مهم‌ترین شاخص مدیر امور قرآنی چیست

صد و بیست و پنجمین جلسه مجمع مشورتی شورای توسعه فرهنگ قرآنی فردا برگزار می‌شود، بر همین اساس تنها دستور این جلسه «نهایی‌سازی شاخص‌های انتصاب مدیران امور قرآنی» است.

این موضوع از گذشته مطرح بوده و با توجه به تغییر دولت در 1400 در اولویت دستور جلسات قرار گرفت. با توجه به طرح این موضوع در جلسات متعدد شورای توسعه و مجمع مشورتی، در نهایت در جلسه پنجاه و ششم شورای توسعه فرهنگ قرآنی که 25 اردیبهشت‌ماه 1401 برگزار شد، تصمیم‌گیری در مورد این مصوبه به مجمع مشورتی ارجاع داده شد.

بر اساس این مصوبه، معاون قرآنی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، رؤسای سازمان‌های امور قرآنی، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی و دبیران کمیسیون‌های تخصصی، مدیران شبکه‌های قرآنی صدا و سیما، معاونان سازمان‌های امور قرآنی، مدیران کل معاونت قرآنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونان رؤسای مراکز امور قرآنی، مدیران دبیرخانه‌های شورا و کمیسیون‌ها از جمله پست‌های سازمانی مشمول هستند. ایکنا برای بررسی ضرورت‌ها، ضمانت‌های اجرایی و تبعاتی که چنین مصوباتی می‌تواند به همراه داشته باشد، گفت‌وگوهایی با برخی از مدیران، پیشکسوتان و فعالان قرآنی انجام داده است.

سیدعلی سرابی، عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، در مورد ضرورت‌های تعیین شاخص برای معرفی و انتصاب مدیران امور قرآنی گفت: تعیین شاخص‌هایی برای انتصابات در هر موضوعی اگر ضرورت قطعی نباشد، قطعاً یک مصلحت است. در حوزه‌های مختلف سعی می‌شود، شاخص‌هایی برای انتخاب مدیران و کارشناسان آن حوزه مشخص شود.

قائم‌مقام شورای عالی قرآن افزود: البته اینکه این موضوع چقدر اولویت و ضرورت دارد، محل تأمل است اما به هر حال اصل آن کار صحیحی است. به نظر می‌آید به خصوص در حوزه امور قرآنی در برخی مقاطع و برخی دستگاه‌ها، افرادی منصوب شده‌اند که سوابق قابل توجهی نداشته‌اند. البته ممکن است کسی سابقه زیادی نداشته باشد، اما توان مدیریتی خوبی داشته باشد و سرعت به‌روز شدن و اطلاع از حوزه فعالیت‌های قرآنی و جریانات قرآنی بالایی داشته باشد، اما در هر حال اینکه فردی بدون هیچگونه سوابق قرآنی برای پستی قرآنی منصوب شود، قدری باعث ایجاد سوال و تأمل و یک نوع بدبینی، در جامعه قرآنی نسبت به آینده عملکرد آن مدیر خواهد شد و طبعاً همکاری جامعه مخاطب را دچار ابهام می‌کند.

بیشتر بخوانید:

۲ ویژگی لازم برای احراز مسئولیت در امور قرآنی

دبیر کمیته اعزام و دعوت از قاریان قرآن در مورد مهم‌ترین شاخصی که یک مدیر امور قرآنی باید داشته باشد، بیان کرد: مهم‌ترین شاخص، تعهد و التزام به ارزش‌ها و دستورها و معارف قرآنی است. این التزام در رشته‌های دیگر هم قطعاً لازم است، اما در حوزه قرآنی و برای یک مدیر قرآنی شاید اعتمادآفرین‌ترین شاخص همین موضوع باشد.

سرابی در پاسخ به این سوال که آیا تعیین شاخص برای انتصاب مدیران امور قرآنی باعث محدود شدن دایره افراد انتخابی نخواهد شد و این محدودیت در نهایت آسیب‌زا نخواهد بود، گفت: طبیعتاً شاخص‌های تعیین شده دایره انتخاب را برای انتصاب مدیران تنگ‌تر می‌کند، اما از آن طرف هم این منطق وجود دارد که نزدیک‌ترین افراد به شاخص‌های تعریف شده، انتخاب خواهد شد.

وی بیان کرد: اگر ما شاخص‌های قطعی انتخاب کردیم و کسی پیدا نشد، طبعاً سراغ افرادی خواهیم رفت که حداقل‌هایی از شاخص‌ها را با خود داشته باشد. بنابر این اینگونه نیست که عملکرد صفر و صدی داشته باشیم و بگوییم اگر کسی این شاخص‌ها را دارد پس او را انتخاب می‌کنیم و یا کسی چنین شاخص‌هایی را ندارد، پس هیچکس برای آن پست انتخاب نمی‌شود. بنابر این راه و دست مدیران بالادستی برای معرفی مدیر بسته نمی‌شود. اینکه افراد دارای امتیازات بالاتر، استحقاق بیشتر و اولویت برتر را رها کنیم و به سراغ افرادی که امتیاز کمتری دارند، برویم، چندان منطقی نیست.

عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی درباره ضمانت اجرایی چنین مصوباتی، اظهار کرد: بسیاری از مصوبات در هیئت دولت و حتی مجلس، که بالاترین رکن قانونگذاری در کشور است، به دلایل مختلف یا اجرا نمی‌شود یا خوب اجرا نمی‌شود. بنابر این مشکل ضمانت اجرایی مصوبات تنها مشکل شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیست. نکته دیگر که باید به آن اشاره کنم این است که برای تصویب یک مصوبه بایستی کار کارشناسی جدی صورت گیرد تا آن مصوبه با واقعیات خارجی تطابق داشته باشد. یعنی چیزی را تصویب نکنیم که از ابتدا در مورد اجرایی شدن آن ابهام وجود داشته باشد. الان همین موضوع «نهایی‌سازی شاخص‌های انتصاب مدیران امور قرآنی» که در دستور کار است، از یک سال قبل در دستور کار قرار گرفته است. من به عنوان یکی از اعضای شورا اعلام کرده‌ام، مصوبه آماده شده مصوبه کامل و جامعی نیست و برخی مسائل به صورت کلی تعیین شده که قابل تعمیم به بسیاری از مصادیق دیگر است. پس مصوبه برای اینکه بتواند عملیاتی شود باید مورد مطالعات کارشناسی دقیق و عمیق قرار گرفته باشد.

وی به وضعیت نیروهای انسانی دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی اشاره کرد و افزود: در شورا اگرچه اساتید شایسته و ممتازی حضور دارند اما واقعیت این است که نسبت به حجم مسائل و حساسیت مسائل، عِده و عُده لازم برای انجام کار کارشناسی و مطالعات و حتی پژوهش‌هایی که نیاز است، ندارند. مسئله دیگر این است که موضوعات تصویب شده در شورای توسعه فرهنگ قرآنی حتماً مورد بررسی حقوقی جامعی قرار بگیرد تا موارد نقضی در دیگر قوانین و مصوبات وجود نداشته باشد. گاهی موضوعی تصویب می‌شود، بعداً وقتی دستگاهی می‌خواهد آن را عملیاتی کند، متوجه می‌شود یک قانون و مصوبه دیگری هم هست که با این مصوبه در تعارض است. نمونه این موضوع تشکیل هیئت رسیدگی به امور موسسات قرآنی بود که بعد از مدتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرد از لحاظ حقوقی و قانونی نمی‌تواند، اختیارات خود را به خارج از وزارتخانه تفویض کنیم، این باعث شد آن ساختار با مشکل مواجه شود.

این عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی به بیان برخی مصادیق غیر شفاف بودن پیش‌نویس مصوبه تهیه شده از سوی دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی اشاره و بیان کرد: در پیش‌نویس‌های اولیه که در شورای توسعه مطرح شد، بنده عرض کردم که شاخص‌های پیشنهادی شفاف نیست، بعداً دوستان دبیرخانه کار بیشتری در مورد پیش‌نویس کرده‌اند که البته آخرین پیش‌نویس هنوز رؤیت نشده است، ولی به احتمال زیاد شاخص‌ها دقیق‌تر شده است. مصوبات که برای تصویب آماده می‌شود باید شفاف و دقیق باشد، یعنی قابل تفسیر و تأویل مختلف نباشد. گاهی برخی مصوبات و برخی صحبت‌هایی که دوستان مطرح می‌کنند به حدی کلی است که قابل تطبیق و تعبیر و تفسیرهای مختلف است. یکی از نکاتی که به مصوبه انتصاب مدیران امور قرآنی وارد بود، همین موضوع است،‌ دوستان اولویت‌هایی را گذاشته‌اند که کلی و غیرشفاف بود. به عنوان مثال گفته شده بود مدیر انتصابی سوابق قرآنی قابل توجه، یا مناسب داشته باشد، در حالی که سابقه قرآنی برای هر پست قرآنی ممکن است یک تعریف و سطح داشته باشد.

سرابی در پاسخ به این سؤال که عملکرد مدیران امور قرآنی را در گذشته چگونه ارزیابی می‌کند و آیا عملکرد نامطلوب در انتصاب‌ها و فعالیت‌ها باعث تعریف چنین مصوبه‌ای نشده است؟ بیان کرد: من برای پاسخ به این موضوع هیچ اشاره‌ای به شخص خاصی ندارم. اما در برخی مواقع و در برخی پست‌ها انتصاب‌هایی را دیده‌ایم که خیلی دقیق نبوده است و مدیران منصوب شده اگرچه تلاش‌های زیادی کرده‌اند، اما شاید بهتر و توانمندتر از آن افراد هم برای آن انتصاب وجود داشته است. این البته مخصوص حوزه فعالیت‌های قرآنی نیست ما در سایر حوزه‌ها هم این چالش را هم می‌بینیم. این ضعف یا به دلیل عدم اطلاع و اشراف آن مدیر ارشد نسبت به این حوزه است یا دلایل دیگری دارد.

وی در پایان با تأکید بر اینکه طرح مصوبه انتصاب مدیران امور قرآنی ناظر به اتفاق خاصی نبوده است، بیان کرد: این موضوع یکی از مطالب و مسائلی بوده است که به طور طبیعی شورای توسعه فرهنگ قرآنی برای ارتقای مدیریت قرآن و کارآمدتر شدن و بهتر شدن بروندادهای مدیریتی در حوزه فعالیت‌های قرآنی طبق شرح وظایف خود باید انجام می‌داد. این طرح بیش از یک سال است که در شورا مطرح است.