احسانی متفاوت

یکی از اوامر مهم الهی، عدل و احسان است؛ چراکه احسان، بهترین زمینه‌های روحی، عاطفی، همدردی وهمدلی را برای اقامه عدل فراهم می‌کند. از این رو، خداوند مؤمنان را به دادگری و رعایت عدل و انصاف در زندگی فردی، خانوادگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و اخلاقی فرمان می‌دهد که نیکوکاری پیشه و به یکدیگر نیکی کنند.

در فرهنگ اسلامی و قرآنی، دنیا تجارتخانه اولیای خدا و سرای بی‌نیازی و کشتگاهِ سرایی دیگر است. انسان آینده‌نگر در پرتو بندگی شایسته در حق خداوند رحیم با بندگان خدا از در نیکی وارد می‌شود. قرآن کریم در زمینه احسان و نیکی چنین می‌فرماید: «همان سان که خداوند در مورد تو نیکی کرده است، تو نیز درباره دیگران نیکی کن».

قانون جزای احسان به احسان، نعمتی بزرگ از سوی خداوند کریم است که وعده آن را به بندگان داده است و پاداش خداوند در برابر اعمال نیکوی بندگان نیز در خور کرم اوست نه درخور میزان اعمال نیک بندگان و این گونه «نظر لطف و عنایت خداوند پیوسته با بندگان نیکوکار است». همچنین، میوه و ثمره نیکوکاری و احسان در حق دیگران، پاداش باشکوه سرای آخرت را در پی خواهد داشت. «پس خدا پاداش این جهان و پاداش نیکوی سرای آخرت را به آنان ارزانی داشت و خداوند نیکوکاران را دوست دارد».

مصطفی ملکیان، اندیشمند و فیلسوف اخلاق، در تبیین قلمرو کارهای نیکوکارانه و تبیین نیات نیکوکاری می‌گوید: سؤال این است که امور خیریه شامل چه مواردی است؟ کارهای خیر چه قسمت‌هایی از زندگی ما را پوشش می‌دهند؟ پاسخ به این سؤال، مستلزم شناسایی نیازهای بشر است. آبراهام مزلو، روانشناس آمریکایی، به‌خوبی نیازهای بشر را طبقه‌بندی کرده است. البته ما نیازهای فراوانی داریم، خارج از تفاوت‌هایی که انسان‌ها با هم دارند، همگی نیازهایی دارند. این نیازها فوریت و اهمیت مشابه در انسان‌های مختلف ندارند؛ اما وقتی این نیازها معین شد، تلاش انسان‌ها باید معطوف به رفع آن‌ها شود؛ بنابراین اولویت‌ها در کار خیر به اولویت‌های نیازهای بشری وابسته است. یکی از اولویت‌های کمک‌های نیکوکارانه، کمک به بی‌سرپرستان است که کسی متکفل اوضاع و عهده‌دار مسائل آن‌ها نیست. اولویت دیگر کمک‌های نیکوکارانه، کمک به کسانی است که از لحاظ اقتصادی فقیر هستند؛ یعنی کسانی که ضروریات زندگی را نمی‌توانند تأمین کنند.

یکی از امور خیری که جامعه امروز ما نیازمند آن است، ایجاد زمینه‌ای برای کسب درآمد دائم و ماندگار برای نیازمندان و محرومان است تا بتوانند از پس مشکلات معیشتی خود برآیند. البته کمک‌های معیشتی و ارزاقی نیز اثر خود را در میان محرومان جامعه خواهد داشت، اما بسترسازی برای توانمندسازی نیازمندان به منظور کسب درآمدی دائم، تأثیر بسیار بیشتری از اعطای کمک‌های مقطعی خواهد داشت.

مریم هاشمی‌راد، از خیران فرهنگی کشورمان است که توانسته با ایجاد مرکزی خدماتی، زمینه را برای ایجاد شغل دائم و درآمد پایدار برای تعدادی از بانوان ورامینی فراهم کند. در ادامه گفت‌وگوی ایکنا با این بانوی خیر و بررسی چرایی ورود به این حوزه از نظر می‌گذرد.

ایکنا ـ لطفا خود را معرفی کنید و بفرمائید چگونه به سمت کار خیر روی آوردید؟

مریم هاشمی‌راد هستم و حدود 22 سال سابقه مدیریت و معاونت و نیز معلمی در آموزش و پرورش دارم. با شیوع بیماری کرونا از دو سال گذشته و کاهش شدید درآمدها و میزان کسب و کار بسیاری از افراد منطقه ورامین و برخی از مددجویان حتی برای دریافت خدمات بسیار ناچیز رفاهی مانند ارزاق بسیار اندک، دریافت نان و اطعام مختصر و ... به مؤسسه و مرکز خدمات خیرآباد رجوع می‌کردند؛ به همین دلیل به این فکر افتادیم تا بتوانیم خدمات بیشتری را به این قشر از مردم منطقه ارائه دهیم و تصمیم گرفتیم تا مرکز اشتغالی را برای این افراد که شرایط سنی بالایی دارند و امکان کار در برخی کارگاه‌ها و دیگر مکان‌های خدماتی را نداشتند فراهم کنیم. البته در این زمینه کمیته امداد امام خمینی(ره) شهرستان ورامین و نیز اداره کار و اشتغال این شهرستان کمک‌های شایان توجهی کردند و راهنمایی‌های مفید و ارزنده آن‌ها باعث شد تا بتوانیم به ایجاد این مرکز خدماتی اقدام کنیم.

ایکنا ـ در این مرکز خدماتی چه فعالیت‌هایی انجام و چگونه زمینه کمک به محرومان ایجاد می‌شود؟

در این مرکز زمینه اشتغال را برای بانوان فراهم کردیم تا افرادی که بیش از 40 سال نیز سن دارند بتوانند محل درآمدی برای خود ایجاد کنند. با وجود سوله‌ها و کارگاه‌های فراوان در این منطقه، بانوان زیر 40 سال سن می‌توانند در برخی از این کارگاه‌ها مشغول به کار شوند اما بانوان بالای 40 سال شرایط حضور در این مشاغل را ندارند. البته اغلب این بانوان دارای خانواده‌های بی‌سرپرست و بدسرپرست هستند و گاه هیچ‌گونه درآمدی نیز برای سپری کردن زندگی خود ندارند؛ به همین دلیل تصمیم گرفتیم شغلی را برای این افراد ایجاد کنیم تا نیاز به توانایی جسمی و بدنی زیاد و نیز کسب مهارت وجود نداشته باشد.

خدمت ارائه شده به این بانوان، در زمینه پاک کردن صیفی‌جات و سبزیجات بود. البته در این زمینه یکی از شرکت‌های خدماتی نیز با ارائه مشاوره، کمک فراوانی به ما در راه ایجاد این مرکز خدماتی داشت. با راه‌اندازی این مرکز توانستیم نیروهای لازم برای کار در آن را تأمین کرده و فعالیت خود را با باری به ارزش یک میلیون تومان آغاز کردیم. این بارها شامل سبزیجاتی همچون بادمجان، سبزی، پیاز، سیر، فلفل دلمه و ... بود که کار نیروهای این مرکز فقط پاک کردن آن‌ها است. سپس با حضور نیروها که شامل بانوان بالای 40 سال و بی‌سرپرست و بدسرپرست بودند، مقدار دو تن بار تحویل گرفته و فعالیت خود را آغاز کردیم.

بانوان شاغل در این مرکز با همتی که به خرج دادند توانستند تا درآمد مرکز را از یک میلیون تومان به 120 تا 130 میلیون تومان در ماه برسانند که تمامی این درآمد نیز بین ایشان تقسیم می‌شود. این مسئله باعث شد تا هرکدام از شاغلان در این مرکز که پیش از این فقط از مبلغ یارانه خود استفاده می‌کردند، بتوانند در ماه درآمدی نزدیک به دو تا سه میلیون تومان کسب کنند. ایجاد این مرکز باعث شد تا بانوان شاغل در آن بتوانند بدون هیچ دغدغه‌ و هزینه‌ای به کسب درآمد پایداری برای خود اقدام کنند. برپایی دارهای قالی‌بافی نیز بخش دیگری از فعالیت‌های بانوان در این مرکز خدماتی به منظور توانمندسازی و رسیدن به کسب درآمد است.

ایکنا ـ چرا کارآفرینی را به عنوان راه ورود خود به فعالیت‌های خیریه آغاز کردید؟

با توجه به بیانات مقام معظم رهبری در زمینه ایجاد اشتغال و نیز مشورت با خیرانی که ماهانه سبدهای معیشتی فراوانی را برای توزیع بین نیازمندان در اختیار ما قرار می‌دادند، به این فکر افتادیم که زمینه‌ای فراهم کنیم تا بانوان نیازمند بتوانند درآمدی پایدار داشته باشند و به جای اینکه فقط به توزیع سبدهای معیشتی و ارزاق بین آن‌ها بپردازیم که خیری ماندگار نبوده و زودگذر است، به ایجاد شغل و درآمد پایدار برای آن‌ها اقدام کنیم تا دیگر نیازی به سبدهای حمایتی و معیشتی نداشته باشند و بتوانند رفاه خانواده را در حد توان تأمین کنند.

بنده چون خود شاغل هستم، به خوبی درک می‌کنم که داشتن درآمد پایدار موجب ایجاد استقلال برای بانوان خواهد شد و کسب درآمد و برطرف کردن مشکلات معیشتی برای ایشان شادی‌آفرین خواهد بود. بانوانی که خود مهارت فراوانی در این‌گونه امور و مشاغل دارند، می‌توانند وارد چنین عرصه‌هایی شوند و زندگی خود را تأمین کنند. در حقیقت باید کاری کنیم که ماهی‌گیری را به این افراد بیاموزیم نه اینکه هر از گاهی تعدادی ماهی برای گذران زندگی روزمره به آنان اعطا کنیم.

یکی از محاسن این خدمت، زمینه ایجاد پس‌انداز برای بانوان شاغل در این مرکز است. ایجاد این مرکز باعث شد تا بانوان شاغل در آن، از وابستگی مالی به همسر و همسایه و ... رها شوند و بتوانند درآمد کافی، لذت‌بخش و راضی‌کننده برای خود و فرزندانشان به دست آورند. امیدوار هستیم که دیگر شرکت‌های خدماتی نیز به این حوزه وارد شوند و بتوانند زمینه لازم را به منظور ایجاد شغل برای بانوان بی‌سرپرست و بدسرپرست بالای 40 سال فراهم و خیر ماندگاری را برای بسیاری از خانواده‌های نیازمند ایجاد کنند. ایجاد بستر برای کار در خانه ویژه بانوان مسن و سالخورده نیز از دیگر مسائلی است که باید از سوی مسئولان امر پیگیری و محقق شود.

ایکنا ـ تأثیر برقراری و راه‌اندازی این کار خیر را در زندگی خود چگونه مشاهده می‌کنید؟

بنده با توجه به شاغل بودن در آموزش و پرورش، رسیدگی به امور منزل و نیز حضور در این مرکز خدماتی، با سختی کار فراوانی روبه‌رو هستم اما همکاری اعضای خانواده کمک فراوانی به من کرده و باعث شد تا بتوانم به توفیق الهی گامی هر چند کوچک در زمینه ایجاد شغل برای بانوان بردارم. ایجاد چنین مرکزی، شادمانی فراوانی را برای من به همراه داشته است. زمانی که مشاهده می‌کنم برخی بانوان شاغل در این مرکز می‌توانند جهیزیه دختران خود را با درآمد خود تهیه یا بسیاری از مشکلات خود را از این طریق حل کنند، خوشحال می‌شوم و احساس بسیار خوبی دارم. این موضوع باعث از بین رفتن تمام خستگی‌های من در طول فعالیتم می‌شود.

متأسفانه منطقه خیرآباد از نظر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در سطح چندان بالایی قرار ندارد اما زمانی که با وجود تمامی این مشکلات، شادمانی بانوان شاغل در مرکز را مشاهده می‌کنم، نه تنها احساس خستگی نمی‌کنم، بلکه از خداوند متعال تقاضا می‌کنم که این سلامتی جسمی و بدنی را به ما عطا کند که بتوانیم در خدمت مردم نیازمند باشیم.

ایکنا ـ در رابطه با فعالیت‌ نیروهای شاغل در این مرکز خدماتی توضیح دهید.

در حال حاضر 60 نفر از بانوان منطقه مشغول فعالیت در این مرکز هستند و در طول روز با توجه به توانایی خود، اقدام به تهیه بارهای مورد نیاز مرکز می‌کنند. البته هیچ قانونی برای ورود و خروج شاغلان این مرکز در ساعتی مقرر وجود ندارد و هر کدام از آنان می‌توانند برای هر مدت زمانی در محل کار حاضر شوند و فعالیت خود را انجام ‌دهند.

البته در فصل تابستان و با توجه به فراوانی کار، تعداد افراد شاغل در مرکز به 120 تا 140 نفر نیز می‌رسد و حتی برخی از افراد خانواده شاغلان نیز برای انجام کارها به مرکز مراجعه و فعالیت می‌کنند. لازم است از یکی از خیران نیکوکار که مکان فعلی مرکز را در اختیار ما قرار داد، تقدیر و تشکر کنم.

بنده با انجام امور خیری همچون ایجاد این مرکز خدماتی، معجزات فراوانی را در زندگی مشاهده کرده‌ام. انجام این امر خیر برکات فراوانی در حوزه‌های مالی و معنوی برای خانواده‌ام داشته است. خداوند متعال را شاکرم که علیرغم زندگی ساده‌ای که داشتم، این توفیق را عطا کرد تا بتوانم کمک‌رسان چندین نفر از بانوان شاغل در مرکز باشم.

ایکنا ـ موضوع احسان و فعالیت‌های خیرخواهانه را در جامعه چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در رابطه با بحث احسان و نیکوکاری در جامعه، چنانچه هر فردی در منطقه و محله و خانواده خود به فکر دیگران بوده و به ایشان احسان کند، به جایی خواهیم رسید که حتی نیازی به مراکز احسان و کمیته امداد نیست. طی دو سال گذشته و با شیوع کرونا، شاهد حضور خیران و نیکوکاران فراوانی در عرصه کمک‌رسانی و خدمت به نیازمندان بودیم که جای بسی خوشحالی و تقدیر دارد اما اگر تمامی مردم جامعه بتوانند به سهم خود در مسیر نیکوکاری و احسان گام بردارند، می‌توان چنین گفت که بسیاری از مشکلات رفاهی و معیشتی نیازمندان و محرومان به حداقل خواهد رسید.

حضور در عرصه‌های مختلف خیریه همچون آزادی زندانیان، اعطای کمک‌های نقدی و غیر نقدی به ویژه ایجاد اشتغال دائم برای جامعه هدف، باعث ایجاد جامعه‌ای کارآمدتر و بانشاط‌تر خواهد شد.