آموزه‌های دینی باید کودک‌فهم باشد/ خوشحالم برگزیده دینی نداشتیم + صوت
محمدرضا دوست‌محمدی گفت: وقتی قرار است آموزه‌های دینی را به کودکان بیاموزیم باید آن را در اخلاقیاتی نشان دهیم که کودک با آن ارتباط دارد.
محمدرضا دوست‌محمدی، داور بخش دینی دوازدهمین جشنواره پویانمایی تهران، در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه با دسته‌بندی در سینما موافق نیست، گفت: در آغاز باید روشن کنم با تقسیم‌بندی‌های چون فیلم دینی در سینما موافق نیستم، چون این موضوع را خلاف ذات دین می‌دانم. دین تمام شئون زندگی را در برمی‌گیرد، پس هرآنچه در این رابطه وجود کرد از مناسک گرفته تا اخلاقیات به‌نوعی دربردارنده موضوعات دینی است اما اگر در کشور ما چنین امری مشاهده می‌شود تا حدی نشئت‌گرفته از اقتضائات مملکتی و همچنین برخی رفتارهای تبلیغاتی است.
وی افزود: گواه روشن اشتباه بودن چنین دسته‌بندی‌هایی را می‌توان در جشنواره پویانمایی تهران به‌خوبی مشاهده کرد. از نگاه من برخی از آثاری که در دیگر بخش‌های جشنواره بودند اگر در این قسمت (دینی) حاضر بودند، می‌توانستند عنوان برگزیده را به خود اختصاص دهند ولی به دلیل نبود آن تولیدات این بخش بدون برگزیده ماند. البته وقتی که برگزیده بخش‌های دیگر را دیدم خوشحال شدم برای این قسمت برگزیده‌ای نداشتیم چون اگر این اتفاق رخ می‌داد و از میان کارهای بخش دینی یک اثر را انتخاب می‌کردیم در قیاس با برگزیدگان دیگر بخش‌ها انتخاب ما سؤال‌های فراوانی را در ذهن پیش می‌آورد.
داور بخش دینی جشنواره پویانمایی تهران در پاسخ به این سؤال که چرا برخی از آثار تمایلی برای حضور در بخش‌های دینی را ندارند؟ گفت: معمولاً وقتی فیلمی برچسب دینی می‌خورد این تصور پیرامون آن به وجود می‌آید که کار مربوطه تنها در پی نشان دادن مناسک مذهبی و نماز است برای همین بسیاری از فیلمسازان برای دور ماندن از چنین انگ‌های سعی می‌کنند کار خود را وارد این حوزه‌ها نکنند.
وی با بیان اینکه آسیب رایج در کارهای دینی، شعارزدگی است، گفت: کارهایی که ما به‌عنوان هیئت داوران جشنواره بخش دینی جشنواره پویانمایی تهران مشاهده کردیم آثاری بودند که در سطح به موضوعات توجه داشتند همین مسئله نیز باعث شکل‌گیری شعار در کارشده بود حتی در کارهای مربوط مشکلاتی پیرامون فرم وجود داشت که به پیام کار ضربه زده بود. مشکل بعدی ما به تصور جامعه مربوط می‌شود. عموماً فکر می‌کنیم فیلم دینی اثری است که در آن تنها مناسک یا زندگی ائمه روایت شده است در‌صورتی‌که تنها یک بخش از این موضوع وسیع را در برمی‌گیرد.
دوست‌محمدی تأکید کرد: بحث مخاطب‌شناسی مشکل دیگر ما در کارهای دینی است که در آثار این دوره از جشنواره هم مشاهده می‌شد. وقتی ما نمی‌دانیم زبان کودک الزامات خاص خود را طلب می‌کند، چگونه توقع داریم کارمان بر دل و جان مخاطبش بنشیند. وقتی قرار است آموزه‌های دینی را برای کودکان بیاموزیم باید آن را در اخلاقیاتی نشان دهیم که کودک با آن ارتباط دارد. برای مثال نیکی به والدین یک رفتار قرآنی است که کودک از آن درک دارد. ازاین‌دست مثال‌ها زیاد است ولی متأسفانه نمی‌خواهیم از آن استفاده لازم را ببریم.
این مدرس دانشگاه توصیه کرد: اگر قرار باشد من در فیلمی، برای کودک از زندگی ائمه حرف بزنم بخش‌هایی از زندگی بزرگان دین را انتخاب می‌کنم که برای کودک قابل‌فهم است وگرنه مراودات اجتماعی ائمه را چگونه یک کودک باید درک کند؟ این نکته‌بینی، الزامات موفقیت تولیدات دینی محسوب می‌شود که عموماً به آن بی‌توجه هستیم.
وی با اشاره به اینکه در تولیدات خارجی به شکل بهتری موضوعات دینی و اخلاقی مدنظر قرار می‌گیرد، گفت: در آثار خارجی وقتی قرار است برای کودکان موضوعی دینی بیان یا گفته شود تلاش می‌شود آن حرف زبانی کودکانه داشته باشد. برای همین با این کارها می‌توان ارتباط برقرار کرد. این امر در‌حالیست که در دین ما به‌وفور توصیه و دستوراتی وجود دارد که از آن برای آموزش کودکان می‌توان بهره برد. برای مثال به طریقه رفتار انسان با حیوانات اشاره می‌کنم که می‌شود از آن برای ساخت کارهای موردنظر بهره برد.
این انیماتور تصریح کرد: متأسفانه عموماً سعی می‌کنیم توصیه‌های دینی و اخلاقی را تنها در شکل کلامی ارائه دهیم. برای مثال وقتی از مسواک زدن پیامبر (ص) حرف می‌زنیم معمولاً به این امر اکتفا می‌کنیم که پیامبر در حدیثی از اهمیت مسواک زدن سخن گفته است. آیا این روشن برای کودک جذابیتی دارد؟ مسلماً جواب خیر است. درباره این رویکرد نادرست باید بگویم جدا از اینکه با کارهای سطحی مخاطب را از کارهای دینی دور کرده‌ایم، بلکه جامعه را هم ازاین‌دست مفاهیم دلزده کرده‌ایم. گواه این ادعا رفتاری است که پیرامون فریضه امربه‌معروف انجام داده‌ایم و با کارهای خود تصور سالم را برای مردم به وجود نیاورده‌ایم.
وی در پایان تأکید کرد: وقتی حرف یا رفتاری دینی را در اثری نمایشی بیان می‌کنیم حتماً نباید آن را فریاد بزنیم و مدعی شویم امربه‌معروف کرده‌ایم. وقتی در کارهای کودک به مخاطب عدالت‌خواهی و مبارزه با ظلم را می‌آموزیم مطمئن باشید تماشاگر چنین کارهای در بزرگسالی عاشق امام حسین (ع) خواهد شد.
انتهای پیام
