رشد گردشگری نیازمند آموزش جامعه میزبان و مهمان است

الهام نداف‌نیا، مدرس گردشگری در دانشگاه پیام‌نور در گفت‌وگو با ایکنا در رابطه با راهکارهای جذب بیشتر گردشگران زیارتی بیان کرد: سیستم مدیریتی برای جذب بیشتر گردشگران زیارتی باید به توسعه‌های روساختی در فضاهای اقامتی، پذیرایی و خرید سوغات بپردازد. البته شهرهای زیارتی دارای این مراکز هستند اما مدیریت بهینه و برنامه‌ریزی مناسب ندارند. اگر مدیریت و برنامه‌ریزی داشته باشیم نباید در زمان‌های اوج رویدادهای مذهبی و زیارتی شاهد این حجم از نابسامانی باشیم. معضل بزرگ ما عدم مدیریت و برنامه‌ریزی است.

وی گردشگری زیارت را زیرمجموعه‌ گردشگری دینی دانست و گفت: گردشگری زیارت برای ما مسلمانان بیشتر جا افتاده است. این حوزه از گردشگری قدیمی‌ترین و باسابقه‌ترین نوع صنعت گردشگری است که سابقه آن به زمان مصر باستان که برای پرستش خدایان خود به معابد می‌رفتند بازمی‌گردد. انسان‌ها در همه دنیا به فضاهای زیارتی و نیایشی سفر می‌کنند تا بتوانند به بعد معنوی و نیاز فطری خود پاسخ دهند.

این کارشناس ادامه داد: گردشگری مذهبی از حوزه‌هایی است که هم می‌توان فرهنگ را اشاعه داد و هم درآمدزایی کرد. کشور ایران از چند هزار سال پیش تاکنون مهد پرستش بوده است. شهر قم هفت هزار سال تمدن دارد. تمدن به راحتی به هر مکانی تعلق نمی‌گیرد و باید مؤلفه‌های بسیاری داشته باشد.

نداف‌نیا در رابطه با خلأهای حوزه گردشگری بیان کرد: مسئولین شهری در رابطه با حوزه گردشگری آموزش ندیدند و اطلاعات کافی ندارند. برجسته‌ترین نکته حوزه گردشگری آموزش است که همگان از مسئولین تا مردم عادی باید در این رابطه آموزش ببینند. جامعه‌هایی که در حوزه‌ها و گونه‌های مختلف گردشگری رشد کردند با آموزش توانستند به نتیجه مطلوب دست یابند. جامعه میزبان و مهمان هر دو به آموزش نیاز دارند.

این مدرس گردشگری ادامه داد: دانش‌آموزان هر شهر باید نسبت به مؤلفه‌های گردشگری و جاذبه گردشگری شهر خود آگاهی داشته باشند. اگر از آموزش‌ها نتیجه مطلوبی به دست نمی‌آوریم به این علت است که افراد باید در موقعیت قرار گیرند. گردشگری ناملموس است و زمانی می‌توان از آن خروجی گرفت که بتوانیم فعالیت‌های عملیاتی داشته باشیم. به این معنا که اگر صرفاً معلم در رابطه با یک بنا اطلاعات بدهد فایده ندارد بلکه باید در آن مکان حضور پیدا کنند.

وی با بیان اینکه گردشگری دینی، مذهبی، زیارت و حلال هرکدام بسته به جامعه، فرهنگ و اقلیم مخاطبان خود را دارند ادامه داد: برای صنعت گردشگری به درازای تاریخ فرصت وجود داشته و به میزان بهره نگرفتن ما از این فرصت‌ها، انواع تهدیدها را برای ما رقم زده است. ما می‌توانیم در گردشگری دینی و زیارتی فرصت‌های بسیار عالی‌تر و بهینه‌تری را داشته باشیم. خوشبختانه ذهنیت افراد در دهه اخیر نسبت به فضاهای مذهبی و گردشگری تغییر پیدا کرده است البته هنوز به درجه مطلوب نرسیده است زیرا راهکارهایی را که باید به کار می‌بردیم را عملیاتی نکردیم.

نداف‌نیا ادامه داد: اکنون این تغییر نگرش ایجاد شده است؛ برای مثال در شهر قم که یک شهر زیارتی است تا یک دهه پیش اکثر زائران و مسافران فکر می‌کردند که فقط می‌توان حرم حضرت معصومه(ص) را زیارت کرد و به مبدأ بازگشت، اما اکنون مسافران می‌توانند زمان بیشتری را صرف کنند حتی می‌توانند در شهر قم اقامت داشته باشند.  

وی اضافه کرد: بر اساس آمارهای بین‌المللی سازمان جهانی گردشگری، زمانی می‌توانیم بگوییم که گردشگر داشته‌ایم و از این طریق درآمدزایی کنیم که گردشگر یک شب اقامت را در مقصد داشته باشد. در شهر قم شاید هنوز به یک شب اقامت نرسیده باشیم اما همین که ساعت ماندگاری مسافر و زائر را توانستیم افزایش دهیم؛ مولود این موضوع است که تغییر نگرش ایجاد شده است.