بچه‌ها را از کودکی با نجواهای دینی آشنا کنید

به گزارش ایکنا به نقل از روابط عمومی بنیاد بین‌المللی صحیفه سجادیه، حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا حیدری ابهری، نویسنده و محقق در حوزه تعلیم‌وتربیت کودکان، 30 خردادماه در پنجمین نشست از سلسله‌نشست‌های صحیفه‌پژوهی با موضوع «روش‌های نوین نشر حدیث با رویکرد صحیفه سجادیه برای کودکان و نوجوانان» گفت: در دورانی از زندگی در فرایند اعراب‌گذاری ادعیه صحیفه سجادیه قرار گرفتم؛ این مهم موهبتی برای آشنایی من با عجایب هدایت‌آفرین صحیفه سجادیه فراهم کرد؛ به‌گونه‌ای که اتمام مقابله اعرابی، سرآغازی بر انس من با دعاهای نورانی صحیفه سجادیه شد.

سخنران این نشست با بیان این که بر طلاب و فضلا لازم است تا پس از طی دوره‌های ادبیات عرب، به‌صورت ممحض در وادی قرآن، احادیث و روایات غوطه‌ور شوند، یادآوری کرد: مباحثه 5 دوره صحیفه سجادیه، با 5 فرد متفاوت، ابواب و ابعاد مختلفی را نمایان نمود؛ در این مباحثات در عین توجه به مفردات صحیفه، موضوع ارتباطات آن مورد توجه قرار گرفته، پیوندهای میان جملات، پاراگراف‌ها و قطعات ادعیه بررسی شد.

وی با تأکید بر این که کشف ارتباطات میان جملات ادعیه در احصاء مضامین دعا بسیار مهم و راهگشاست، اظهار کرد: کسانی که با کلام الهی آشنا نیستند در فرض نخستین با پراکندگی آیات مواجه می‌شوند، در حالی‌که اشراب‌کنندگان معارف قرآنی به‌خوبی واقف به ارتباط معنایی تمام فرازهای آیات الهی هستند و این مهم را در ارائه ابواب مختلفی از اندیشه قرآنی مطرح می‌سازند.

برگزیده نخستین جشنواره کتاب سال رضوی، با اشاره به این که در برخی از مواقع در مقابل جملات ساده و روان اهل‌بیت (ع)، ساده‌انگاری‌هایی صورت می‌گیرد، تصریح کرد: هیچ‌کدام از کتاب‌های معارفی، نمی‌تواند جای صحیفه را بگیرید؛ چرا که بسیاری از معارف الهی لطافت و ظرافت خاصی در قالب دعا بیان شده است.

حیدری ابهری، فرازهایی از صحیفه سجادیه و بیان وارستگی‌های دعاهای امام سجاد(ع) را مورد توجه قرارداد و یادآور شد: بر اساس مبانی اندیشه صحیفه سجادیه، اگر مدد الهی نباشد، انسان در مواجهه با گناهان موفق نخواهد بود، تصحیح ارتباط با ذات اقدس الهی مهم‌ترین و نخستین پایه در سعادت بخشی انسان‌هاست.

این نویسنده و محقق در حوزه تعلیم‌وتربیت، ارتباط باخدا را تنها میدان ارتباطی انسان با خود، خلق و ارتباط با خلقت توصیف و اظهار کرد: درک اهمیت کنشگری دینی در حوزه کودک و ایجاد انگیزه‌بخشی، از نخستین چالش‌های در تقویت ارائه مبانی دینی ناظر به اقتضائات کودکانه است.

نجواهای دینی از دوره کودکی آغاز شود

این استاد حوزه با اشاره به این که بر اساس روایات اسلامی نجواها و نواهای الهی باید از همان بدو تولد با کودک همراه باشد، اظهار کرد: اهتمام والدین نسبت به کودکان و نوجوانان و نیز تقویت ارتباط پدر و مادر با کودک از مهم‌ترین مسائل در حوزه تربیت کودکان است.

وی بر اهمیت توجه به اقتصاد حوزه کتاب اشاره کرد و یادآور شد: مردم ایران متمدنانه برای فرهنگ هزینه می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که در نمایشگاه کتاب شاهد حس فرهنگ دوستی و ایستادگی ایشان بر ارزش‌های اخلاقی و الهی بودیم. ایشان برای شناخت فرهنگ و معارف الهی حاضرند هزینه‌های زیادی پرداخت کنند.

حیدری ابهری در ادامه به فرازهایی از صحیفه سجادیه اشاره و ابراز کرد : امام سجاد(ع)، پدران را در مقام تکریم و احترام همچون پادشاه حسابگر و در مقام محبت از ایشان به‌عنوان «بر ام رئوف» یاد می‌کنند.

وی تأثیر فرزندان بر روحیات والدین را از دیگر موضوعات مهم در حوزه‌های تربیتی توصیف کرد و یادآور شد: پلیس راهنمایی‌ورانندگی با اقدامی هوشمندانه از ظرفیت و انرژی کودکان برای مقابله با خطاهای رانندگی والدین استفاده نمود؛ با این رویه بستن کمربند به جزءلاینفک فرهنگ رانندگی در ایران تبدیل شد.

این کارشناس تربیت کودک و نوجوان، با بیان این که در مواجهه با کودکان باید توجه داشته باشیم با مخاطب بی‌دفاع روبرو هستیم، تصریح کرد: بزرگسالان از پیش تحلیل و زاویه نگرش نسبت به موضوعات برخوردارند؛ در حالی‌که کودکان مخاطبان بی‌دفاع و بی سپر هستند و در مواجهه با کتاب جدیت بالایی بر باورپذیری نکات تربیتی دارند و در برخی از مواقع یک کتاب را چندین بار مطالعه می‌کنند.

مسئولیت سنگین والدین

حیدری ابهری با بیان این که بچه‌ها در ارتباط با کتاب، عطش بالایی از خود نشان می‌دهند، اضافه کرد: این نوع مواجهه کودکان و نوجوانان با کتاب به‌عنوان بسترهای آماده و بی‌دفاع، مسئولیت ما را در تولید آثار فاخر فرهنگی بسیار بالا می‌برد.

این نویسنده و محقق در حوزه تعلیم‌وتربیت کودک، اشراف میدان‌داران حوزه کودک نسبت به مسائل فرهنگی و اجتماعی و انتقال آن به مدیران، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران کشور را مهم ارزیابی نمود و یادآور شد: تأکیدات رهبر فرزانه انقلاب بر موضوع تربیت کودک، نیازمند اهتمام جدی میدان‌داران این حوزه و نیز ارائه و پیگیری طرح‌های بنیادین عملیاتی است.

وی با تصریح بر این که هنوز بضاعت حوزوی وارد میدان کودک و نوجوان نشده است، اظهار کرد: دانش حدیث باید از کتاب‌های کودک پشتیبانی کند، باید بضاعت‌های حوزوی در عرصه‌های مختلف، کلامی، فقهی، فلسفی و ... وارد میدان حمایت و پشتیبانی علمی از کتاب‌های کودک و نوجوان شود.

سخنران این نشست، کتاب شیرین «مسواک میثم» را از تجربیات موفق انتقال معارف دینی از زبان کودکانه اشاره کرد و یادآور شد: کتاب «مهربانی با حیوانات» برگرفته از کتاب «حقوق الحیوان فی الاسلام» جعفر مرتضی عاملی، کتابی است که اندیشه‌های معارفی را از وادی تخصصی به مقوله‌های اندیشه کودک و نوجوان ورود داده است.

وی ظرفیت بالای روایات اسلامی و بضاعت والای معارف دینی در کار کودک را مورد توجه قرارداد و گفت: بیان قصه، ارائه تمثیل، بهره‌گیری از عبارت‌های عینی و ملموس و الگوپردازی در قالب بیان حکایت از جمله رویکردهای تخصصی حوزه کودک است که همواره مورد توجه روایات اسلامی نیز قرار گرفته است.

حیدری ابهری در ادامه به بیان مصادیقی از جلوه‌پردازی‌های حکایات اسلامی در بیان سیره‌های اهل‌بیت(ع) اشاره کرد و یادآور شد: بیان سیره بزرگان دین به‌ویژه اهل‌بیت(ع) کاربردی بوده، ضمن الگوپردازی در ارائه رویکردهای زیستی، در گذر عزتمندانه از مراحل مختلف زندگی بسیار مؤثر است.

ارائه کاربردی معارف دینی

وی بر اهمیت کاربردی‌سازی و بیان مصداق در ارائه معارف به کودکان تأکید کرد و  ضمن اشاره به فرازهایی از صحیفه سجادیه «وَ أَطِبْ لَهُمَا کلَامِی»، یادآور شد: خوب حرف‌زدن با لحن و آهنگ زیبا با پدر و مادر از آموزه‌های صحیفه سجادیه است که می‌تواند در قالب‌های متنوع قصه‌گویی، شعر، حکایت و مثل موردتوجه فعالان عرصه کودک و نوجوان قرار گیرد.

این استاد حوزه، با اشاره به این که کتاب «اول شما بفرمایید» از دیگر کتاب‌های ارزشمند حوزه کودک است که ناظر به فرهنگ و آموزه‌های دینی از قالب شعر بهره گرفته است، یادآور شد: آیات، روایات و احادیث میدان وسیعی است که تک‌تک فرازهای تربیتی آن را می‌توان با زبانی شیوا و کودکانه به فرزندان انتقال داد. باید توجه داشت تا انسان خود طعم شیرینی معارف را نچشد، آن‌گونه که باید نمی‌تواند شیرینی معارف را بیان و به دیگران انتقال دهد.

وی با تاکید بر این که باز کردن ابواب معارف اهل‌بیت(ع) نیازمند کسب آموزه‌های دینی است، یادآوری کرد: برای اشراب و بهره‌مندی از فرهنگ صحیفه سجادیه، باید با تک‌تک فرازهای تربیتی آن انس داشته، بدان عمل و سپس مبادرت به انتقال و بیان آن به دیگران کنیم؛ تا شیرینی معارف آن‌گونه که هست تبیین گردد.

فاصله زیاد بین فرهنگ کنونی و فرهنگ سجادیه

حیدری ابهری با اشاره به این که در حوزه کتاب کودک، فاصله زیادی بین فرهنگ اهل‌بیت و فرهنگی که به خورد کودکان ما می‌دهند وجود دارد، بیان کرد: تصویرسازی خلاقانه شعرا، در پایداری و اثربخشی بیشتر معارف بسیار راهگشاست؛ نباید از قدرت شعر، موسیقی و هنر در انتقال معارف غافل شویم.

وی تصریح کرد: بر طلاب و حوزویان لازم است تا قال الباقر و قال الصادق را همچون نوری فروزان در منشورهای مختلف انعکاس داده، در قاب‌های آیینه معرفت، جلوه‌های متنوعی از معارف را ناظر به نیازها، ویژگی‌ها و اقتضائات مخاطبان انتقال دهند.

این نویسنده در بخش دیگری از سخنان خود، معلمان را بهترین همکاران مبلغان دینی دانست و گفت: معلمان عاشقانه خود را وقف تربیت کودک و نوجوان نموده، نگاه فرزندی نسبت به شاگردان خود دارند؛ حضور معلمان در کنار منادیان و مبلغان معارف الهی و جلب همراهی این عزیزان بسیار مهم و اثربخش است.

وی با بیان این که مسیر اخلاقیات اسلامی از مسیر شناختی عبور می‌کند، یادآور شد: اصل مسیر تربیت اهل‌بیت بر محور تولید جهان‌بینی و در ادامه کنترل رفتار بر اساس جهان‌بینی شکل‌گرفته، سوق پیدا می‌کند؛ این واقعیت شناختی، قطعاً هماهنگی فرد در عمل به مناسک و وظایف دینی را به همراه خواهد داشت.

حیدری ابهری در پایان سخنان خود ضمن معرفی برخی از کتاب‌های موفق در حوزه تربیت دینی کودک و نوجوان، اظهار کرد: کتاب‌های «مثل ماه می‌شوم»، «مثل خوبی‌ها»، «وقتی بارون می‌باره» و «بر ساحل صحیفه» از جمله آثاری است که فرهنگ تربیتی صحیفه را در قالب‌های کودکانه بیان می‌کند.