فلسفه اصلی حکومت در اسلام

به گزارش ایکنا از فارس، به نقل از روابط عمومی و امور بین‌الملل آستان مقدس شاهچراغ(ع)، حجت‌الاسلام والمسلمین ابراهیم کلانتری، تولیت حرم مطهر شاهچراغ(ع) عصر پنج‌شنبه، 12 آبان در سلسله نشست‌های «ولایت فقیه» ضمن تسلیت شهادت جمعی از خدام و زائران حرم مطهر حضرت احمد بن موسی(ع) در حمله تروریستی به حرم مطهر، گفت: اگرچه این حادثه تروریستی بسیار تلخ بود و دل‌های عموم مردم ایران را غصه‌دار کرد، اما فوز عظمای شهادت، آن هم در حال عبادت در جوار مضجع نورانی یکی از فرزندان واجب‌التکریم حضرت زهرا(س)، سعادت، توفیق و هدیه بزرگی است که خداوند به بندگان خاص و مخلص خودش می‌دهد.

وی ادامه داد: امام خمینی(ره) در سال ۴۲ فرمودند که خون بر شمشیر پیروز است. این در واقع حقیقت تاریخ تشیع است، انقلاب اسلامی همواره به برکت خون شهدا، مسیر رو به پیشرفت خودش را ادامه داده است. ان‌شاءالله همه ما نیز با اعمال و رفتارمان، حافظ خون شهدا و ادامه‌دهنده راه آن‌ها باشیم.

کلانتری در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به فرارسیدن سالروز ۱۳ آبان اظهار کرد: ۱۳ آبان که روز دانش‌آموز و مبارزه با استکبار، نامگذاری شده است، در تاریخ انقلاب اسلامی، روزی بزرگ و یادآور سه واقعه‌ مهم در تاریخ معاصر ایران است که در سه دوره مختلف رخ داده است؛ اولین واقعه  تاریخی، تبعید امام خمینی(ره) توسط رژیم ستمشاهی به ترکیه در روز ۱۳ آبان سال ۱۳۴۳ است که آغاز دوره سختی در انقلاب اسلامی است، با آن اهداف شومی که استکبار داشت، اما همین تفکر شیعه، این تبعید به ظاهر نگران‌کننده را به فرصت تبدیل کرد و بعد شاهدیم امامی که سال‌ها از وطن دور است، لحظه لحظه انقلاب را مدیریت می‌کند و کار به جایی می‌رسد که میلیون‌ها قلب تپنده، منتظر قدوم مبارک حضرت امام(ره) می‌شوند و این انقلاب الهی در ایران اسلامی به عنوان بزرگترین انقلاب مردمی جهان، به وقوع می‌پیوندد. انقلابی که بزرگترین قدرت‌های استکباری جهان را چند دهه است که به چالش کشیده و آخرین نمونه آن را در اغتشاشات اخیر دیدیم که دشمن با همه توان خود وارد شد اما ناکام ماند و به اوج استیصال رسید.

تولیت حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع) گفت: حادثه دوم ۱۳ آبان، مربوط به سال ۱۳۵۷ و قیام دانش‌آموزان متعهد بر ضد رژیم شاه و مورد سوم نیز مربوط به ۱۳ آبان ۱۳۵۸ و تسخیر لانه جاسوسی آمریکا به دست دانشجویان پیرو خط امام(ره) است که به‌عنوان یک روز بیادماندنی در تاریخ معاصر ایران به ثبت رسید.

وی ادامه داد: مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) اظهار کردند که برخی القا می‌کنند آغاز چالش میان ملت ایران و آمریکا به‌واسطه هجوم به لانه جاسوسی است، در صورتی که این چالش در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و هنگامی آغاز شد که آمریکا، دولت مصدق را با کودتایی ننگین سرنگون کرد و پس از آن نیز در ۱۶ آذر همان سال شاهد شهادت دانشجویانی توسط رژیم ستم‌شاهی هستیم که در اعتراض به دیدار رسمی نیکسون معاون رئیس جمهور آمریکا با شاه پهلوی آن هم کمتر از چهارماه پس از کودتای ننگین ۲۸ مرداد، اتفاق افتاد و این دشمنی آمریکای جنایتکار با ملت ایران تاکنون ادامه داشته و البته به لطف خداوند متعال، ناکام مانده است.

کلانتری درباره مبحث جلسه امروز ولایت فقیه گفت: در جلسات گذشته برای اشراف در مباحث ولایت فقیه درباره دو کلیدواژه «ولایت» و «انتصاب» به‌صورت مفصل بحث شد. در این جلسه واژه «مطلقه»، به‌عنوان سومین کلید واژه اصلی در مباحث مربوط به ولایت فقیه، بررسی می‌شود.

تولیت حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع) در مورد معنی لغوی واژه مطلقه بیان کرد: این کلمه در لغت به معنای آزاد، رها، بدون محدودیت و بدون قید، استعمال می‌شود و در اصطلاح سیاسی رایج به حکومتی اطلاق می‌شود که در آن هیچ قانونی به رسمیت شناخته نمی‌شود و پادشاه در آن صاحب قدرت است و بر اساس میل و اراده خود به اِعمال قدرت می‌پردازد.

محوریت نظام ولایت فقیه، دین خداست

رئیس انجمن علمی انقلاب اسلامی تصریح کرد: بسیار روشن است که مراد از مطلقه در مبحث ولایت فقیه هرگز نمی‌تواند چنین مفهومی باشد، زیرا محور در نظام ولایت فقیه «دین خدا» و قوانین الهی و فلسفه وجودی چنین نظامی اقامه حدود الهی و برپا داشتن احکام سعادت بخش اسلام در همه شئون اجتماعی است. در نظام سیاسی اسلام، حاکم یعنی پیامبر گرامی(ص)، امامان معصوم(ع) و فقیه جامع شرایط، خود نیز نه فقط تابع احکام الهی است، بلکه بیش و پیش از سایر شهروندان مقیَّد و محدود به دین خدا است.

وی با یادآوری حدیثی از امام علی(ع) گفت: آن امام همام فرمودند «ایُّها النّاسُ اِنّی وَاللهِ ما اَحُثُّکُم عَلی طاعَةٍ اِلّا و اَسبَقُکُم اِلیها وَ لا اَنهاکم عَن مَعصیَّةٍ اِلّا وَ اَتَناهی قَبلَکُم عَنها؛ ای مردم! به خدا قسم من شما را بر انجام کاری امر نمی‌کنم مگر آنکه خودم پیش از شما به آن مبادرت خواهم کرد و از گناهی باز نمی‌دارم مگر اینکه خودم پیش از شما از آن دوری می‌ورزم.» این سخن از امام علی(ع) به وضوح بیانگر این ارزش بزرگ در اندیشه سیاسی اسلام است که در حکومت مبتنی بر اسلام ناب، حاکم نه فقط واجد هیچ امتیازی نسبت به سایر شهروندان نیست، بلکه بیش و پیش از عموم شهروندان تابع احکام الهی است.

به گفته کلانتری امام خمینی(ره) که بر مطلقه بودن ولایت فقیه تأکید دارند، خود به روشنی این مطلب را نیز متذکر شده‌اند که در نظام مبتنی بر ولایت فقیه «حکومت‌کنندگان در اجرا و اداره، مقید به یک مجموعه شرط هستند که در قرآن کریم و سنت رسول اکرم(ص) معین گشته است. مجموعه شرط، همان احکام و قوانین اسلام است که باید رعایت و اجرا شود. از این جهت حکومت اسلامی، حکومت قانون الهی بر مردم است.»

وی ادامه داد: امام خمینی(ره) برای جلوگیری از هرگونه سوء برداشتی از مفهوم مطلقه، در ادامه سخن خود مجدداً بر این مطلب تأکید می‌کنند که «حکومت اسلام حکومت قانون است. در این طرز حکومت، حاکمیت منحصر به خداست و قانون، فرمان خداست. قانون اسلام، یا فرمان خدا، برهمه افراد و بر دولت اسلامی حکومت تام دارد. همه افراد، از رسول اکرم(ص) گرفته تا خلفای آن حضرت و سایر افراد تا ابد تابع قانون هستند، همان قانونی که از طرف خدای تبارک و تعالی نازل شده و در لسان قرآن و نبی اکرم(ص) بیان شده است... حکومت در اسلام به مفهوم تبعیت از قانون است، و فقط قانون برجامعه حکم‌فرمایی دارد.»

کلانتری افزود: مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) نیز در تشریح مفهوم مطلقه چنین می‌فرمایند: «بعضی‌ها خیال می‌کنند که این ولایت مطلقه فقیه که در قانون اساسی آمده، معنایش این است که رهبری مطلق العنان است و هر کاری که دلش بخواهد، می‌تواند بکند؛ معنای ولایت مطلقه این نیست. رهبری بایستی مو به مو قوانین را اجرا کند و به آن‌ها احترام بگذارد.»

این استاد حوزه و دانشگاه پیرامون مفهوم مطلقه در نظریه ولایت فقیه گفت: با تکیه بر سخنان امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) به نظر می‌رسد مراد از مطلقه در این مبحث، این مفاهیم دوگانه است: 1- قلمرو ولایت و حاکمیت فقیه جامع شرایط در عصر غیبت امام عصر(عج)، همان قلمرو ولایت و حاکمیت پیامبر گرامی(ص) و امامان معصوم(ع) است. این سخن به این معناست که قلمرو حاکمیت فقیه در عصر غیبت، کلیه شئون اجتماعی را دربر می‌گیرد، کلیه شئونی که یک حکومت برای قیام به وظایف حاکمیتی خود بدان‌ها نیازمند است. مطلقه در این مفهوم به معنای عدم محدودیت ولایت به یک بُعد خاص از ابعاد گوناگون مرتبط با اداره امور جامعه است. بر این اساس هر گاه فقیه جامع شرایط بار مسئولیت اداره جامعه اسلامی را بر دوش کشید در تمامی ابعاد مرتبط با حوزه سیاست و حاکمیت مسئولیت دارد و در راه تأمین مصالح امّت و در تمامی ابعاد آن باید اقدام کند.

وی اضافه کرد: امام خمینی(ره) در تشریح همین مفهوم چنین می‌گویند: «این توهم که اختیارات حکومتی رسول اکرم(ص) بیشتر از حضرت امیر(ع) بود، یا اختیارات حکومتی حضرت امیر(ع) بیش از فقیه است، باطل و غلط است. همان اختیارات و ولایتی که حضرت رسول و دیگر ائمه(ع) در تدارک و بسیج سپاه، تعیین وُلات و استانداران، گرفتن مالیات و صرف آن در مصالح مسلمانان داشتند، خداوند همان اختیارات را برای حکومت فعلی قرار داده است؛  منتها شخص معینی نیست،  روی عنوان  «عالم عادل است».

کلانتری گفت: در این مفهوم، مطلقه در مقابل مقیده قرار دارد. در صورتی که در مبحث ولایت فقیه معتقد شویم که ولایت فقیه جامع شرایط در عصر غیبت صرفاً محدود به حوزه افتاء، یا حوزه قضا، یا حوزه امنیت و یا حوزه ی اقتصاد و یا ... است،  در این صورت معتقد به ولایت مقیّده فقیه شده‌ایم. همچنین اگر بگوییم که در عصر غیبت امام عصر(عج) فقیه جامع شرایط از همه اختیارات حاکمیتی برای اداره جامعه اسلامی برخوردار نیست در این صورت نیز معتقد به ولایت مقید شده‌ایم.

تولیت حرم مطهر شاهچراغ(ع) با بیان اینکه اعتقاد به وجود چنین اختیارات گسترده‌ای برای حاکم اسلامی مبتنی بر فلسفه حکومت در اسلام است، گفت: فلسفه اصلی حکومت در اسلام به سامان رساندن امور عمومی جامعه و به حرکت در آوردن جامعه در مسیر رشد، اخلاق و بندگی خداوند است. حکومتی که می‌خواهد جامعه را به سامان برساند و به سمت آرمان‌ها و اهداف بلند انسانی و الهی به پیش ببرد اگر صاحب اختیارات کافی نباشد هرگز قادر نخواهد بود به اهداف بلند خود دست یابد.

وی تأکید کرد: حکومت باید بتواند جامعه را از بن‌بست‌هایی که به طور معمول در جوامع بشری رخ می‌دهد، خارج کند، از بروز هرج و مرج جلوگیری کند و در حوادث گوناگون طبیعی صاحب ابتکار باشد؛ چنین انتظاری از حکومت آنگاه برآمدنی است که حاکم از اختیارات لازم برای اداره جامعه برخوردار باشد. اگر اختیارات حاکم اسلامی محدود به یک حوزه معین حاکمیتی باشد در این صورت دست حاکم در سایر حوزه بسته خواهد بود و چنین وضعیتی جامعه را از تعادل خارج و به سمت هرج و مرج پیش می‌برد.