روز جهانی مبارزه با کار کودکان و ادیانی که از کرامت می‌گویند

به گزارش ایکنا، موضوع کودکان کار به عنوان یکی از آسیب‌های اجتماعی بزرگ در جوامع توسعه نیافته جهان به حساب می‌آید و باعث بروز بسیاری از مشکلات اجتماعی در نسل‌های جوانتر یک جامعه می‌شود.

کار کودکان تقریبا در همه جای جهان به صورت‌های گوناگونی وجود دارد اما کودکانی که در کشورهایی با اقتصاد‌های ضعیف زندگی می‌کنند بیش از سایر همسالان خود احتمال واردشدن به چرخه کودک کارشدن را دارند.

گستردگی این موضوع و تبعات و تأثیرات منفی آن بر زندگی کودکان باعث شده که از سال 2002 به پیشنهاد سازمان بین‌المللی کار روز  12 ژوئن به عنوان روز جهانی مبارزه با کار کودکان نامگذاری شود که هدف آن تقویت جنبش جهانی بر ضد کار کودکان است، امروز در بیستمین سالگرد این مناسبت نگاهی به مسئله کودکان کار و نگاه ادیان ابراهیمی به جایگاه کودکان خواهیم داشت:

کودکان در سراسر جهان به طور معمول درگیر انواع کار هستند که الزاما برای آنها مضر نیست. با این حال، زمانی که برای کارکردن بسیار جوان هستند درگیر فعالیت‌های خطرناکی می‌شوند که ممکن است رشد فیزیکی، ذهنی، اجتماعی یا آموزشی آنها را به خطر بیندازد. در کشورهای کمتر توسعه‌یافته، کمی بیش از یک نفر از هر چهار کودک (سنین 5 تا 17 سال) در حال کار هستند که برای سلامت و رشد آنها مضر تلقی می‌شود.

در سال جاری میلادی(2022) موضوع روز جهانی مبارزه با کار کودکان، افزایش سرمایه‌گذاری در سیستم‌ها و طرح‌های حمایت اجتماعی برای ایجاد حمایت اجتماعی محکم و محافظت از کودکان در برابر کار کودکان است.

براساس اعلامیه امسال سازمان ملل، در حالی که در دو دهه گذشته پیشرفت قابل توجهی در کاهش کودکان کار حاصل شده است، پیشرفت در طول زمان کُند و حتی در دوره 2016-2020 متوقف شده است. امروزه، 160 میلیون کودک هنوز درگیر کار کودکان هستند که برخی از آنها در سن 5 سالگی قرار دارند.

پیشرفت قابل توجه در جهت پایان دادن به کار کودکان مستلزم افزایش سرمایه گذاری در سیستم‌های حمایت اجتماعی جهانی، به عنوان بخشی از یک رویکرد یکپارچه و جامع برای مقابله با این مشکل است.

تأکید سازمان ملل بر حساسیت کار کودکان

در پیام امسال سازمان ملل به مناسبت روز جهانی مبارزه با کار کودکان بر تلاش بیشتر دولت‌ها برای حمایت از فقرزدایی که نتیجه آن کاهش کار کودکان است، تأکید شده است.

در این پیام آمده است: سیستم‌های حمایت اجتماعی دولت برای مبارزه با فقر و آسیب‌پذیری و ریشه‌کن کردن و جلوگیری از کار کودکان ضروری است. حمایت اجتماعی هم بخشی از حقوق بشر و هم یک ابزار سیاسی قوی برای جلوگیری از توسل خانواده‌ها به کار کودکان در مواقع بحران است. با این حال، از سال 2020 و قبل از وقوع بحران کووید-19، تنها 46.9 درصد از جمعیت جهان عملاً تحت پوشش حمایت اجتماعی قرار داشتند، در حالی که 53.1 درصد باقیمانده (حدود 4.1 میلیارد نفر) به طور کامل باقی از این حمایت بی‌بهره ماندند. در این میان نزدیک به سه چهارم کودکان، یعنی 1.5 میلیارد، فاقد حمایت اجتماعی هستند.

پیشرفت قابل توجه با هدف پایان‌دادن به کار کودکان مستلزم افزایش سرمایه‌گذاری در سیستم‌های حمایت اجتماعی جهانی، به عنوان بخشی از یک رویکرد یکپارچه و جامع برای مقابله با مشکلات در این زمینه است.

جایگاه کودک در ادیان ابراهیمی

ادیان ابراهیمی توجه ویژه‌ای به حقوق کودکان و نوع نگاه والدین به آنها دارند و حقوق زیادی برای کودکان قائل هستند. از جمله این حقوق می‌توان به پرهیز از تنبیه بدنی کودک، الزام والدین به فراهم آوردن شرایط زندگی مناسب برای کودکان و فراهم‌آوردن امکانات آموزش کودکان اشاره کرد.

یهودیت

در یهودیت در کنار حقوق کارگران و تأکید بر خوش‌رفتاری با آنها، به موضوع کار کودکان نیز اشاره‌هایی شده است.

در تلمود، کتاب مقدس یهودیان به این موضوع اشاره شده که جهان فقط به خاطر شایستگی کودکان در مدرسه به حیات خود ادامه می‌دهد. براساس کتاب میشنا (کتابی در مورد تعالیم شریعت یهود)، فرد در 15 سالگی تحصیلات عالی را آغاز می‌کند، در 18 سالگی ازدواج می‌کند و حتی تا 20 سالگی شروع به کار نمی‌کند و در فلسفه یهودی، کودکان فقط متعلق به یک جا یعنی کلاس درس هستند. در سال 1909، UAHC (اتحادیه انجمن‌های عبری آمریکا) به شدت علیه استثمار اسفناک کودکان در محل کار صحبت کرد و آن را برخلاف موازین دینی یهودیت دانست.

مسیحیت

در مسیحیت کار کودکان در تضاد با آموزه‌های مسیحی درباره زندگی و کرامت انسانی و گزینه‌ای برای فقرا و افراد آسیب پذیر در کل جامعه بشری است. آموزه‌های کلیسای کاتولیک رومی به صراحت مخالفت خود را با کار کودکان اعلام کرده است: کار کودکان، در اشکال غیرقابل تحمل آن، نوعی خشونت را تشکیل می‌دهد که کمتر از سایر اشکال خشونت آشکار است، اما این دلیلی بر وحشتناک نبودن آن نیست. جان همه انسان‌ها مقدس و کرامت انسان زیربنای بینش اخلاقی جامعه است. کلیسای مسیحی همیشه و در همه جا مخالف هرگونه استثمار کودکان بوده است.

اسلام

در اسلام، شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد حضرت محمد(ص) کودکان را بسیار دوست می داشت. پیامبر برای بچه‌ها هدیه می‌خرید و اولین میوه یک درخت را به بچه‌ها تقدیم می‌کرد. در حديث صحيح (روايت بخاری) این حدیث از پيامبر آمده است که كسی كه نسبت به فرزندان محبت نكند و نسبت به بزرگ‌ترها بی‌احترامی كند از آن حضرت نيست. در اسلام توصیه شده است که کودکان نباید کتک بخورند.

می‌توان به کودکان اجازه انجام برخی کارها را داد زیرا دوران کودکی را می‌توان سن آموزش دانست. این وظایف می‌تواند برای توسعه مهارت آنها باشد. این کار که در اسلام تشغیل نامیده می‌شود، کاری است که یا به رشد مهارت‌های زندگی کودک کمک و یا برای او سودی به همراه دارد. این مزایا می‌تواند به صورت پولی یا هر سود دیگری باشد. به عنوان مثال، یک پسر می‌تواند در اوقات فراغت خود به کسب و کار کوچک پدرش کمک کند، جایی که می‌تواند روند انجام تجارت را نیز یاد بگیرد. علاوه بر این، یک کودک یتیم ممکن است شاغل شود و پولی به دست آورد که به او کمک کند تا زندگی خود را بهتر بسازد. اما باید سرپناه و مراقبت نیز برای او فراهم شود.

همه این‌ها نشان می‌دهد که در اسلام هیچ صحبتی در مورد تأیید استثمار کودکان به هر نحوی یا درگیرکردن آنها در کار وجود ندارد.

در شرع اسلام، دوران مراقبت از طفل به چند مرحله تقسیم می‌شود و مادر و پدر موظف هستند حتی اگر از هم جدا شوند، از او مراقبت کنند. در هیچ نقطه‌ای از زمان کودک نباید بدون مراقبت بماند. حضانت را می‌توان به مادر، پدر یا یکی از خویشاوندان نزدیک داد، همانطور که ممکن است طبق قوانین اسلامی مناسب باشد. هر شخص در صورت عدم انجام تعهدات خود در قبال طفل می‌تواند از صلاحیت حضانت طفل محروم شود. زندگی نامناسب نیز می تواند دلیلی برای رد صلاحیت باشد. درخواست از کودک برای رفتن به کار و کسب درآمد به هر طریقی قطعاً می‌تواند والدین یا قیم را از حق داشتن فرزند محروم کند. در هیچ شرایطی نمی‌توان کودک را با توسل به کار کودک برای تأمین مخارج خود یا شخص دیگری رها کرد.

خبرنگار: علیرضا بختیاری