بایسته‌های تبدیل مساجد به پایگاه‌های قرآنی

مقام معظم رهبری امسال در دیدار با جامعه قرآنی در نخستین روز از ماه مبارک رمضان فرمودند: «هر مسجدی یک پایگاه قرآنی بشود»، بیان این موضوع توسط ايشان به معنی ضرورت بازگشت فعالیت‌های قرآنی به مساجد و تبدیل آن‌ها به پایگاه قرآنی است. این توصیه و مطالبه رهبر معظم انقلاب ما را متوجه می‌کند که قرآن کتاب هدایت است و این هدایت وقتی در مسجد اتفاق بیفتد، آثار و نورانیت ویژه‌ای را در جامعه رقم می‌زند به‌ویژه آنکه مسجد بستر اخلاق‌مداری افراد جامعه و در رأس آن خانواده است.

مسجد جامع مدنی بروجن یکی از مساجد استان است که به همت امام جماعت که خود حافظ کل قرآن کریم است و نگاه قرآنی دارد، با نام مسجد قرآنی بروجن در میان مردم شناخته می‌شود، برای آشنایی بیشتر با رویکرد قرآنی این مسجد و بایسته‌های تبدیل مساجد به پایگاه‌های قرآنی گفت‌وگویی با امام جماعت مسجد مدنی بروجن انجام شده است که با هم می‌خوانیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی برجیان، مدیر مدرسه تخصصی حفظ قرآن کریم و امام جماعت مسجد مدنی بروجن در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به اینکه از پنج سال گذشته به‌عنوان امام جماعت این مسجد برنامه‌های قرآنی فراوانی را برای نمازگزاران و اهالی محله برگزار می‌کند، اظهار کرد: برنامه ختم قرآن با تلاوت دو صفحه در هر شب و پس از نماز مغرب و عشا از برنامه‌های ثابت مسجد جامع مدنی بروجن است که انجام می‌شود.

وی ادامه داد: یکی دیگر از برنامه‌های قرآنی ثابت، بیان تفسیر کوتاه سه‌دقیقه‌ای از آیات منتخب در بین دو نماز مغرب و عشا است، این تفسیر از آیات همان دو صفحه‌ از قرآن بیان می‌شود که بنا داریم بعد از اقامه نماز تلاوت کنیم؛ در واقع، پیش از تلاوت آیات، یک ذهنیت از کلام خدا در آیات مربوط در مخاطبان ایجاد می‌شود تا با حضور قلب و تأثیرپذیری بهتری آیات قرآن کریم را تلاوت و استماع کنند.

برجیان با اشاره به استقبال نمازگزاران مسجد مدنی از تفسیر بین دو نماز و درخواست جهت برگزاری جلسات تفسیر مفصل‌تر، گفت: بر این اساس، پنج‌شنبه شب‌ها یک جلسه تفسیر هفتگی 20 دقیقه‌ای برای نمازگزاران و اهالی محله برگزار می‌شود که در طی این پنج سال، تفسیر چند سوره مبارکه از جمله احزاب، لقمان، یس و نور برای اهالی مسجد بیان شده است.

این حافظ کل قرآن کریم ویژه‌برنامه‌های قرآنی ماه مبارک رمضان را نیز یادآور شد و بیان کرد: در طی این ایام، پیش از مغرب محفل جزءخوانی قرآن در مسجد مدنی برگزار می‌شود و ۲۰ دقیقه پایانی این محفل قرآنی به بیان تفسیر از چند آیه منتخب جزء تلاوت شده اختصاص دارد. لذا در طی ماه مبارک، توفیق مروری بر معنا و مفهوم و تدبر در چندصد آیه شریفه قرآن حاصل می‌شود.

برجیان با تأکید بر اینکه در رمضان هر سال آیات جدیدی که تفسیرشان در سال قبل بیان نشده است منتخب می‌شوند، تصریح کرد: در طی چند سال، تقریباً تفسیر و بیان مفهوم و اهداف آیات کل قرآن کریم بیان شده است؛ همچنین در ایام ماه مبارک، جلسات تفسیر 20 دقیقه‌ای علاوه بر پنجشنبه‌ شب‌ها در شامگاه یکشنبه نیز برگزار می‌شود. برپایی محافل انس با قرآن نیز از دیگر برنامه‌های قرآنی مسجد است که در ماه‌ رمضان و ایام‌الله دهه فجر به‌صورت ویژه پیگیری می‌شود.

روش‌های جذب اهالی مسجد به قرآن

مدرس حوزه علمیه بروجن با بیان اینکه اکثر مردم به تلاوت قرآن اکتفا می‌کنند و تدبر و تأمل در مفاهیم کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، افزود: در بروجن مجلس ختم انعام رواج بسیار زیادی دارد و مردم به هر مناسبتی از اسباب‌کشی به خانه جدید گرفته تا ادای نذر به نیات مختلف، این محفل را در منازل خود برگزار می‌کنند، چه خوب است که این جلسه قرآنی به همراه بیان تفسیر کوتاه از قرآن توسط اهل فن باشد.

برجیان ادامه داد: بنده بیان تفسیر در تمامی محافل قرآنی را حتماً لحاظ می‌کنم و مردم وقتی متوجه معانی و مضمون آیات می‌شوند، بهتر جذب می‌شوند؛ تلاوت بدون توجه به مفاهیم اکتفا به حداقل از دریای عظیم مضامین و مبانی نورانی قرآن کریم است، حال آنکه تلاوت سرآغاز بهره‌مندی از قرآن است تا مفاهیم آیات را درک کنیم، با قرآن مأنوس شویم و در مقام عمل به دستورالعمل‌های قرآنی که از سوی خداوند خطاب به ما آمده است، قرار بگیریم.

امام جماعت مسجد مدنی بروجن بهترین روش جذب مسجدی‌ها به قرآن کریم را بیان تفسیر کوتاه اما جذاب و تأثیرگذار از آیات قرآن کریم بین دو نماز دانست و توضیح داد: بسیاری از ائمه جماعت از جمله حجت‌الاسلام قرائتی، از این روش برای ترویج و تبلیغ فرهنگ قرآنی بهره گرفته و توفیق حاصل کرده‌اند. باید دقت داشت که مدت زمان بیان تفسیر از سه دقیقه فراتر نرود، بنده این اصل را رعایت کردم و نمازگزاران آنچنان مجذوب مبانی قرآن شدند که درخواست برپایی جلسات تفسیر مفصل‌تر را مطرح کردند و لذا، جلسات 20 دقیقه‌ای پنجشنبه شب‌ها در مسجد مدنی شکل گرفت.

برجیان تأکید کرد: بیان ساده و خلاصه که عموم مخاطبان بتوانند بفهمند باید مورد توجه قرار گیرد و در صورتی که نمازگزاران علاقه نشان دهند می‌توان این جلسات بیان تفسیر را گسترش داد.

مدیر مدرسه تخصصی حفظ قرآن برپایی جلسات خانگی قرآن در بروجن را نیز یادآور شد و بیان کرد: حوزه علمیه نسبت به برپایی این جلسات قرآنی در منازل تأکید دارد و بیان تفسیر از سوی کارشناسان در این جلسات نیز مورد تأکید و توجه است. به‌دلیل استقبال مخاطبان و نمازگزاران از بیان تفسیر در مساجد و محافل قرآنی، در طول هفته تقریباً هر شب یک جلسه تفسیر در جای‌جای شهر از مسجد و حوزه علمیه تا هیئت‌های مذهبی برگزار می‌کنم.

نقش امام جماعت

برجیان نقش ائمه جماعت در ایجاد رویکرد قرآنی در مساجد را مهم ارزیابی کرد و توضیح داد: رسول خدا(ص) در حدیثی می‌فرمایند: «انِّما نُصِبَتِ المساجدُ للقرآن» یعنی مسجدها برای قرآن برپا شده‌اند و لذا بهترین مکان برای قرائت، آموزش و ترویج قرآن مساجد هستند و نقش امام مسجد به‌عنوان مدیر امور مسجد کاملاً آشکار می‌شود که باید با نگاه قرآنی در جهت اشاعه فرهنگ قرآنی تلاش کند.

وی با تأکید بر اهمیت محتوا و بهره‌گیری از داستان‌ها و تمثیلات ذیل تفسیر آیات، تصریح کرد: ائمه جماعت همچنین باید بتوانند برای هر شب یک تفسیر کوتاه سه‌ دقیقه‌ای آماده کنند که حتی‌الامکان از مطالب و قصه‌های جذاب نیز بهره ببرند، این محتوا اگر تأثیرگذار باشد می‌تواند منبعی برای سایر ائمه جماعت نیز باشد. در واقع گاه نبود محتوا یا عدم آشنایی به روش‌های بیان جذاب و تأثیرگذار از تفسیر آیات سبب عدم توفیق در جذب مردم به قرآن می‌شود. لذا، می‌طلبد که ائمه جماعت به دنبال این دست اقدامات باشند.

برجیان نقش عوامل مسجد از جمله کانون‌های فرهنگی هنری مساجد در جذب مخاطبان به قرآن را نیز یادآور شد و بیان کرد: از آنجا که مخاطبان کانون‌ها بیشتر نوجوانان و جوانان هستند، برپایی برنامه‌ها و رویدادهای قرآنی همراه با جوایز می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد که تجربه هر ساله برگزاری حفظ سوره مبارکه فجر همزمان با سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی مؤيد این مطلب است.

وی ادامه داد: در این مسابقه حفظ سوره مبارکه فجر به‌ همراه ترجمه و مفاهیم برای نوجوانان دوره‌های متوسطه اول و دوم پیش‌بینی شده است که مسابقه در دو بخش کتبی و شفاهی برگزار می‌شود، سال گذشته در این طرح، ۳۰ نفر سوره فجر را حفظ کردند و جوایز نقدی خوبی به آنان اهدا شد؛ همین تجربه خوب را برای حفظ سوره مبارکه یس نیز داشتیم.

تحقق ۱۰ میلیون حافظ در سایه انس با مفاهیم آیات

برجیان تصریح کرد: پرداختن به مفاهیم در تمامی برنامه‌های قرآنی باید مورد توجه قرار گیرد، چراکه حفظ یا قرائت بدون توجه به معنی، شیرینی فحوای ناب قرآن درک نمی‌شود. لذا به نظرم تحقق ۱۰ میلیون حافظ قرآن که مطالبه مقام معظم رهبری است، در سایه انس با مفاهیم آیات دست‌یافتنی است.

امام جماعت مسجد مدنی بروجن در خصوص نقش پایگاه‌های بسیج مساجد، بیان کرد: بسیج و به‌ویژه دارالقرآن سپاه از حیث امکانات و تجهیزات می‌توانند مساجد را در تبدیل شدن به پایگاه قرآنی یاری کنند؛ لذا این انتظار وجود دارد که بسیج نقش فعالانه‌تری را در مساجد ایفا کند و برنامه‌های قرآنی مساجد را حمایت و پشتیبانی کند تا بتوان در طول سال از این برنامه‌ها بهره برد.

برجیان گفت: در ایام محرم و صفر، طی ۶۰ شب برنامه در مسجد مدنی حداقل ۳۰ شب به بیان مباحث تفسیر و تدبر در قرآن کریم اختصاص داد و از مبلغان و سخنرانانی که دعوت می‌کنیم خواسته می‌شود که بیان تفسیر داشته باشند. خوشبختانه این برنامه‌ها باعث شده است که مسجد مدنی بروجن به‌عنوان یک مسجد قرآنی شناخته شود.