به گزارش ایکنا، سیامین شماره از دوفصلنامه مطالعات قرآن و حدیث به صاحب امتیازی دانشگاه امام صادق(ع) به زیور طبع آراسته شد.
از جمله عناوین مقالات این شماره میتوان به «ارزیابی حدیث به روش «تحلیل فهرستی»: دیدگاهها و مبانی»، «اعتبارسنجی روایات سدّ الابواب و بررسی صحّت انتساب آن به خلیفه اول با رویکرد تاریخی»، «بازخوانی روایت سبب نزول آیه قوامیّت مردان (نساء: 34) با تکیه بر روش تحلیل اسناد ـ متن»، «تاریخگذاری روایات آغاز نزول وحی بر پیامبر اسلام (ص) در جوامع روایی اهل سنت»، «تبیین مؤلفههای اخلاص با تأکید بر شرح نهج البلاغه علامه محمدتقی جعفری» اشاره کرد.
در طلیعه مقاله «بازخوانی روایت سبب نزول آیه قوامیّت مردان (نساء: 34) با تکیه بر روش تحلیل اسناد ـ متن» چنین میخوانیم: «آیه 34 سوره نساء با توجه به اینکه مباحث مربوط به قوامیت مرد برای زن و نیز راهکارهای مواجهه با نشوز زن در آن مطرح شده است، بطور ویژهای مورد توجه مفسران و عالمان اسلامی بوده است. روایتی وجود دارد که بسیاری از مفسران آن را به عنوان شأن نزول آیه در نظر گرفته و مفاهیمی چون «قوامیت» و «ضرب» در آیه را با توجه به این سبب نزول معنا و تفسیر کردهاند. در این نوشتار، نسخههای مختلف این روایت با استفاده از روش تحلیل اسناد- متن بررسی شده است. نتایج این بررسی نشان میدهد که عبارتپردازی این روایت متأخر است و متقدمترین نسخه آن متعلق به اواخر قرن اول و از حسن بصری میباشد. موضوع مورد نظر مفسران متقدم در بیان این روایت، بحث قصاص زوجین بوده که تحلیل آن وابسته به مفهوم «قوامیت» است. این روایت با چنین عبارتپردازیای در واقع به بیان سبب نزول قسمت «الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساء» پرداخته و به بحث «وَاضْرِبُوهُنَّ» و تأیید یا انکار زدن زن مربوط نیست. همچنین این روایت به دلیل متأخر بودن عبارتپردازی و اشکالات کلامی آن، نمیتواند به عنوان مبنا در تحلیل آیه 34 نساء قرار گیرد. از سوی دیگر، با توجه به بررسی روایات دیگری که به مفهوم قوامیت اشاره دارند به نظر میرسد واژۀ «قوام» با «راع» به معنی «حفاظت» همپوشانی معنایی بالایی دارد.»
در طلیعه مقاله «تاریخگذاری روایات آغاز نزول وحی بر پیامبر اسلام(ص) در جوامع روایی اهل سنت» آمده است: «در منابع روایی اهل سنت، روایاتی درباره چگونگی آغاز نزول وحی با طرق متعدد و متون مختلف آمده است. در این پژوهش با استفاده از شیوههای مختلف تاریخگذاری احادیث (یافتن در کهنترین منبع، تحلیل سندی، تحلیل سندی-متنی)، خاستگاه تاریخی و جغرافیایی و سیر تطور تدریجی این روایات تبیین میشود. علاوه بر این، یافتههای پژوهش حاکی از این است که برخی از تحریرهای این روایات که به دلایل مختلف جعلی تلقی میشوند، در ابتدا توسط عایشه یا عبیدبن عمیر و ابومیسره همدانی، در دو تحریر بسیار متفاوت قبل از سالهای 58، 63 و 68 هجری، در راستای سیاستهای زبیریان و بنیامیه جعل و در مدینه، کوفه و مکه نشر یافته است. تحریر ابومیسره به دلیل عدم شهرت وی، ارسال روایت وی و کم اهمیت بودن کارکرد آن رواج چندانی نیافت. اما تحریرهای عایشه و عبید که منشأ واحدی دارند، توسط زهری به صورت گسترده در شام، بصره و مدینه نشر یافت. با توجه به نسبت عایشه و عبید با آلزبیر و زهری با امویان میتوان گفت مهمترین هدف این روایات به هنگام پیدایی فضیلتتراشی برای زبیریان، و در مرحله نشر توسط زهری با ایجاد تغییراتی در متن، کاستن از شأن و عظمت پیامبر بوده است.»
در چکیده مقاله «تبیین مؤلفههای اخلاص با تأکید بر شرح نهج البلاغه علامه محمدتقی جعفری» میخوانیم: «یکی از مهمترین شرایطی که در نصوص دینی برای قبولی اعمال و عبادات بیانشده، مسئله اخلاص است، بهگونهای که اعمال عبادی بدون اخلاص را دورکننده انسان از مقام ربوبی دانستهاند. ازآنجاکه امیرالمؤمنین علی(ع) در کلمات نورانی خود به این موضوع توجه بسیار نمودهاند، لذا در این مقاله تلاش شده با تحلیل محتوای مطالب علامه جعفری در شرحی که بر نهجالبلاغه نگاشتهاند، به تبیین مفهوم حقیقی اخلاص، گونهها، انواع و شاخصههای آن پرداخته و بدینوسیله، مسیر فهم صحیح و کامل کلمات گهربار اهل بیت(ع) را در این زمینه فراهم سازیم. این کتاب از جمله شروح جامع و چندبُعدی نگاشته شده در دوره معاصر برای مخاطبین اهل تحقیق و پژوهش بوده و به دلیل تسلط نویسنده بر حوزههای مختلف دانش و فلسفه، مباحث آن به صورت روشمند و استدلالی بیان شده تا فهم صحیح را برای مخاطب ایجاد کند. در این مقاله از روش تحلیل محتوا استفادهشده و نتایج تحقیق بیانگر آن است که علامه جعفری اخلاص را عالیترین کیفیت رابطه میان انسان و حقیقتی که مطلوب ذاتی اوست، دانسته و با تقسیم آن به دو بخش عام و خاص، بالاترین مرتبه اخلاص را اخلاص ارزشی معرفی نموده و مؤلفههای بنیادین و شاخصههایی آن را تعریف کرده است. ایشان همچنین با تقسیم اخلاص به دو گونه اخلاص در عقیده و اخلاص در عمل، به ترسیم ابعاد سهگانه اخلاص در حوزه اطاعت، عبادت و استعانت پرداخته و در نهایت آثار و پیامدهایی مانند: نیل به وحدت مطلق، کسب معرفت، تسهیل جریان تعلیم و تربیت و تحقق عدالت را برای فهم وجود اخلاص در نهاد انسانها، معرفی نمودهاند.»
انتهای پیام