هر توبه انسان مقرون به دو توبه خداوند است

به گزارش ایکنا، جلسه تفسیر قرآن آیت‌الله هادی عباسی خراسانی، صبح امروز، 22 آذرماه در حوزه علمیه قم برگزار شد.

عباسی خراسانی در این جلسه به شرح و تفسیر آیات 127 و 128 سوره بقره پرداخت. خداوند در این آیه می‌فرماید: «وَإِذْ يَرْفَعُ إِبْرَاهِيمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَإِسْمَاعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَيْنَا إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ؛ و هنگامى كه ابراهيم و اسماعيل پايه ‏هاى خانه [كعبه] را بالا مى‌‏بردند [مى گفتند] اى پروردگار ما از ما بپذير كه در حقيقت تو شنواى دانايى پروردگارا ما را تسليم [فرمان] خود قرار ده و از نسل ما امتى فرمانبردار خود [پديد آر] و آداب دينى ما را به ما نشان ده و بر ما ببخشاى كه تويى توبه‏‌پذير مهربان».

متن جلسه را در ادامه می‌خوانید؛

یکی از نکته‌هایی که در این آیه به عنوان روش دعا مطرح است، این است که حضرت ابراهیم پس از ساختن بنای کعبه به وسیله خودشان و فرزندشان تقاضای قبولی کارشان را کردند. معلوم می‌شود بنای کعبه با قصد قربت بوده است و این درسی برای همه ابراهیم‌مسلکان است که اعمالشان را با نیت تقرب الی الله و قبولی حضرت حق مقرون کنند. این یک شیوه است که جناب ابراهیم هنگام معماری خانه خدا قصد تقرب کردند و فرمودند: «رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ». پس اتقان کار و صحت عملشان یک طرف، قبولی کارشان توسط باری تعالی یک طرف.

شیوه دوم، اقتران دعا با اسمای حضرت حق است. ایشان اینجا دو اسم را بیان فرمودند و باید برای دعا و قبولی اعمال روی این دو اسم دقت کرد. خداوند شنوا و دانا است. شنوایی و دانایی دو اسم باری تعالی برای اعمال بشری است و اگر ما همین دو را در وجودمان نهادینه کنیم که ما در منظر باری تعالی هستیم قطعا در محضر خدا معصیتی صورت نمی‌گیرد. ابراهیم این نکته مهم را برای همه جهانیان بیان کردند. این مطلبی مهم است که در این آیه کریمه است و ما باید به روش ایشان حرکت کنیم.

تسلیم، بالاترین مرحله سیر و سلوک

دعای دیگری که ایشان بیان فرمودند: «رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ». ایشان بعد از تقاضای قبولی اعمال، تقاضای اسلام و تسلیم کردند. ما دو اسلام داریم؛ یک اسلام تکلیفی داریم، یک اسلام تشریفی و تشرفی داریم. اسلام تشریفی یعنی اینکه باید تسلیم باری تعالی باشیم و تسلیم مرحله بالاتر از تفویض و رضاست. پس از «وَأُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبَادِ» و پس از اینکه می‌توانیم راضی به مقدرات الهی باشیم، جای این است تسلیم کارهای باری تعالی و اوامر او باشیم. بالاترین مراحل سیر وسلوک مرحله تسلیم است.

شیوه دیگری که حضرت ابراهیم در این آیات به همه ابراهیم‌صفتان می‌آموزد این است که دعای ذریه را فراموش نکنند: «وَمِنْ ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا». خواسته دیگر ایشان این بود مناسک ما را به ما آموزش بده. مناسک جمع نسک است و نسک به معنای اعمال عبادی است. به همین دلیل اعمال حج را مناسک می‌نامند. ترتیب دعای حضرت ابراهیم این‌گونه است: تقاضای قبولی بنای بیت، تقاضای تسلیم بودن و اهل اسلام بودن برای ذریه و تقاضای آموزش مناسک. پس در زمان حضرت ابراهیم برای اولین‌بار مناسک حج ارائه شد. دو کار عبادی است که تمام انبیا به آن معتقد بودند: یک بحث حج و دیگری بحث نماز. اینها دو فرع دینی است که تمام انبیا به آن معتقد بودند مثل دو اصل اعتقادی توحید و معاد که همه انبیا به آن معتقد بودند.

خواسته بعدی حضرت ابراهیم این است که «وَتُبْ عَلَيْنَا إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ» یعنی توبه ما را بپذیر. در توبه سه مرحله است؛ یکی اینکه خدا توانایی می‌دهد انسان برگردد، توبه دوم از جانب عبد است که به حضرت حق برگردد، توبه سوم این است که خدا توبه را بپذیرد. لذا عبد تائب است ولی خدا تواب است چون توبه خداوند مقرون به دو توبه است. اگر خدا به من و شما توانایی ندهد نمی‌توانیم توبه کنیم. این هم که خدا خدایمان بلند است بازگشت ما به حضرت حق است. اینکه خدا این را از ما قبول کند، توبه باری تعالی است. پس هر توبه انسان مقرون به دو توبه باری تعالی است. یک توبه اولیه که اراده می‌کند عبد توبه کند. وقتی عبد توبه کرد اراده ثانویه به قبول توبه عبد تعلق می‌گیرد، این توبه دوم باری تعالی است.