سجده شیطان بر آدم نشانه برتری مرد بر زن است

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی اکبرنژاد، هفتم دی ماه در ادامه سلسله مباحث تفسیری سوره مبارکه بقره، گفت: همانطور که در جلسات گذشته تاکید شد از منظر قرآن کریم صرف ایمان به خدا کافی نیست و عمل انسان هم باید مطابق با چیزی باشد که خداوند نازل کرده و او در ظاهر داعیه‌دار باور به آن است. 

وی افزود: مشکلی که الان در بین مردم شایع شده شعار پندار نیک، گفتار نیک و رفتار نیک است ولی این کامل نیست، قرآن کریم در آیات ابتدایی سوره مبارکه بقره بر این تاکید دارد که عبادت تو باید مطابق با ما انزل الیک و آنچه خدا نازل کرده و با نیت خالصانه برای او باشد.

وی افزود: تصور رایج دیگری که وجود دارد این است که معنویت، امر مقدسی است زیرا فرد معنوی، حال شهودی و معنوی پیدا کرده و علی الظاهر به عالم شهود و غیب ارتباطاتی دارد در حالی که هر معنویتی، رسیدن به حقیقت نیست؛ انسان‌ها از طرق مختلف می‌توانند به انواع معنویت برسند و معنویات مختلفی را تجربه کنند.

هر معنویتی مقدس نیست

تولیت مؤسسه فقاهت و تمد‌ن‌سازی افزود: فردی در زمان امام صادق(ع) کارهای خارق‌العاده انجام می‌داد و امام علت آن را جویا شدند، او گفت من هر کاری را که نفسم بگوید انجام نمی‌دهم و به این مقام رسیدم؛ امام(ع) او را بر سر دوراهی قرار داد که من تو را به اسلام دعوت می‌کنم؛ حال دعوت من خلاف درخواست نفس تو هست یا خیر و او گفت مخالف نفسم هست و به همین دلیل دعوت امام(ع) را پذیرفت و مسلمان شد و تا مسلمان شد دیگر قادر نبود کارهای خارق عادت بکند.

اکبرنژاد ادامه داد: امام صادق(ع) فرمودند که همه آن موارد نادرست بوده است و راهت را تغییر بده. بنابراین گاهی انسان ممکن است صراط خود را تغییر دهد و حالات او را بگیرند و مسیر درست را نشان دهند؛ بنابراین معنویت چیزی نیست که بگوییم چون این عارف و عالم به آن رسیده است پس همان معنویت دست نخورده‌ای است که اهل بیت(ع) مراد کرده‌اند. بنابراین معنویتی مقبول است که برگرفته از دستور و سیره اهل بیت(ع) است.

استاد سطح خارج حوزه علمیه بیان کرد: قرآن کریم فرموده است که«ان الدین عندالله الاسلام» اینکه فرد بگوید ایمان دارم، زهد هم دارم و دل بستگی به دنیا دارم و خدا را هم قبول دارم کافی نیست و همه باید مطابق با چیزی باشد که خدا خواسته است و اگر نباشد تصور باطلی است که او دارد و اینکه زهد و عرفان و معنویتی برای خودش ساخته و بافته است.

اکبرنژاد تصریح کرد: برای خداوند حالت ناموسی دارد که معنویت را فقط از طریق انبیاء و ائمه(ع) معرفی کند و اساسا یکی از ادله‌ توحید، وحدت رویه انبیاء(ع) است؛ اگر ما انشعابی ایجاد کنیم که فلان پیامبر(ص) یک خط مشی و دیگری مسیر دیگری داشت وحدت راه انبیاء زیر سوال است، امام علی(ع) به توحید از طریق همین مسئله استدلال کرده و فرموده که اگر خدایانی غیر از خدای واحد بود، آنها هم پیامبران خودشان را می‌فرستادند.

تولیت مؤسسه فقاهت و تمدن‌سازی اظهار کرد: از منظر قرآن کریم همه شرایع یکی نیستند آن هم به خاطر اقتضائات و شرایط هر دوره، ولی در حقانیت دقیقا یکسان هستند و همه راه خدا بوده و هستند، به همین دلیل فرموده است که «لا نفرق بین احد منهم ...». بنابراین بیان وحدت تاریخی هدف قرآن کریم بوده است.

استاد حوزه علمیه اضافه کرد: آیه 4 بقره «وَالَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ مَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ وَبِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ» بعید نیست ناظر به اهل کتاب هم باشد، یعنی اینکه مسیحی و یهودی هم نماز و روزه خاص خود را دارد کافی نیست و در اینجا بحث نسخ ادیان سابق ایجاد می‌شود، یعنی الان از اهل کتاب هم انتظار این است که طبق ماانزل عمل کنند که همان اسلام است. دینی که الان به تکامل و فعلیت رسیده همین دین است.

ولایت ائمه(ع) بر جنیان

اکبرنژاد با اشاره به آیه 34 بقره «وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ»، اظهار کرد: در این آیه به ادامه داستان خلقت آدم و سرکشی شیطان اشاره دارد؛ جنس اجنه تحت ولایت جنس انسان است به همین دلیل ائمه(ع) شریعت جنیان را هم برای آن ها بیان می‌کردند ولو اینکه شریعت مخصوص به خود آنان بوده است. مکرر در روایات بیان شده که اجنه در منزل ائمه(ع) رفت و آمد داشتند و سؤالات خود را می‌پرسیدند.

استاد سطح خارج حوزه علمیه اضافه کرد: سوره مبارکه جن هم بر ایمان آوردن طیف‌هایی از جنیان اشاره دارد و اینکه خدا از ابلیس خواست تا بر انسان سجده کند عالی‌ترین مرتبه اطاعت از خدا است که شیطان استنکاف کرد. دعوای ابلیس هم بر همین ولایت بود و گفت من از نار هستم و او از خاک پس چرا من باید تحت ولایت انسان باشم؛ سجده نشانه یک حقیقت مستمر است، فقط یک سجده کردن و بلندشدن نیست، به همین دلیل هم شیطان می‌گوید خواهیم دید چه کسی مطیع چه کسی است و بعد هم قسم خورد همه انسان‌ها را گمراه خواهم کرد. در آیات مرتبط با قیامت بیان شده که جهنمی‌ها به شیطان می‌گویند تو ما را به اینجا رساندی ولی پاسخ خدا این است که شما با عقل و اراده خود مرتکب گناه شدید.

غیبت حوا در ماجرای سجده ملائکه

اکبرنژاد بیان کرد: حضرت حوا در ماجرای سجده بر آدم(ع) حضور نداشتند و روایتی هم دال بر این ندیده‌ام و این اختصاص به آدم داشت که ولی‌الله بود، حوا انسان پاک و مقربی بوده است ولی چون ولی‌الله نبوده در این ماجرا نیست؛ در برخی منابع بیان شده که حوا از آدم آفریده شد؛ امام علی(ع) هم فرمودند که آدم از خاک آفریده شد، بنابراین همت مرد در خاک است و حوا از خود آدم آفریده شده بنابراین همت زن، جلب نظر مرد است. 

استاد حوزه علمیه اضافه کرد: مقام سجده، مقام آدم(ع) است و این نشان از نوعی برتری جنس مرد بر زن است، برخی گفته‌اند تقدم آفرینش مرد بر زن هیچ فضیلتی را اثبات نمی‌کند ولی واقعیت این نیست، چون ابتدا مرد استعداد موجودیت یافته و بعد زن؛ البته من در این مورد نمی‌توانم ادعای برهان جازم و صددرصدی بکنم ولی بر مبنایی عقلایی دلالتی بر برتری دارد. اینکه از نوع انسان، ابتدا یک موجود شرایط تحقق پیدا کند(مرد) سپس موجود دیگری از همان جنس، مؤید نوعی فضیلت است.

تولیت مؤسسه فقاهت و تمدن‌سازی اضافه کرد: روند جریان حیات هم نشان داده است که زن باید تکیه‌گاه داشته باشد تا سر پا بایستد ولی قدرت بقای مرد بیشتر است چون او می‌تواند روزی و امنیت را تامین کند. اگر جنس مرد نبود، زن نمی‌توانست در برابر حیوانات وحشی تامین امنیت کند یا اگر تناسل و استمرار نسل نبود، جنس زن به تنهایی نمی‌توانست امکان بقا داشته باشد ولی جنس مرد می‌توانست.

فضیلت مرد بر زن

اکبرنژاد اظهار کرد: بیان امام علی(ع) در این زمینه بسیار روشن است؛ ضمن اینکه آیه 35 بقره به وضوح تصریح دارد که سجده ملائکه فقط بر حضرت آدم(ع) بوده و نه حوا.  زن در مرحله شروع حیات مطرح است، جایی که خدا فرموده است به این درخت نزدیک نشوید، استمرار تاریخی هم این را نشان می‌دهد زیرا ولایت همواره در دست مردان بوده است و حتی زهرا(س) هم ولایت ندارند و ولایت با امام علی(ع) است، البته این به معنای آن نیست که درجات 5 تن با هم خیلی اختلاف دارد.

وی تاکید کرد: البته پیامبر(ص) در مجموع روایات، فضیلتی برای امام علی(ع) قائل شده‌اند. همچنین براساس روایات 5 تن بر بقیه ائمه(ع) فضیلت دارند و در بین 9 امام دیگر هم امام زمان(عج) افضل بر بقیه هستند. البته اینکه این فضیلت چیست ما نمی‌دانیم.