از راهکارهای عبور از بحران تا دیدگاه شریعت درباره سقط نطفه نامشروع

سرویس معارف خبرگزاری ایکنا، در هفته‌ای که گذشت مطالب متعددی منتشر کرده است که در ادامه مهمترین آنها را بررسی می‌کنیم.

دلیل محبوبیت و عظمت حضرت معصومه(س) چیست؟

مریم حاج عبدالباقی، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی و حافظ کل قرآن

شخصیت‌هایی در طول تاریخ وجود داشته‌اند که علی‌القاعده نباید خیلی ما آنها را بشناسیم مگر اینکه یا اخلاص خاصی داشتند یا سختی‌هایی زیادی در راه خدا متحمل شدند و یا نقش‌آفرینی ویژه‌ای داشته‌اند؛ حضرت معصومه(س) هم خیلی مخلص بودند و هم سختی زیادی کشیدند زیرا پدر بزرگوارشان مدت زیادی در زندان بودند همچنین ایشان دوری امام رضا(ع) به عنوان برادر بزرگوارشان را تحمل کردند.

سفری که از مدینه به مرو داشتند هم برای تایید و تعظیم برادرشان بود به خصوص با توجه به نقش منفی که برخی برادران امام رضا(ع) داشتند و با کسانی که فرقه واقفیه را ایجاد کردند همراه شدند و از تسلیم حقوق الهی و خمس به امام معصوم خودداری کردند. طبق نقل آقای جعفر مرتضی، ایشان در این سفر تاثیرگذار و حرکت‌آفرین، در محدوده ساوه با دشمنان مواجه شد و عده‌ای از یاران ایشان شهید شدند و آن حضرت هم در آنجا آسیب دیدند و به قم آورده شدند و برخی قائل هستند که ایشان شهید شدند و برخی معتقدند که وفات کردند. به هر حال ایشان هدیه الهی به شیعیان هستند.

عقلانیت اجتماعی و اقناع‌پذیری دو راهکار برون رفت از وضعیت بحران

جعفر هزارجریبی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

تجربه زیسته ما به گونه‌ای بوده که عقلانیت اجتماعی در آن کمرنگ بوده است وگرنه جوامعی که از عقلانیت اجتماعی استفاده می‌کنند قرار نیست به آشوب کشیده شوند. این عقلانیت اجتماعی همواره نیازها را مورد توجه قرار داده و معتقد است عقل جمعی به کمک مردم می‌آید. دولت‌ها نیز عقلی هستند که از جامعه گرفته شده‌اند و رأی خود را از مردم گرفته و بخشی از مردم هستند که قدرت را در اختیار گرفته و برای آنها تصمیم‌گیری می‌کنند بنابراین نمی‌توانند جدای از مسیر ملت‌ها حرکت کنند و اگر این دو، منطبق باشند معلوم است که عقلانیت اجتماعی به شکل درست عمل می‌کند چون تصمیمات عقلانی که از بالا گرفته شود مورد توجه مردم هم قرار می‌گیرد.

برخورد ائمه(ع) با معترضان چگونه بود؟/ حوزه علمیه ناصح مردم و مسئولان باشد

حجت‌الاسلام حسن پویا، معاون پژوهشی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)

با اینکه همه معتقدیم کلام پیامبر(ص) کلام خدا و وحی است ولی در زمان ایشان همه مردم آزاد بودند در مورد کارهای که حضرت می‌کردند از ایشان سوال بپرسند و اعتراض کنند. خصوصا این مسئله در جنگ‌ها و صلح‌ها بیشتر نمود داشت. در دوران ائمه(ع) هم همینطور بود. گرچه شایسته است معترض ادب را رعایت کند ولی در تاریخ زندگی امام حسن مجتبی(ع) مواردی مشاهده می‌کنیم که طرف، ادب را رعایت نکرده و اعتراضش حالت اهانت داشته است ولی امام مجتبی(ع) با کرامت نفس به شخص معترض پاسخ می‌دانند و می‌فرمودند آنطور که شما گفتید نیست و اگر من یارانی داشتم حتما قیام می‌کردم و مقابل معاویه می‌ایستادم.

همانطور که اسلام دستور داده است حوزه علمیه باید ناصح مسئولان باشد. علمای حوزه باید حرفشان را بزنند، نصیحتشان را بکنند، چراکه سکوت فایده ندارد. اگر پیامی دارند پیامشان را جامع بنویسند و علنا اعلام کنند، نه اینکه بگویند ما تلفن زدیم و حرفمان را گفتیم. بنابراین باید هم ناصح حکومت باشند و هم ناصح مردم. علمای حوزه که کاری دستشان نیست، خودشان هم می‌گویند ما عوامل اجرایی نیستیم، با این حال از نظر شرعی می‌توانند در پیام‌هایی که صادر می‌کنند حکم کنند و بگویند اینگونه برخورد کنید، اینگونه رفتار کنید. از آن سو هم مردم و جوانان را به صبر توصیه کنند تا مشکلات حل شود. متاسفانه اکنون مردم به جان هم افتاده‌اند. باید عالمان حوزوی ناصحانه بگویند این وضع به سرانجامی نمی‌رسد و فقط عقده‌ها را بیشتر می‌کند.

موضوع تغییر متون درسی حوزه مربوط به قبل از انقلاب است

ایکنا به مناسبت «صدسالگی احیای حوزه قم» و با محور تغییر متون درسی، با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم‌نژاد، معاون آموزش حوزه‌های علمیه کشور، و حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین ملک‌زاده، استاد درس خارج، نشستی برگزار کرده که در آن به بررسی لزوم این اتفاق و مسائل و حاشیه‌های پیرامون تغییرات پرداخته است.

در این نشست بیان شد: ورود به عرصه تحول بحثی دامنه‌دار و سابقه‌دار است و مربوط به بعد از انقلاب هم نیست و قبل از انقلاب هم برخی بزرگان درصدد تغییر و تحول در متون حوزه بودند. دلیل عمده‌اش این بود که بعد از شیخ اعظم انصاری و آخوند خراسانی، متون سطوح عالی حالت ایستایی پیدا کرد. البته بعد از ایشان هم بزرگان زیادی داریم که آثار فاخری تولید کردند اما بعد از شیخ و آخوند، برخی بزرگان و اکابر بودند که هیچ مطلبی جز مقداری در سطح یک، اصول فقه و برخی مباحث مربوط به نظریات آیت‌الله نائینی و... از آنها بیان نشد. به همین دلیل براساس اسناد موجود، اعاظم قبل از انقلاب هم به دنبال تحول بودند.

آیا سقط جنین نطفه نامشروع جایز است؟

حجت‌الاسلام علیرضا آل بویه، استاد حوزه و دانشگاه

استاد در پاسخ به این پرسش که اگر جنینی به صورت نامشروع تولید شود باز هم هدیه است؟ گفت: بنده در مقاله خود به این پرسش و موارد مشابه پاسخ داده‌ام؛ یعنی ممکن است جنینی ناقص متولد شود یا نامشروع باشد و پاسخ این است که باز اینها طبق قانون عالم، هدیه خداست؛ یعنی به خدا نمی‌توان اشکال گرفت، بلکه این خطای دو انسان است که بچه نامشروعی از یک رابطه نامشروع بین آنها ایجاد می‌شود؛ بنابراین خطا در دهنده رخ نداده بلکه خطا در گیرنده رخ داده است.

قشری‌گرایی در گفتمان دینی حاکم شده است

فروغ پارسا، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

قشری‌گرایی در گفتمان‌های دینی حاکم شده، گویی فقط به پوسته دین متوسل شده‌ایم و خبرگزاری‌های دینی و قرآنی باید تلاش کنند تا گفتمان‌های حوزه دین از سطح ظاهر و قشر فراتر برود و ببینیم لب و مغز دین چه بوده است. تقدس‌گرایی و مقدس‌مآبی ترفندهایی بوده که قشری‌گرایان به آن متوسل شده‌اند تا معارف دینی را مطرح کنند وگرنه خود ائمه(ع) هم دنبال رواج این نوع مباحث تقدس‌گرایی قشری و ظاهری نبوده‌اند و حتی می‌توان گفت که بحث عصمت خودشان را هم مطرح نکرده‌اند بلکه متکلمان شیعه آن را بیان کرده‌اند که البته عصمت در جای خود مستدل است، اما نباید بحث عصمت را به امامزادگان هم سرایت بدهیم.

معرفت دینی و حلقه‌های گفتمانی آن، امروزه مخالف قشری‌گرایی و جمود هستند و باید به این سمت برویم که مغز و محتوای عمیق دین را ترویج کنیم، از این رو ازدیاد بی‌ضابطه مناسک به‌خصوص با توجه به اینکه برخی از آنها مرتبط با امامزادگان است آن هم بیش از حد متعارف، اشتباه است. لب و اصل دین، توحید است. به محض اینکه قرآن را باز کنید اولین بحث آن توحید است و مقدس‌گرایی بی‌ضابطه در مخالفت با توحید است. بزرگان دینی در سده‌های اولیه تلاش کردند تا با قشری‌گری در دین مخالفت کنند و دین در طول قرون اسلامی با همه تطورات و تحولات توانست منجر به پیروزی انقلاب اسلامی و انقلاب دینی و بیداری اسلامی انجام شود و دوباره نباید به عقب برگردیم. بنده از رسانه‌ها درخواست دارم که مباحث انحرافی را در حوزه معرفت‌شناسی مطرح نکنند چون منجر به انحراف در معارف شیعه می‌شود و انحراف در معرفت شیعی ایجاد می‌کند.