چون دوست داریم هم برای خود و خانواده و هم کشورمان افتخارآفرین باشیم.

ایکنا ـ ورزشکارها باید دارای چه ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری باشند؟

ورزشکاران نماینده ایران هستند و همه دنیا را ما را به اسلام و قرآن می‌شناسند، ورزشکاران ایرانی در مسابقات پاراآسیایی و پارالمپیکی هویت ایرانی ـ اسلامی را به نمایش می‌گذارند و باید در درجه اول اخلاق را رعایت کنند. برای ورزشکاران اخلاق بر کسب مقام اولویت دارد و این امر مهم توسط مربیان به ما گوشزد می‌شود. کلاس ورزشکار در کنار آموزش حرفه‌ای کلاس تبادل مفاهیم دینی است.  

ایکنا ـ درباره نحوه تدریس قرآن در مدرسه برایمان بگویید.

آموزش قرآن در مدارس همچون دروس دیگرست و معلم برایمان مطالب را تدریس می‌کند. تاکنون از دوره‌های آموزش قرآن خارج از مدرسه استفاده نکرده‌ام، اما بر ضرورت بهره‌مندی از آیات واقفم. آموزش‌ها روان است و می‌تواند برای محصلان ایجاد اشتیاق کند. متأسفانه همه دانش‌آموزان با کلاس‌های آموزش قرآن خارج از مدارس آشنا نیستند و لازم است نحوه فعالیتی این کلاس‌ها در مدارس معرفی شود. هر فردی علاقه‌مند است در رشته‌ای فعالیت کند و من نیز ترجیحم فعالیت در رشته مفاهیم است که بتوانم در کنار ورزش در این رشته نیز موفق شوم.

وحیده صالحی، مادر نرجس نیز به سؤالات خبرنگار ایکنا اینگونه پاسخ داد:

ایکنا ـ وقتی متوجه نقص عضو فرزند خود شدید چگونه با آن برخورد کردید؟

برای هر مادری سخت است که بداند فرزندش نقص عضو دارد. البته چون دکتر سونوگرافی گفته بود پای دخترم یک میل کوتاه است با شرایطی که قرار بود با آن کنار بیایم آشنا بودم، اما وقتی متولد شد متوجه نگاه سنگین پرستارها شدم و گفتم بیارید من دخترم را ببینم ترس داشتم از نظر ذهنی یا چهره نقص داشته باشد. چون نرجس با ملحفه پوشیده بود پای او را ندیدم و با دیدن چهره سالم او خدا را شکر کردم. پس از اینکه از اتاق عمل بیرون آمدم متوجه گریه اطرافیان شدم و دلیلش را پرسیدم که گفتند پای نرجس از آن چیزی که فکر می‌کنید کوتاه‌تر است.

دکتر گفت باید پا را تا زانو قطع کرده و از پروتز استفاده کنیم، اما من اصرار داشتم زانو نگه داشته شود و با کمک خدا زانو نگه داشته شد و عمل جراحی صورت گرفت و پای نرجس به مدت 7 ماه با میله داخل گچ بود و با یاری خدا مراحل پزشکی پس از دیگری طی شد و اولین‌بار با پروتز مکمل راه رفت. نرجس از همان ابتدا دارای اراده و اعتماد به نفس قوی بود و همین عامل باعث شد تا در مقابل این کمبود جسمی ناتوان نباشد. حتی وقتی برای تغییر سایز پروتز مراجعه می‌کنیم نرجس الگوی سایر دختران و پسران نوجوانی است که با سختی این کار را انجام می‌دهند و دکترها او را برای سایر توانیاب‌ها مثال می‌زنند. شاخصه رفتاری دخترم این است که خجالت نمی‌کشد و با این کمبود به راحتی کنار آمد.

در طول تمام این سال‌ها به‌گونه‌ای رفتار کردم تا اعتماد به نفسش تقویت کرد. اگر کودکان به پایش نگاه می‌کردند و نرجس ناراحت می‌شد او را دلداری می‌دادم و دوست داشتم دخترم قوی تربیت شود و با ناملایمات زندگی کنار آید. خوشبختانه موفق شدم و رفتار او در اجتماع نشان‌دهنده قدرت او دارد که باید تقویت شود. هیچ‌گاه پای او را از مردم و فامیل پنهان نکردم و تا قبل از سن مدرسه مانند سایر دختران کودک لباس بر تن می‌کرد.

ایکنا ـ وظیفه مسئولان در حمایت از دختران معلول چیست؟

دختران معلول برای ورزش با کمبودهایی مواجه هستند که مسئولان باید مورد توجه قرار دهند. نرجس بیشتر از دو سال بسکتبال روی ویلچر کار کرد و پیشرفتش خوب بود، اما نرجس ترجیح داد از این ورزش صرف‌نظر کند؛ در صورتیکه اگر این ورزش تقویت شود قطعاً دختران معلول اشتیاق نشان می‌دهند. پس از اینکه نرجس از تمرین بسکتبال کناره‌گیری کرد هیچ‌کس پیگیری نکرد که چرا تمرین نمی‌کند و با بی‌تفاوتی از کنار آن گذشتند. حتی برای شنا درخواست دادم که متأسفانه این ظرفیت برای دختران معلول فراهم نیست.

نرجس در مسابقات پرتاب نیزه شرکت کرد و دقیقه نود به ما گفتند اگر دخترتان می‌تواند در این مسابقات شرکت کند. ما نیز استقبال کرده و در 5 جلسه پیشرفت خوبی داشت. اینجا روی سکو تمرین کرد، اما در تهران به دلیل اشتباه و خطای تیم پزشکی مجبور شد ایستاده پرتاب کند و به همین دلیل موفق به کسب مقام نشد. حتی در روز مسابقات پرتاب نیزه به مربیانی که با ما بودند اعتراض کردم، اما آنان توجهی نکرده و پیگیری نکردند. در صورتیکه مربیان اعزامی از سایر استان‌ها همچون لرستان و خرسان رضوی برای نمایندگان خود بسیار تلاش کرده و پیگیر اعتراضات آنان بودند. از آن زمان تاکنون هیچ‌گونه کلاس تمرینی برای پرتاب نیزه برگزار نشده است تا دخترم شرکت کرده و بتواند سطح خود را ارتقا دهد. حتی حاضر بودم تا استان لرستان دخترم را برای آموزش ببرم؛ چراکه وقتی شور و هیجان مربیان خرم‌آبادی را دیدم و با مربیان اراکی مقایسه کردم تأسف خوردم.

ایکنا ـ به نظر شما در کنار ورزش حرفه‌ای ورزشکاران باید به چه مؤلفه‌هایی توجه کنند؟

ورزشکاران در هر جایگاهی که باشند، نیاز به تمرین حرفه‌ای دارند و این امر فرقی از نظر سالم بودن یا معلول بودن ندارد. پشتکار خود فرد است که آینده او را تضمین می‌کند، البته امکانات نیز بی‌تأثیر نیست. اراک در برخی رشته‌ها مربیان خوب و حرفه‌ای دارد و توانسته ورزشکاران شایسته‌ای را تحویل جامعه دهد، اما در برخی رشته‌ها همچون بسکتبال دختران معلول یا شنا ضعیف کار می‌شود و دست خانواده‌ها برای آموزش بسته است.

ورزشکاران اعزامی به خارج از کشور دیگر تعلقی به خانواده خود ندارند و نماینده یک کشور هستند و آنان را به عنوان فردی ایرانی با همین هویت می‌شناسند، نماینده ایران بودن مدال افتخاری برگردن تمام ورزشکاران است و رعایت ادب، اخلاق اسلامی و حتی رعایت سبک زندگی ایرانی اسلامی بسیار حائز اهمیت است. در درجه اول خانواده‌ها و در گام دوم مربیان باید نکات اخلاقی را به ورزشکار نوجوان گوشزد کنند تا در آینده علاوه بر اهتزاز پرچم پرافتخار کشورمان در اخلاق نیز مدال‌آور بوده و با همین زینت اخلاقی بازگردند.

ایکنا ـ بهزیستی چه حمایت‌هایی می‌کند؟

اصولاً این مجموعه برای افرادی همچون نرجس هزینه نمی‌کنند و وقتی برای تعویض پروتز به آنان مراجعه می‌کنیم می‌گویند بودجه نداریم و از دختر شما بدتر خیلی‌ها هستند. البته ما نیز قبول داریم برخی از معلولان شرایطی به نسبت بدتر دارند، اما رسیدگی به تمام معلولان وظیفه بهزیستی است و این امر برای دخترم محقق نمی‌شود. حتی امکانات ورزشی و کلاس‌های آموزشی نیز در نظر نمی‌گیرند تا نرجس از آن استفاده کند.

ابراهیم نصیری، رئیس هیئت ورزش جانبازان و معلولان استان مرکزی، نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا با اشاره به تشکیل 9 هیئت جانبازان و معلولان در شهرستان‌های استان، گفت: 14 رشته ورزشی داشتم که اخیرا چند رشته ورزشی همچون دوچرخه‌سواری و تیر و کمان را از ما جدا کرده و به هیئت و فدراسیون‌های افراد سالم سپردند که این امر به ضرر هیئت ما و سراسر کشور تمام شد. به طور مثال رشته تنیس روی میز بانوان ما جزو سه تیم برتر کشور بود که از ما جدا کردند، اما خدمات‌دهی ما به آنان همچنان ادامه دارد.

وی با بیان اینکه ورزشکاران معلول یا جانباز ما در رشته‌های ورزشی بسکتبال، فوتبال هفت نفره، دومیدانی، تیراندازی، وزنه‌برداری و والیبال نشسته فعالیت دارند، اما فعالیت گسترده در بسکتبال، والیبال نشسته، فوتبال هفت نفره، دومیدانی و شنا است، ادامه داد: در سایر رشته‌ها نیز فعالیت داریم، اما ورزشکاران به حدنصاب نمی‌رسند که دوره‌های آموزشی حرفه‌ای برای آنان برگزار شود.

نصیری با اشاره به اینکه 14 ورزشکار استان مرکزی به اردوهای تیم ملی دعوت می‌شوند، ادامه داد: استان مرکزی در بازی‌های پارالمپیک و پاراآسیایی 4 ورزشکار اعزام کرده بود که هر 4 ورزشکار موفق به کسب مدال شدند. هیئت جانبازان و معلولان استان مرکزی تنها هیئتی است که بین هیئت‌های افراد سالم 5 لژیونر دارد.

وی نداشتن حامی برای تیم‌های لیگ برتر را از جمله مشکلات هیئت جانبازان و معلولان استان دانست و ادامه داد: بسکتبال استان جزو قهرمانان لیگ‌ برتر است یا والیبال نشسته ما چند بازیکن تیم ملی دارد. در رشته شنا یکی از بازیکنان نائب قهرمان آسیایی شد. عمده مشکل ما نگه داشتن ورزشکاران و نداشتن حامی مالی است. اداره ورزش در بخش زیرساختی کمک می‌کند، اما تیم‌های ما لیگ‌ برتری شدند وقتی بازیکن در تیم ملی می‌درخشد و با سایر کشورها قرارداد میلیاردی منعقد می‌کند با چه انگیزه‌ای او را در تیم اراک نگه دارم؟ در واقع با تمام توان وقت گذاشتیم تا چراغ هیئت روشن نگه داشته شود.

نصیری با بیان اینکه ورزشکاران ما خاص هستند و در کمیسیون پزشکی باید کلاس ورزشی دریافت کند تا بتواند در رشته مورد علاقه وارد شوند، ادامه داد: شرایط و هزینه‌های افراد سالم با معلول متفاوت است و هزینه‌ها جوابگوی ورزش معلولان نیست. برخی دستگاه‌ها همچون شهرداری به ما کمک می‌کند، اما برای تقویت ورزش باید بیشتر هزینه کرد. افراد سالم برای آموزش هزینه پرداخت می‌کنند، اما تمام خدمات ما برای جامعه هدف رایگان است. برای تأمین هزینه‌ها و جذب حامی مالی به صنایع نیز مراجعه کرده‌ایم. با وجود اینکه بیشترین مدال و قهرمانی برای ورزشکاران معلول است، اما متأسفانه صدایمان به جایی نرسیده و به معلولان توجه لازم نمی‌شود. شاکله اصلی تیم ملی بسکتبال برای استان مرکزی است، اما متأسفانه حمایت نمی‌شوند.

وی اشتغال را بزرگترین مشکل ورزشکاران معلول بیان کرد و افزود: نائب قهرمان جهان ما کار ندارد و همین عامل باعث می‌شود که انگیزه آنان از بین رود. تزریق مبلغ به عنوان هدیه و پاداش مسکن موردی است و جوابگوی نیاز معلولان نیست، باید زیرساخت‌ها از طریق فدراسیون فراهم شود.

نصیری در پایان ورزشکاران را متخلق به اخلاق اسلامی دانست و ادامه داد: تمام رزشکاران به مولا علی(ع) اقتدا کرده و پیش از آنکه به قهرمانی فکر کنند، به رعایت ادب و اخلاق فکر می‌کنند. ورزشکاران ما به اصولی پایبند هستند که هیچ امتیازی نمی‌تواند آنان را از اهداف خود جدا کند. خوشبختانه ورزشکاران ایران از بااخلاق‌ترین ورزشکاران در هر مسابقات ورزشی هستند و در همه حال از ارزش‌های اسلامی دفاع می‌کنند.

آینده ایران اسلامی به دست دختران و پسران نوجوان امروز ساخته می‌شود و برای داشتن ایرانی آباد باید از همین امروز سرمایه‌گذاری کرد. البته خانواده‌ها نیز باید یار مسئولان باشند و دوشادوش آنان قدم در راهی روشن بگذارند. خوشبختانه استان مرکزی در رشته‌های مختلف سرآمد است که ورزش یکی از آنان است. مسئولان برای ارتقای ورزش استان باید پا در میدان بگذارند و برای رفع مشکلات جامعه هدف دغدغه داشته باشند.