آسیب‌شناسی مطالعات قرآن و کتاب مقدس در فصلنامه مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی
چهارمین شماره از دوره پنجم فصلنامه مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی به صاحب‌امتیازی انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شد.
به گزارش ایکنا، چهارمین شماره از دوره پنجم فصلنامه مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی به صاحب‌امتیازی انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شد.
عناوین مقالات بدین قرار است: «مطالعات مقایسه‌ای قرآن و کتاب مقدس: آسیب‌شناسی و راهکارها»، «بررسی مباحث، مسائل و ابعاد نزول زبانی قرآن»، «تحلیل انتقادی ترجمه آیات به ظاهر متناقض با جنبه عصمت در ابلاغ وحی پیامبراکرم(ص) (مطالعه موردی آیه 12 سوره هود)»، «بررسی تطبیقی قسم‌های استدلالی از دیدگاه فراهی و بنت‌الشاطی»، «غرض سوره فتح با تأکید بر تحلیل واژگان کلیدی سوره»، «معناشناختی کاربردی سنّت عاقبت بخیری در اختتام آیات قرآن».
در چکیده مقاله «مطالعات مقایسه‌ای قرآن و کتاب مقدس: آسیب‌شناسی و راهکارها» می‌خوانیم: «مروری بر آثار پرشمار مقایسه‌ای قرآن و کتاب مقدس در ایران نشان می‌دهد که بسیاری از آنها با معیارهای لازم فاصله دارند و به‌ندرت می‌توان پژوهشی را مشاهده کرد که در چارچوب معیارها و ملاک‌های پژوهش مقایسه‌ایِ علمی قرار بگیرد. برای بررسی مسائل موجود در این آثار و ارائه راهکارهایی برای حل آنها، در این پژوهش تمام مقالاتِ منتشر شده در زمینه مقایسه قرآن و کتاب مقدس در ده سال اخیر (دهه 1390) را در مجلات علمی-پژوهشی و نیز سه مجله تخصصی در این زمینه (هفت‌آسمان، مطالعات تطبیقی قرآن کریم و متون مقدس، و الاهیات تطبیقی) بررسی می‌کنیم. در جریان بررسی به این نتیجه رسیدیم که می‌توان آسیب‌های موجود را در دو گروه کلی دسته‌بندی کرد: ۱. اشکالاتی که در کلیت مطالعات تطبیقی یافت می‌شوند، مانند عدم التفات به نوع مقایسه، بی‌مسئلگی، تحصیل حاصل بودن، عدم تبیین وجه انتخاب طرفین مقایسه، روشن نکردن روش تحلیل یا یکسان گرفتن مفاهیم غیریکسان؛ ۲. اشکالات مختص به مطالعات قرآن و کتاب مقدس که یا ناشی از عدم شناخت کافی از متون است یا از فهم نادرست حاصل می‌شود و یا انتخاب نادرست آیات را دربردارد.همه این موراد با ذکر مثال‌هایی ملموس توضیح داده می‌شوند.»
در طلیعه مقاله «بررسی مباحث، مسائل و ابعاد نزول زبانی قرآن» آمده است: «یکی از مباحث پردامنه در حوزه علوم قرآن و وحی قرآنی، بحث زبان و بیان قرآن است. مقاله حاضر پرداختی نظری- انتقادی دارد به ابعادی از زبان وحی و معانی انزال و نزول در قرآن کریم. داعیه نویسنده آن است که به اجمال نشان دهد و احیاناً تبیین کند که با توجه به مباحث جدید در علوم زبانی و ادبی، مباحث و مسائل و ابعاد تازه‌ای درخصوص زبان قرآن قابل طرح است که همچنان یا همیشه نیازمند بررسی و دقت‌های لازم واژگانی، تفسیری و نظری است. نویسنده در این نوشتار با روش نقلی و عقلی، و نیز رویکرد هرمنوتیکی و تفسیری، به طرح مباحث و مسائل و استنباط از ادله و شواهد می‌پردازد، در این مسیر، ابتدا به تقریر بحث نزول زبانی قرآن، به همراه معرفی ادله و شواهد درون‌متنی می‌پردازد، و سپس در دو بخش اصلی، مسائل، و معانی و ابعاد مختلفِ نزول و تنزل زبانی قرآن را بررسی لفظی، معنایی و نظری می‌کند، و با طرح مباحثی نظری و تفسیری می‌کوشد مخاطب را به این تأمل یا نتیجه برساند که نظریه سنتی وحی زبانی، به شرط تحلیل، تفسیر، پیشفرض صحیح و رویکرد‌های تازه، همچنان می‌تواند مقبول باشد و در فهم مسائل تازه و رفع شبهات نوین کارگشا گردد.»
در چکیده مقاله «غرض سوره فتح با تأکید بر تحلیل واژگان کلیدی سوره» می‌خوانیم: «بحث تناسب آیات و سور قرآن، از دیرباز مورد توجه علمای علوم قرآنی قرار گرفته، به مرور زمان از محدوده ارتباط آیات فراتر رفته، به غرض سوره اطلاق گردید. یعنی هر سوره داراى یک جامعیت واحد است که در انسجام آیات نقش دارد. برای نیل به غرض اصلی سوره، روش‌های مختلفی ارائه شده‌است، پژوهش حاضر بر آن است تا افزون بر بررسی عناصر برونمتنی، با تحلیل واژگان پربسامد از طریق همنشینی و بررسی سیاق که از عناصر درون‌متنی هستند، با روش توصیفی - تحلیلی به کشف غرض سوره فتح بپردازد، چراکه تأکید فراوان در به‌کارگیری یک واژه و مشتقات آن در یک متن، نشانگر اهمیت و نقش اساسی مفهوم آن کلمه در متن است. با مشخص کردن واژگان پر بسامد سوره شامل «الله، فتح، سکینه و مخلّفون» و بررسی همنشین‌هایشان و سایر عناصر مذکور، غرض سوره فتح چنین مشخص گردید: صلح نیز مانند جنگ هدف برای مسلمانان نیست، بلکه وسیله‌ای برای رسیدن به آرمان‌های مکتبی است که شرایط مکانی و زمانی آن‌را مشخص می‌کند که در این پیروزی باور قلبی به خداوند و تأییدات الهی، اطاعت از خدا و رسولش نقش کلیدی دارد، به بیان دیگر، غرض سوره نشان دادن راهبردهای کلیدی جهت اعتلای دین اسلام با محوریت صلح است.»
انتهای پیام
