ترس از «ربا» و مخالفت با اختیار عمل بانک مرکزی برای برخورد با متخلفان

به گزارش خبرنگار ایکنا، ادامه بررسی گزارش شور دوم طرح بانکداری جمهوری اسلامی ایران در دستورکار جلسه علنی امروز، سه‌شنبه اول شهریور مجلس شورای اسلامی قرار داشت.

در جلسات قبل ماده سه این طرح رأی آورده بود و امروز الحاقیات این ماده مورد بررسی قرار گرفت که در همین راستا علیرضا نظری، عضو کمیسیون کشاورزی پیشنهاد الحاق بندی مربوط به نظارت مستمر بر عملکرد شبکه بانکی کشور مبنی بر بانکداری بدون ربا و حرکت به سمت بانکداری اسلامی را مطرح کرد.

نظری از تلاش‌های حجت‌الاسلام بحرینی تشکر کرد و گفت: متأسفانه به دلیل نظارت ضعیف بانک مرکزی، بانک‌های خصوص با خلق نقدینگی به افزایش پایه پولی کشور دامن زده‌اند و مشکلات امروزی کشور ناشی از عملکرد ضعیف بانک مرکزی است. بنده پیشنهاد دارم یک بند به اهداف بانک مرکزی اضافه شود و آن نظارت مستمر بر عملکرد شبکه بانکی کشور با هدف اجرای بانکداری بدون ربا و حرکت به سمت بانکداری اسلامی است، چون امروز نظام بانکی کشور به بزرگترین مشکل تبدیل شده و اعتراض مردم و شائبه ربوی بودن برخی تسهیلات را به دنبال داشته است و ضروری است که این پشنهاد به طرح الحاق شود.

صدیف بدری، نایب رئیس کمیسیون عمران به عنوان موافق پیشنهاد اظهار کرد: از روز یکشنبه که این طرح در مجلس طرح شده، پیشنهاداتی در رابطه با عبارت ربا در طرح مطرح شده است. متأسفانه نمی‌دانم چه حساسیتی به کلمه ربا وجود دارد که نمی‌خواهند در اهداف و بندهای آن قید شود؟ وقتی می‌گوییم بانکداری اسلامی باید صراحتاً مقابله با ربا در اهداف، مسئولیت‌ها و ساختار قید شود؛ کلمه مقابله با ربا باید در وظایف بانک مرکزی آورده شود. نباید از کلمه ربا در این طرح ترسید. همچنین از سوی دیگر برخی با نظارت مستمر بر شبکه بانکی کشور مشکل دارند، درصورتی‌که به دلیل نبود نظارت مستمر همین بانک‌های خصوصی به نقدینگی دامن زده‌اند، پس آوردن بند نظارت مستمر بر شبکه بانکی کشور در این طرح ضروری است.

حجت‌الالسلام علیرضا سلیمی، عضو هیئت رئیسه مجلس به عنوان مخالف گفت: دغدغه پیشنهاددهنده طرح مبارک است، اما نکته‌ای وجود دارد که لازم است به آن اشاره کنم. در این طرح بر حرکت به سمت بانکداری اسلامی تأکید شده اما این حرکت قابل ارزیابی نیست، یعنی مراحل آن، پایش و مبانی نظارتی آن مشخص نیست. در قوانین درباره بانکداری اسلامی گفته شده اما چون در حوزه اجرا مشکل وجود دارد بانکداری اسلامی تحقق پیدا نکرده است.

مخالفت نماینده دولت با پیشنهاد نظارت مستمر بر عملکرد شبکه بانکی 

در ادامه این جلسه نماینده دولت به عنوان مخالف پیشنهاد الحاق بند حذف ربا و نظارت مستمر بر عملکرد شبکه بانکی به ماده ۳ عنوان کرد: نمایندگان محترم مستحضر هستند که پیشنهاد مربوط به نظارت مستمر بر عملکرد شبکه بانکی کشور مبنی بر اجرای بانکداری بدون ربا و حرکت به سمت بانکداری اسلامی است. مبارزه با ربا و حذف ربا جزء تفکر دینی ماست و اساساً احکام ناظر بر ربا در فقه اسلام و آیات‌الاحکام دقیقاً مشخص است. بدیهی است همه نمایندگان محترم ملت و همین‌طور اعضای کمیسیون اقتصادی و همه دولتمردان و مسلمانان نسبت به پدیده ربا حساسیت دارند. مخالفت ما با این پیشنهاد به معنای مخالفت با مفهوم هماهنگی با بودن ربا نیست، اما چرا با این پیشنهاد مخالف هستیم؟ زیرا که قبلاً نمایندگان محترم به همین مفهوم در بند «الف» ماده سه طرح رأی داده‌اند و در بند الف ماده سه تأکید شده که استقرار بانکداری اسلامی جزء دو رکن رکین مسئولیت بانک مرکزی است. این اصلاً بدیهی است. وقتی می‌گوییم مسئولیت بانکداری اسلامی جزء وظیفه و مسئولیت اصلی بانک مرکزی است، در بطن و در متن آن هم حذف ربا وجود دارد و هم تأکید بر اجرای عملیات بانکداری اسلامی، لذا این پیشنهاد تحصیل حاصل بوده و تکرار همان مفهوم است.

سرانجام پیشنهاد علیرضا نظری با مخالفت کمیسیون و دولت و مخالفت نمایندگان تصویب نشد.

پیشنهاد کمک به تحقق عدالت اجتماعی

در ادامه جعفر قادری، نماینده شیراز پیشنهاد داد که عبارت کمک به تحقق عدالت اجتماعی به جزء ۵ ماده ۳ طرح بانکداری جمهوری اسلامی اضافه شود که با موافقت کمیسیون و نمایندگان تصویب شد.

پیشنهاد به صفر رساندن سود بانکی ظرف 10 سال

محمدرضا صباغیان، عضو کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس به عنوان یکی از نمایندگان پیشنهادکننده، پیشنهاد به صفر رساندن سود بانکی را مطرح کرد و گفت: برای به صفر رساندن سود بانکی باید مدیریت و برنامه‌ریزی شود.

وی افزود: ما چه بگوییم چه نگوییم بانک‌ها سود می‌گیرند و مؤسسات مالی ما برای خدمت تشکیل شده اما سر مردم کلاه گذاشته‌اند. پیشنهاد من این است که بانک مرکزی که مقام تصمیم ‌گیری دارد و مقام عالی بانک‌ها است ظرف 10 سال، هدفش این باشد که سود بانکی را صفر کند، از نمایندگان می‌خواهم به این موضوع رأی مثبت بدهند و این موضوع می‌تواند به تحقق عدالت اجتماعی منجر ‌شود.

مخالفت قالیباف با پیشنهاد صباغیان

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس در واکنش به پیشنهاد صباغیان گفت: آقای صباغیان من این نکته را مطرح کنم که شما در هر پیشنهادی مرتب این موضوع را می‌گویید که بانک‌های ما ربا می‌گیرند. این موضوع درست نیست که از بلندگوی جمهوری اسلامی در مجلس، می‌فرمایید که بانک‌ها ما ربا می‌گیرند.

رئیس مجلس تأکید کرد: این حرف صحیح نیست، شما به همه قراردادها و عقودی که در بانک‌ها انجام و تائید می‌شود و جاری و ساری است آگاه هستید و تمام اینها در شورای فقهی تائید شده و شرعی است. نکته‌ای که شما می‌فرمایید این است که در منتهی‌الیه زنجیره کارهای بانکی عده‌ای یا افرادی با مجموعه بانک کار صوری انجام می‌دهند، درست است اما این موضوع را نباید جزء قوانین و مقررات بانک‌ها قرار دهید.

حجت‌الاسلام احد آزادی‌خواه، عضو کمیسیون کشاورزی مخالف پیشنهاد صباغیان بود و گفت: در تمام معاملات مالی که فقه جعفری هم بر آن اشاره کرده، سود وجود دارد اما آن چیزی که ممنوع است و نباید اجازه داد به این قانون رخنه کند، معامله ربوی است نه سود پول. در حال حاضر بزرگترین بانک‌های جهان هم حدود سه درصد سود را دریافت می‌کنند و در فقه اسلامی هم این امر ممنوع نیست، اما در جای خودش. ما اگر بخواهیم سود پول را صفر کنیم این عملاً ممکن نیست.

معین‌الدین سعیدی، نماینده مردم چابهار به عنوان موافق این پیشنهاد گفت: حضرت آیت‌الله جوادی آملی به ربوی بودن نظام بانکی کشور معتقد هستند. در پیشنهاد آقای صباغیان یک چشم‌انداز ده ساله ترسیم شده که بالاخره باید نظام بانکداری ما به سمت بانکداری اسلامی واقعی با سود صفر حرکت کند. عجیب است که معاونت قوانین نوشته صفر کردن سود بانکی ممکن نیست و معقول هم نخواهد بود. در این پیشنهاد موضوع درباره مدیریت نظام بانکی در بازه زمانی ده‌ساله برای صفر کردن سود است.

دولت و کمیسیون با پیشنهاد صباغیان مخالفت کردند و همچنین با عدم اخذ آرای لازمه این پیشنهاد به تصویب نرسید.

در ادامه این جلسه ماده چهار طرح که مربوط به اهداف، وظایف و اختیارات بانک مرکزی در دستور کار بعدی جلسه قرار گرفت.

پیشنهاد حذف اعمال اختیارات قانونی بانک مرکزی برای برخورد با متخلفان

سیدشمس الدین حسینی، نماینده مردم تنکابن و رامسر ذیل این ماده پیشنهاد کرد که اعمال اختیارات قانونی بانک مرکزی برای برخورد با متخلفان حذف شود و گفت: به جای اعمال قانون در برخورد با تخلف از بروز تخلف پیشگیری کنید. اعمال قانون طریقه دیگری است و بانک مرکزی وظیفه پیشگیری دارد نه اعمال قانون.

این پیشنهاد با مخالفت دولت و موافقت کمیسیون مواجه بود و در نهایت با رأی نمایندگان به تصویب رسید و اعمال اختیارات قانونی بانک مرکزی برای برخورد با متخلفان از متن ماده ۳ حذف شد.

پیشنهاد حذف وقف از ردیف 9

علیرضا نظری عضو کمیسیون کشاورزی پیشنهاد حذف عنوان وقف از  بند ۹ ماده ۴ مربوط به وظایف بانک مرکزی را ارائه کرد و گفت که وقف از وظایف سازمان اوقاف محسوب می‌شود و ممکن است این موضوع به تداخل کاری دستگاه‌های اجرایی منجر شود و دوستان سازمان اوقاف با آن مخالفت دارند.

قالیباف در مخالفت با پیشنهاد علیرضا نظری عنوان کرد که سازمان اوقاف با آن مخالف نیست، بلکه آن را فرصتی می‌داند تا از این طریق موضوع وقف پول که نظر مراجع هم هست، اجرایی شود.

حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی در موافقت با این پیشنهاد گفت تأکید کرد: ملاک باید نظر مقام معظم رهبری باشد که ایشان با وقف پول مشکل دارند و آن را جایز نمی‌دانند اما حبس پول مسئله‌ای ندارد.

مجتبی یوسفی، نماینده مردم اهواز به عنوان مخالف پیشنهاد گفت: موضوعات جدیدتر در بحث وقف پیش آمده و نباید وقف از این طرح حذف شود.

این پیشنهاد با مخالفت دولت و کمیسیون و نمایندگان رأی نیاورد.

گزارش از الهام وقاری