فضایی که بدون افسر و سرباز تسخیر شد

به گزارش خبرنگار ایکنا، برنامه هشتک گفت‌وگوی این هفته رادیو گفت‌وگو به موضوع «جهاد تبیین و رسالت فعالان فضای مجازی» اختصاص داشت که امروز یکشنبه یکم اسفندماه با حضور محسن محمدی، مسئول اندیشکده استقلال و آزادی اندیشگاه گام دوم انقلاب؛ کاوه منگلی، محقق و پژوهشگر حوزه فضای مجازی و حسام‌الدین ملک محمدی، کارشناس ارشد فضای مجازی و مطالعات منطقه‌ای برگزار شد.

حسام‌الدین ملک‌محمدی، کارشناس ارشد فضای مجازی و مطالعات منطقه‌ای در ابتدای این نشست به تبیین مفهوم جهاد تبیین پرداخت و گفت: جهاد تبیین که مقام معظم رهبری مطرح کردند و حسن مطلع این موضوع در جامعه سیاسی و اجتماعی ما هستند، به این معناست که باید موضوعاتی که مبتلا به جامعه امروز است برای جامعه تبیین کنیم.

وی ادامه داد: خطاب اول این فرمان رهبری به جوانان بود که می‌فرمایند شما جوانان میوه دل و امید ملت هستید. ما همیشه شاهد بودیم که جوانان در عرصه‌های مختلف پرچم‌داری کرده‌اند؛ امروز هم حضرت آقا بار سنگین دفاع از موضوعات فکری سیاسی ـ اجتماعی را بر دوش جوانان گذاشته‌اند.

ملک‌محمدی با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری که مطرح کرده‌اند از صدها طرف به کیان فکری، اعتقادی و سیاسی جامعه ما تهاجم شده و در حال ایجاد خطای محاسباتی هستند، گفت: در جهاد تبیین، ما فعالان فضای مجازی باید چندین وظیفه را برای خودمان طراحی کنیم. اول مسئولیت خودسازی داریم؛ باید با استفاده از حوزه‌ها و شیوه‌های اخلاقی ارتباط صحیح با مخاطب برقرار کنیم. در قرآن هم وقتی به حضرت موسی(ع) دستور داده می‌شود که  به سمت فرعون برود، خداوند می‌فرماید با فرعون ملین صحبت کن.

هدایت قلبی یا اظهار فضل

وی وظیفه دوم را عدم استفاده از دروغ و تهمت و مجهز شدن به سواد رسانه و فضای مجازی دانست و گفت: آمر به معروف باید قلباً به دنبال هدایت طرف مقابل باشد اما برخی مواقع افراد می‌خواهند اظهار فضل کنند یا علم خودشان را نشان دهند.

کاوه منگلی، محقق و پژوهشگر حوزه فضای مجازی نیز در ادامه این نشست، ابتدا دو کلید واژه جهاد و روشنگری را تبیین کرد و گفت: جهاد یعنی نبرد؛ ما یک صحنه نبرد داریم که نبرد نرم و شناختی است. در نبرد سخت، صحنه و دشمن عیان است اما در نبرد نرم، موذی‌ترین جبهه وجود دارد که تفکیک دوست از دشمن سخت است. در جبهه نبرد مهاجم نرم و آرام حرکت می‌کند و خود را دوست جا می‌زند و مدافعان ما نیز از سر ناآگاهی مدافعان خوبی نیستند.

وی تصریح کرد: جنگ نرم جنگی است که در عرصه نبرد پنهان اما در جنبه اثر، آشکار است و ما تأثیر این نبرد را در کشور می‌بینیم؛ بر همین اساس هم هست که رهبری وظیفه فوری و قطعی برای جهادگران تعیین کرده‌اند.

چرا افسر و سرباز جنگ نرم کم داریم؟

منگلی با تأکید بر اینکه روشنگری باید فوری و سریع انجام شود، گفت: وقتی در مورد نبرد نرم صحبت می‌کنیم، راجع به افسران جنگ نرم صحبت می‌کنیم. چرا افسر و سرباز جنگ نرم کم داریم و چرا افرادی که در این زمینه توان صحبت دارند سکوت کرده‌اند. سکوت افرادی که توان صحبت دارند جای بحث دارد.

محسن محمدی، مسئول اندیشکده استقلال و آزادی اندیشگاه گام دوم انقلاب نیز که به صورت تلفنی میهمان این برنامه بود به بیان دیدگاه‌های خود پرداخت و گفت: بحث جهاد تبیین در دو دهه اخیر در چهارچوب نبردهای فرهنگی و رسانه‌ای که علیه جمهوری اسلامی در جریان بوده، قرار می‌گیرد. روند مبارزه‌ای که علیه انقلاب توسط دشمنان صورت گرفت از رویکردهای سخت در قالب جنگ و کودتا به حوزه فرهنگی و بعدها رسانه‌ای تغییر جهت پیدا کرد پس ما نیز باید براساس تغییری که در الگوهای مبارزه اتفاق می‌افتد نوع آرایش و جبهه بندی خود را تغییر دهیم.  

پیوست رسانه‌ای قوی تحریم‌های اقتصادی

وی با یادآوری این مسئله که از نظر کمی و حجم رسانه‌ای فعالیت دشمنان علیه ایران قابل قیاس با هیچ کشوری نیست، گفت: این جنگ اهدافی را دنبال می‌کند و جنگ شناختی در کانون این نبرد قرار دارد. این نبرد تکمیل کننده نبرد اقتصادی و سیاسی دشمن است. فشار و تحریم‌های حداکثری در چند سال اخیر پیوست رسانه‌ای قوی داشته که اثرگذاری تحریم‌ها را تشدید کند.

محمدی با تأکید بر اینکه باید نحوه نبرد ما تغییر کند، گفت: ما به بازدارندگی رسانه‌ای و شناختی نیاز داریم تا عرصه عمومی جامعه را مصون‌سازی کنیم و کنشگری ما در عرصه رسانه‌ای باید تقویت شود. وضعیت رسانه‌ای ما با گذشته تغییر جدی کرده است اما هنوز نمی‌تواند این حجم گسترده اخبار منفی و شایعات را خنثی و کنترل کند.

وی افزود: شاید تصور دشمن این است که آسیب‌پذیری ما در این حوزه (حوزه نرم) بیشتر است و وقتی رویکردهای سخت مثل تحریم و کودتا نتوانسته نظام سیاسی را تغییر دهد یا به سمت پارادایمی ببرد که بر اساس راهبرد دشمن تغییر کند، باید از رویکردهای جنگ نرم استفاده کند. ما متأسفانه در سال‌های اخیر آسیب‌پذیری بالایی در حوزه جنگ نرم‌ داشته‌ایم.

منگلی نیز در خصوص علت علاقه دشمن به حوزه جنگ نرم گفت: چون ما نقطه ضعف نشان دادیم دشمن از همان نقطه ضعف وارد شد. در این خصوص باید از بی‌کفایتی مسئولان صحبت ‌کنیم. آیا برنامه جنگ نرم داریم؟ آیا فعال فضای مجازی تربیت کرده‌ایم؟

ملک‌محمدی مسئولیت ولنگاری موجود در فضای مجازی کنونی را بر عهده مسئولان دانست و گفت: انگار برای عده‌ای از مسئولان مهم نیست که چه خوراکی به مردم ما می‌رسد.

فرمانده جنگ نرم نداریم

منگلی مطرح کرد: چون فرمانده جنگ نرم نداریم و هنوز بسیاری از مسئولان این موضوع را درک نکرده‌اند ما درگیر جنگ نرم هستیم.

در ادامه این نشست، این سؤال‌ها مطرح شد که راهبری و رهبری جنگ نرم بر عهده چه فرد یا ارگانی است؟ نقش فعالان مجازی در این زمینه چیست و چه اقداماتی باید انجام شود؟

محمدی در پاسخ به این سؤال‌ها، گفت: راهبری را می‌توان در دو یا سه سطح بحث کرد. در جهان کنونی بحث قدرت و امنیت ملی نسبت عمیق با فضای مجازی پیدا کرده و در کشورهای مختلف نگاه به فضای مجازی نگاه حیاتی و استراتژیک است و مسئولیت‌ها در سایر کشورها در سطوح عالی کشورها مدیریت می‌شود. در بحث نیروی انسانی نیز از نظر کمی و کیفی این حجم نیرویی که ما داریم تناسبی با هجمه و نبرد رسانه‌ای طرف مقابل و توازنی با حملات ندارد.

محمدی تصریح کرد: نیروهایی که در فضای مجازی فعال هستند باید شناخت دقیقی از شرایط کشور و زمانه و شیوه و الگوی مبارزه دشمن باید داشته باشند. در غیر این صورت ممکن است شلیکی که انجام می‌دهد به جبهه خودی باشد؛ پس ارتقای کمی و کیفی این نیرو موضوعیت دارد.

سرزمین مجازی ما در تسخیر دشمن است

وی مسئله مهم دوم را بحث زیرساختی دانست و گفت: سرزمین مجازی ما از نظر زیرساخت، سرویس و محتوا در تسخیر دشمن است یعنی در سرزمین خودمان با طرف مقابل مبارزه می‌‌کنیم و باید شبکه ملی ارتباطی داشته باشیم.

در ادامه نشست، منگلی سؤال کرد: آیا ما در جنگ کلاسیک هستیم؟

محمدی پاسخ داد: خیر؟

منگلی گفت: در دوران دفاع مقدس ما ستاد جنگ داشتیم و هر نهادی یک نماینده داشت؛ اکنون هم ما درگیر جنگ فوری هستیم.

محسن محمدی در پاسخ با اشاره به اینکه در کشور شورای عالی فضای مجازی داریم، گفت: وقتی می‌توان جهاد تبیین را تقویت کرد که الزامات آن را ببینیم؛ شاید در سطح فنی و ساختاری به این نتیجه برسیم که در شورای عالی فضای مجازی باید تغییراتی ایجاد کرد؛ نمی‌توان بدون توجه به الزمات صرفاً بر روی تربیت نیروی انسانی تأکید کرد. ما در گام دوم انقلاب نیاز داریم کنشگران فضای مجازی به گفت‌وگو بنشینند باید مواضع را از تبلیغ به سمت گفت‌وگو تغییر دهیم.

در ادامه نشست، ملک‌محمدی در پاسخ به این سؤال که چگونه باید به سمتی که مقام معظم رهبری در جهاد تبیین مدنظر داشته‌اند حرکت کنیم؟ گفت: آخرین بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با پرستاران و خانواده شهدای سلامت در این خصوص است که فرمودند باید ورودی مبین و افشاگری داشته باشیم و همان راهی که حضرت زینب در عرصه کربلا داشتند را ادامه دهیم. حضرت زینب(س) یک جهادگر تبیین کننده عاشورا هستند؛ ما با دو واژه مجاهده و تبیین طرف حساب هستیم؛ خیلی‌ها مجاهدت می‌کنند اما مجاهدت یعنی عملی که در عین ایثار دقیقاً در مقابل عمل دشمن باشد.

جنگ ترکیبی در حوزه جهاد تبیین

وی ادامه داد: تبیین نیز یعنی حلاجی و قابل فهم کردن موضوع با توجه به مدل مخاطبی که می‌‌خواهیم برای آن بیان کنیم. ما در حوزه جهاد تبیین با جنگ ترکیبی مواجه هستیم و دشمن در حوزه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ... با رویکرد روانی در حال انجام است، ما هم باید ترکیبی متوازن بازآرایی کنیم تا جلوی آن بایستیم. در این جنگ نمی‌توانیم هدف و جایمان را درست نشناسیم؛ اول باید جایگاه، اهداف و راهبرد دشمن را شناسایی کنیم و بعد برای خودمان جایگاه درست ترسیم کنیم تا مقابله صد درصدی با حرکت دشمن داشته باشیم.

سکوت‌کنندگان در فضای مجازی ریزش‌‌های انقلاب هستند

ملک‌محمدی با انتقاد از افرادی که در این عرصه کنج عافیت برگزیده و روزه سکوت گرفته‌اند، گفت: این افراد ریزش‌های انقلاب هستند. شجره طیبه انقلاب هر روز ریزش و رویش دارد و من نوید می‌دهم به همه افرادی که در کف فضای مجازی فعالیت می‌کنند، آنهایی که هر روز توئیت و کلیک می‌کنند که خداوند فرموده است: «فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِينَ دَرَجَةً وَكُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِينَ عَلَى الْقَاعِدِينَ أَجْرًا عَظِيمًا؛ خداوند كسانى را كه با مال و جان خود جهاد مى كنند به درجه اى بر خانه‏ نشينان مزيت بخشيده و همه را خدا وعده [پاداش] نيكو داده و[لى] مجاهدان را بر خانه‏‌نشينان به پاداشى بزرگ برترى بخشيده است». (آیه 95 سوره نساء)

وی تصریح کرد: پس باید فعال باشیم و از حوزه منفعل به موضع فعال برویم و در کنار آن وظایف خودسازی و دیگرسازی را انجام دهیم، به سواد رسانه و سواد شناختی احاطه پیدا کنیم و در عین حال به عنوان چراغ و شمعی اطرافیانمان را نیز راهنمایی کنیم.

ملک‌محمدی افزود: یعنی به عنوان فعال مجازی هر جا که می‌توانیم شبکه ایجاد کنیم و در کنارشان یکسری وظایفی را در سطح جامعه در نظر بگیریم و محتوایی را برای جامعه تهیه کنیم. یکی از مطالبات ما باید قطع ید دشمن از فضای مجازی کشور باشد. پلتفرم‌های خارجی باید حاکمیت داخلی ما را قبول کنند. دلیل اینکه حضرت آقا می‌گویند آتش به اختیار و مسئولیت را به جوانان داده‌اند، به این دلیل است که از مسئولان ناامید شده‌اند.

منگلی نیز گفت: من و شما به عنوان محقق اینجا نشسته‌ایم؛ اما خیلی‌ها در این ساختار مدیر هستند. از هر کس براساس تخصص او باید انتظار فعالیت داشت. آیا مدیران و مسئولان ما وظیفه حداقلی خود را انجام داده‌اند؟ به جای اینکه ابتدا از جوانان انتظار داشته باشیم باید به مسئولان بی‌توجه تذکر دهیم.

نسبت به ترور افسران و سران جنگ نرم بی‌تفاوت بوده‌ایم

وی افزود: دولت ترکیه پلتفرم‌های بالای یک میلیون مخاطب را مکلف کرده که در داخل خاک ترکیه نماینده داشته باشند و داده‌ها در داخل کشور خودشان ذخیره و پردازش شود. اما ما به دو علت دچار کرختی و سستی شده‌ایم؛ اول اینکه هجمه دشمن سنگین است و خیلی‌ها ترجیح می‌دهند در جبهه بازنده نباشند و دوم ما نسبت به ترور افسران و سران جنگ نرممان بی‌تفاوت بوده‌ایم.

ملک‌محمدی هم گفت: وقتی حضرت آقا فرمانی را می‌دهند برای همه واجب عینی است که در آن حوزه فعالیت کنند. آقا مطرح کرده‌اند امروز هم باید مبین عمل کنیم و هم افشاگری کنیم و یکی از دستگاه‌هایی که می‌تواند در این حوزه فعال باشد دستگاه عظیم مکتب امام حسین(ع) است. وظیفه داریم همانطور که حضرت زینب(س) چهره یزیدیان را افشا کردند، مبین باشیم و جهادگرانه عمل کنیم و خیانت‌های استکبار را نشان دهیم و برای جامعه امیدآفرینی کنیم.  

منگلی در واکنش به مطالب مطرح شده، گفت: حمله، حمله است در بُعد سخت و نرم اگر جلوی آن گرفته نشود منجر به مرگ رزمنده و شهروند می‌شود. جوانان نیازمند شبکه‌سازی و برنامه‌ریزی در حوزه تولید و انتشار محتوا هستند. ما ایرانی‌ها خلاق هستیم و در سخت‌ترین مقاطع راهکارهای عالی پیدا می‌کنیم. وقتی در حوزه فناوری با جوانان کار می‌کنیم نتیجه می‌دهد پس باید از این پتانسیل زیاد به خوبی استفاده کنیم.

وی ادامه داد: این کاری است که آینده را ملموس و دسترس‌پذیر می‌کند. وقتی می‌گویند آتش به اختیار قطعاً منظورشان جوانان است. ای کاش یاد بگیریم این جوانان را هدایت و حمایت کنیم. بر اساس وعده الهی وقتی شما حرکت می‌کنید از جایی که انتظار ندارید خداوند به شا کمک می‌کند.

ملک‌محمدی در پایان این نشست، در جمع‌بندی سخنان خود، گفت: لازمه فضای مجازی پاک این است که زیرساخت، محتوا، خدمات و قوانین بومی داشته باشیم که اگر نداشته باشیم، اگر هزاران محتوای خوب هم تولید کنیم چون مدیریت این فضا در دست دشمن است محتوای خوب را از این فضا حذف می‌کند.

امروز باید مجاهدانه در جهت مخالف دشمن، با کلامی مهربانانه و قابل فهم، مخاطب را به سمت حقایق هدایت و به سمت قطع ید دشمن در حوزه فضای مجازی و شکستن محاصره دشمن حرکت کنیم و بدانیم اگر در این فضا غفلت شود تنگه احدی در حوزه فضای مجازی تکرار می‌شود که لطمات زیادی را به ما وارد خواهد کرد؛ باید مسئولان از خواب بیدار شوند.

منگلی در جمع‌بندی سخنان خود بر ضرورت آموزش سواد رسانه و سواد سایبر برای همه به ویژه خانواده‌ها تأکید کرد.