تعامل با ادیان و مذاهب؛ از رسالت‌های اصلی حوزه علمیه

به گزارش خبرنگار ایکنا، آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور، ۲۲ خرداد در جمع شورای معاونین و مدیران ستادی حوزه‌های علمیه با اشاره به سفر اخیر خود به واتیکان و چند کشور اروپایی، اظهار کرد: هویت حوزه دارای ذاتی بین‌المللی است، همانطور که اسلام یک حقیقت تابناک مبتنی بر واقعیات عالم بوده، مخاطب آن همه بشریت است و معارف اسلام و اهل‌بیت(ع) گنجی برای همه بشریت است، حوزه نیز از همین اندیشه و نظریه بنیادین برخاسته است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: حوزه، ذاتی بین‌المللی و فرازمانی و مکانی دارد. هسته حوزه در هر کجا که باشد، بین‌المللی است، چرا که محتوا و مضمون آن محتوای اسلام و اهل‌بیت(ع) بوده و اختصاص به گروه، زمان و مقطع خاصی ندارد؛ ذات حوزه این اقتضا را دارد که مخاطب جهانی را هدف‌گیری کند لذا همه بخش‌های حوزه باید نگاه و رویکرد جهانی و بین‌المللی داشته باشد.

وی با بیان اینکه در عصر ما پدیده انقلاب اسلامی، از اندیشه اسلام و نهاد تاریخی حوزه رقم خورده است، افزود: انقلاب اسلامی به همین دلیل یک نهضت جهانی بوده و پیام فراکشوری و جغرافیایی دارد، لذا حضور در عرصه بین‌الملل، گفت‌وگو و تعامل با ادیان و مذاهب، ارتباط با مراکز علمی دنیا و نقش‌آفرینی در آن‌ها جزو رسالت‌های حوزه است، اما در این عرصه با موانعی جهت نقش‌آفرینی مواجه هستیم.

عضو فقهای شورای نگهبان تأکید کرد: از منظر انقلاب اسلامی و رسالت تاریخی حوزه، نسبت به رویکرد جهانی و بین‌المللی، وظیفه‌ای داریم و در همین راستا، تولیدات و برنامه‌ریز‌ی‌ها باید معطوف به یک افق جهانی باشد، البته این امر به معنای دست کم گرفتن اولویت‌های ایران نیست.

ملاقات با ۳۰ شخصیت علمی و دینی پیش از سفر واتیکان

آیت‌الله اعرافی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به سفر ۱۰ روزه به واتیکان، ایتالیا، سوئیس، آلمان و هلند، بیان کرد: بیش از ۳۰ برنامه در طول سفر انجام شد که اوج سفر، مسائل واتیکان و دیدار با آقای پاپ بود.

وی، ملاقات یک ساعته با پاپ را ملاقاتی بسیار صمیمی برشمرد و در توضیح تمهیدات سفر، افزود: اقدامات خوبی در انعکاس اخبار انجام شد و قبل از سفر نیز ضمن دیدار با چهار مرجع تقلید، ۳۰ نفر از شخصیت‌های حوزوی، چند نهاد سیاسی و امنیتی و دیگر نهاد‌های مرتبط، نقطه نظرات جمع‌آوری شد که مهم‌ترین این دیدارها، هماهنگی با مقام معظم رهبری بود. ایشان ضمن تأیید سفر، نکاتی را خطاب به آقای پاپ مکتوب فرمودند.

مدیر حوزه‌های علمیه کشور به گفت‌وگوی اولیه خود با آقای پاپ اشاره کرد و گفت: اولین جملاتی که به پاپ گفتم، این بود: «حل مسئله اسلام‌هراسی در واتیکان و اقدامات شما در برخی از مسائل در دفاع از مظلومین قابل تحسین است».

وی ادامه داد: شما از آمریکای لاتین هستید و این برای ما قابل احترام است که پاپ از منطقه‌ جهان سوم است و در حال مبارزه با مستکبران عالم؛ اقدامات شما در برخی از مسائل در دفاع از مظلومین، قابل تحسین است.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه به سفر ۲۲ سالگی خود به واتیکان نیز اشاره کرد و ادامه داد: بنده در ابتدای جوانی به واتیکان سفر داشتم و در طول این سفر‌ها از مراکز دینی واتیکان و کاتولیک‌ها، بازدید کرده و با مسائل مسیحیت آشنایی داشتم و به عنوان نماینده حوزه معتقدم مشترکاتی در ادیان هست که باید به آن‌ها بپردازیم.

آیت‌الله اعرافی بیان کرد: در دیدار با پاپ، دو مطلب را به صورت ویژه مورد تأکید قرار دادم، اول اینکه «ما گرچه به عنوان نهاد حوزه و نماینده مذهب مهم با شما صحبت می‌کنیم، ولی امت اسلام را امت واحده می‌دانیم و مشترکات مذاهب اسلام بسیار زیاد است و تبیین ما از معارف اهل‌بیت(ع) به معنای تفرق در جهان اسلام نیست» و دوم اینکه «گفت‌وگو و ملاقات شما با آیت‌الله سیستانی را تحسین می‌کنیم».

امام جمعه قم ادامه داد: در این دیدار به صورت ضمنی تأکید شد که «گفت‌وگوی صورت گرفته اولین گفت‌وگوی یک مقام رسمی نهاد حوزه با واتیکان است که در مرحله مقدماتی حضور داریم»، همچنین در این سفر، سلام رهبر معظم انقلاب و مراجع معظم تقلید به پاپ ابلاغ شد.

ویژگی‌های حوزه‌های علمیه شیعه

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به محور دوم دیدار با پاپ، افزود: مذهب اهل‌ بیت(ع) و معارف آن‌ها و حوزه‌های شیعه، ضمن اینکه در منظومه کلان اسلام قرار می‌گیرند، از ویژگی‌هایی برخوردارند که تأکید بر بنیه و زیرساخت عقلی، فلسفی و نظری حوزه دارند.

آیت‌الله اعرافی با بیان اینکه حوزه‌های علمیه از دیرباز تاکنون سازنده مکاتب مهم فکری و فلسفی بوده‌اند و دنیای امروز به این تفکر نیاز دارد، اظهار کرد: وقتی می‌توان این تفکر را عرضه کرد که پایه‌های عقلی آن استحکام داشته باشد. این استحکام، از ممیزاتی است که در حوزه‌های شیعه از برجستگی ویژه‌ای برخوردار است. حتی در حوزه کلام از یک کلام عقلی برخورداریم که بُن‌مایه‌های فلسفی دارد و این امر، یکی از حلقه‌های اتصال انسان‌ها و ادیان با یکدیگر است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهار کرد: نکته مطرح شده دیگر در حوزه فقه بود؛ اینکه فقه ما با سابقه دیرین از یک عمق و غنای فوق‌العاده‌ای برخوردار است و در دوره جدید، تنوع و تکثر بیشتر و افزون‌تری پیدا کرده و به سمت قلمرو‌های تخصصی حرکت کرده است. نگاه ما در فقه، نگاه عمیق و جامعی بوده و در توسعه قلمرو‌های فقه، تطبیق میان فقه و حقوق و میان مذاهب و ادیان مدنظر بوده است.

آیت‌الله اعرافی، ویژگی دیگر حوزه شیعه را قلمرو اخلاقی و عرفانی آن دانست و افزود: بسط حوزه‌ها در قلمرو‌های تخصصی به سمت علوم اجتماعی و انسانی، ویژگی دیگر حوزه علمیه شیعی است؛ در ادامه دیدار با پاپ گفته شد که با این دستمایه‌های فلسفی، فقهی و معارفی، حوزه‌های شیعه سازنده نظریاتی در مباحث اجتماعی، اقتصادی و سیاسی هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به نظریه نظام اسلامی و انقلاب اسلامی اشاره کرد که برآمده از این تفکر است.

چالش‌های مهم جامعه جهانی

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، سومین محور سخنان خود با پاپ را ترسیم چالش‌های مهم جهان و انسان معاصر عنوان کرد و گفت: به ایشان گفتم از میان مسائل مهمی که بشر امروز با آن مواجه است، چند مسئله را مهم می‌دانم که ادیان باید به آن‌ها توجه کنند: «ضعف پایه‌های فکری و معرفتی نسبت به عالم غیب، خدا و خداناباوری موجود در جهان»، «افت معنوی که بشر با آن مواجه است»، «کاهش نقش دین و معنویت»، «فقر و گرسنگی و فاصله شمال و جنوب»، «تخریب محیط زیست به ویژه توسط قدرت‌های جهانی»، «خانواده، زن و فروپاشی ارزش‌های آن»، «اشغال تاریخی فلسطین و اینکه رهبری پیام دادند که از شما انتظار می‌رود در قصه فلسطین و یمن نقش مؤثرتری ایفا کنید و نظریه ما هم همان تئوری و دکترین رهبری است و آن انتخاب میان فلسطینیان اصیل است»، «تحریم‌ها و فشار‌های اقتصادی از سوی غرب»، «افراطی‌گرایی‌های مذهبی»، «توسعه سلاح‌های کشتار جمعی» و در نهایت «تعرض به مقدسات ادیان الهی».

مدیر حوزه‌های علمیه کشور در محور چهارم سخنان خود در دیدار با پاپ، به پیشنهاداتی برای تعامل میان اسلام و مسیحیت، به ویژه تشیع و کاتولیک و حوزه‌های علمیه و دستگاه واتیکان اشاره و تصریح کرد: آمادگی داریم در عرصه‌های مطالعاتی قلمرو‌های مختلف میان اسلام و مسیحیت که به تعمیق و گسترش نیاز دارد، برنامه‌ریزی جامع‌تری انجام داده و همراهی داشته باشیم. نکته دیگر اینکه در حل معضلات بشر، به نقاط مشترک رسیده و مواضع مشترک داشته باشیم. همچنین در مقابله با توهین به مقدسات ادیان، می‌توان به مواضع مشترک رسید و آن را دنبال کرد تا دنیا حریم‌ها را پاس دارد و در نهایت به یک سند مشترک برسیم.

پاپ فرانسیس: ایران تنها کشور عالم با نظام دینی است

عضو فقهای شورای نگهبان در توضیح سخنان پاپ، بیان کرد: وی در محور اول بیان کرد که سلام من را به رهبری، مراجع و بزرگانتان ابلاغ بفرمایید و نکاتی که از سوی رهبری بیان شده را قبول دارم. من برای ایران از چند جهت احترام قائلم: اول اینکه تاریخ و گذشته ادوار پیشین شما را خوانده و به پیشینه غنی شما باور دارم و برای آن احترام قائلم، دوم اینکه گرچه با مشکلات و سختی‌های زیادی مواجه است، ولی تنها مکان در عالم هستید که نظام دینی دارید.

آیت‌الله اعرافی به ادامه سخنان پاپ اشاره کرد و افزود: پاپ گفت من به عنوان یک آمریکایی لاتین، شجاعت، دلیری و نترسیدن شما در مباحث مختلف جهانی را می‌پسندم و به نمایندگانمان در ایران گفته‌ایم که به طور خاص در ایران به دنبال تبشیر و تنذیر نیستیم و کسانی که به دنبال تبشیر و تنذیر هستند، جریان‌های وابسته به قدرت‌های جهانی‌اند؛ به همین دلیل انتظار داریم خواسته‌های مسیحیان ایران مورد توجه قرار گیرد. پاپ در پایان بیان کرد که من، باب این گفت‌وگو و تعامل را باز می‌بینم و برای تداوم آن به بخش‌های ذی‌ربط توصیه می‌کنم.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه ادامه داد: در پایان جلسه، یک دوره از احادیث جمع‌آوری شده حضرت عیسی(ع) در منابع شیعه تألیف آیت‌الله ری‌شهری(ره) را به ایشان هدیه دادیم و ایشان چند جلد از کتاب‌هایش را اهدا کرد.

وی در توضیح دیگر برنامه‌های سفر خود به چند کشور اروپایی تصریح کرد: گفت‌و‌گویی با وزیر خارجه واتیکان و آقای ساندری در شورای کلیسا‌های شرقی صورت گرفت. از بخش‌های مختلف واتیکان، مؤسسه مطالعاتی اسلام و غرب، مؤسسه دکترین ایمان، آکادمی علوم واتیکان، کتابخانه و موزه واتیکان بازدید شد.

آیت‌الله اعرافی بیان کرد: سفیر ما در واتیکان برای تداوم این تعاملات باید تلاش کند و در این زمینه، یکی از پروژه‌هایی که آیت‌الله سبحانی بر آن تأکید داشتند، تألیف دایرةالمعارف اسلام و مسیحیت بود که چند جا نیز مطرح شد.

مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به اینکه سفر به اروپا در ایام سالگرد رحلت حضرت امام(ره) انجام شد، بیان کرد: در مراکز اسلامی و سفارتخانه‌های چهار کشور ایتالیا، سوئیس، آلمان و هلند به مناسبت سالگرد رحلت امام(ره)، سخنرانی‌ها و جلساتی برگزار شد.