تفکر؛ بزرگترین معروف فراموش‌شده اسلام
یک لحظه صبر کنید؛ به توالی دو اتفاقی که بعد از حرف و رفتار شما رخ خواهدداد فکر کنید؛ اگر اطلاعاتتان کم است از منابع معتبر کمک بگیرید؛ حالا عمل کنید و دیگران را هم به معروف بزرگ فکر کردن دعوت کنید.
با آغاز ماه محرم، هفته احيای امر به معروف و نهی از منكر نیز آغاز شده است؛ البته همه به خوبی می‌دانیم که امر به معروف و نهی از منکر یکی از فروع دین است و آشنایی با ابعاد و نحوه عمل به آن بر هر مسلمانی واجب است و آن را به هیچ هفته یا دهه‌ای نمی‌توان محدود کرد.
خبرگزاری ایکنا بنا بر رسالت تبلیغی خود درصدد است طی این دهه به برخی از مباحث مهمی که مورد تأکید تعالیم اسلامی بوده بپردازد و امر به معروف در این زمینه می‌تواند به رشد و تعالی فرد و جامعه کمک کند.
پيامبر خدا (ص) فرموده‌اند: پيش از آن كه مورد حسابرسى قرار گيريد، خود به حساب نفستان برسيد و پيش از آن كه سنجيده شويد، خود نفستان را در ترازوى سنجش بگذاريد و براى آن حسابرسى بزرگ آماده شويد. پس بیایید یک روزمان را بررسی کنیم؛ در مواجهه با رخدادها، خانواده، دوستان، موضوعات دینی، اجتماعی، سیاسی و ... چه قدر پیش‌داوری می‌کنیم و بلافاصله بدون اینکه حتی یک لحظه درنگ و فکر کنیم، به اتفاق‌ها واکنش نشان می‌دهیم یا پاسخ پرسش و رفتار کسی را می‌دهیم؟
در مواجهه با مسائل و مشکلات اولین واکنش ما چیست؟ عصبانیت، خشم، داد و فریاد، به دنبال مقصر گشتن و گناه را گردن دیگری انداختن؟ پناه بردن به خرافات؟ گفتن این جمله مشهور اما بی‌فایده که «من که به تو گفته بودم»؟
در مواجهه با شایعات مختلف که کم هم نیستند، چه می‌کنیم؟ وقتی پستی در یکی از شبکه‌های اجتماعی می‌بینیم چه می‌کنیم؟ آیا بلافاصله آن را باور و به بازنشر آن می‌پردازیم یا چند دقیقه تأمل می‌کنیم و به جستوجوی موضوع در رسانه‌ها و منابع معتبر می‌پردازیم؟ چند بار به دلیل زدن حرفی نابجا یا رفتاری از روی احساس و بدون فکر و تأمل پشیمان شده‌اید؟
در مواجهه با شبهات بی‌شمار دینی که توسط عده‌ای مطرح می‌شود چه می‌کنیم؟ آیا برای دریافت پاسخ آن شبهه فکر می‌کنیم؟ در اینترنت و منابع موثق به جستوجوی پاسخ آن شبهه می‌پردازیم یا اینکه اجازه می‌دهیم شبهات مانند خوره به جان باورهای دینی ما بیفتند؟
عادلانه خود را قضاوت کنیم؛ در روز چه قدر به کارهایمان فکر می‌کنیم؟ اصلاً چه قدر فکر می‌کنیم؟ آیا به اندازه‌ای که حرف می‌زنیم فکر هم می‌کنیم؟ چه تناسبی بین میزان حرف‌زدن‌های ما و میزان فکر کردن ما وجود دارد؟ یعنی قبل از حرف زدن فکر می‌کنیم؟ آنچه مایه تأسف است این است که واقعیات جامعه نشان می‌دهد زیاد اهل تفکر نیستیم و در حرف زدن، واکنش نشان دادن، تصمیم گرفتن و عمل کردن بیشتر آنی و بر اساس احساسات زودگذر و نه حتی احساسات عمیق، رفتار می‌کنیم و تأسف برانگیزتر آنکه همدیگر را به فکر کردن هم تشویق نمی‌کنیم.
در آيه 176 سوره اعراف خداوند مى‌فرمايد: «فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ يتَفَكَّرُون; اين داستان‌ها را (براى آنها) بازگو كن، شايد بينديشند (وبيدار شوند)». حضرت علی(ع) نیز در خصوص تفکر فرموده‌اند: اگر كارهاى خود را با فكر آغاز كنى پايان تمام كارهاى تو خوب خواهد بود. همچنین فرموده‌اند: «كسى كه خوب بينديشد هرگز ذليل نمى‌شود». امام حسن مجتبى(ع) توصیه فرموده‌اند: «شما را به تقواى الهى و تداوم تفكر توصيه مى‌كنم زيرا فكر كردن، پدر و مادر همه نيكى‌هاست.»
چرا تفکر نمی‌کنید؟
فکر کردن به حدی در اسلام جایگاه مهمی دارد که در جای جای قرآن خداوند با لحنی اعتراضی از بندگان خود سؤال می‌کند چرا تفکر نمی‌کنید؟ حتی بندگان را به تفکر در قرآن دعوت اکید می‌کند و در آیه 82 سوره نساء می‌فرماید: «افلا یتدبّرون القرآن؛ چرا در قرآن تدبر نمی‌کنند». و بارها و بارها بندگانش را دعوت می‌کند که فکر کنند.
همچنین حضرت علی(ع) در حدیث دیگری هشدار می‌دهند: «برحذر باش از اینکه درباره چیزی که نسبت به آن آگاهی نداری یا حقیقت آن را نمی‌دانی، سخن بگویی! چه، سخن انسان بیانگر میزان عقل اوست».
جهان کنونی جهان ارتباطات گسترده است، روزانه هزاران پیام دریافت کرده و به آنها واکنش نشان می‌دهیم و این واکنش‌ها هستند که در جهان مجازی را در تداوم جهان حقیقی ترسیم می‌کنند. جهانی که به جد می‌توان گفت عدم تفکر و تأمل در نشر مطالب در این فضا موجب شده دنیای مجازی پر از دروغ‌ها و فریب‌ها باشد.
زمانی «سواد» معادل توانایی خواندن و نوشتن بود، بعدها مطرح شد که توانایی استفاده از کامپیوتر به معنای داشتن سواد است اما اکنون سواد دیگری در جامعه جهانی مطرح شده و آن سواد رسانه‌ای است؛ سواد رسانه‌ای یعنی بیاموزیم در مواجهه با هزاران پیام مختلفی که در روز دریافت می‌کنیم، کدام پیام حقیقت دارد و کدام پیام دروغین است؛ سوادی که لزوم استفاده از آن درنگ کردن در مواجهه با مسائل، تفکر و دستیابی به حقیقت است.
فکر کنیم؛ به هر مسئله‌ای که با آن مواجه می‌شویم کمی فکر کنیم و همدیگر را نیز به این معروف بزرگ دعوت کنیم. از تلفن همراهمان نیز برای غنی‌تر شدن فکرمان استفاده کنیم؛ به سراغ رسانه‌ها و سایت‌های معتبر برویم و در خصوص موضوعات مطرح شده کمی مطالعه کنیم، بعد تصمیم بگیریم که آیا می‌خواهیم حرف بزنیم و واکنش نشان دهیم یا سکوت بهتر و جایزتر است.
انتهای پیام
