توجیه عقلانی پاداش عجیب برای برخی اذکار / نقش خواص از منظر قرآن

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی اکبرنژاد، استاد سطح خارج حوزه علمیه، سوم آبان‌ماه در ادامه سلسله جلسات تفسیر تمدنی قرآن، گفت: یکی از پرسش‌های مطرح این است که چرا قرآن کتابی مردانه است؛ مثلاً در بحث شهادت، شهادت دو زن با یک مرد برابر است و در بحث نعم بهشتی هم ازواج مطهره برای مردان ذکر شده است. فارغ از اینکه لفظ ازواج مطهره صرفا برای مردان نیست، چون مدیریت زندگی، جنگ و جهاد و معاش بر دوش مرد است، ایجاب می‌کند که خطابات متوجه مردان باشد.

وی افزود: قرآن وقتی در مورد امت‌های گذشته و تحریفات و اختلاف‌افکنی آنها حرف زده است، خطابش به بزرگان اقوام به خصوص رهبران قوم یهود است؛ گویی عمده مخاطب قرآن، خواص هستند و تنها در برخی آیات از لفظ امیون و عموم استفاده کرده است؛ قرآن فرموده است بعد از اینکه انبیاء آمدند شما دچار اختلاف شدید و طبیعتاً خطاب این اختلاف، علما و بزرگان هر قومی هستند و این مسئله به خاطر آن است که اینها افراد تأثیرگذار در مردم هستند.  

اکبرنژاد بیان کرد: کسانی سقیفه را ایجاد کردند که خواص بودند و امروز هم جریانات سیاسی شقاق در بین مردم ایجاد می‌کنند و بعد عموم دنبال آنها راه می‌افتند؛ البته خطابات قرآن در احکام عمومی مانند جنگ و جهاد و عبادات و مناسک عموم مردم با تعبیر «یا ایهالناس» است. علی ای حال عمدتاً خطاب قرآن، مردان هستند چون عمده کارها، مردانه است. البته در مباحثی مانند شیردادن است خطاب زنان هستند و در جایی که صحبت از ایمان و عبادت و ... است خطاب هم زنان و هم مردان هستند و در حجاب هم ضمایر مؤنث است.

تولیت مؤسسه فقاهت و تمدن‎‌سازی اضافه کرد: علت اینکه بحث تعدد زوجات در دنیا و ازواج برای مردان در بهشت بیان شده چون با روحیات زن و مرد تناسب دارد؛ روان‌شناسی زنان به گونه‌ای است که اساسا از تعدد زوج لذت نمی‌برند و خوششان نمی‌آید. به همین دلیل قرآن اتراب و حورالعین را مطرح کرده است که خطاب به مردان است.

وی افزود: تعدد زوجات برای مردان جذاب است، ولی برای زنان موضوعیت نفس‌الامری ندارد، زن با عفت تا وقتی قلب خودش را در اختیار مردی قرار ندهد، جسمش را هم قرار نمی‌دهد و وقتی همسر او زنی را متعه کند، عمده ناراحتی او برای این است که احساس می‌کند پایگاه عاطفی او فروریخته است. در روایات هم این مسئله بیان شده که زنان مؤمنه در بهشت همنشین مردان بهشتی می‌شوند و اگر همسرشان بهشتی باشد ترجیح با همسر آنان است و اگر رده آنها هم فرق داشته باشد، زن را مخیر می‌کنند.

استاد حوزه علمیه اظهار کرد: الان در جوامع عرب وقتی مردی زن دوم بگیرد، تصورشان این است که مرد از زن اول، خیر دیده و دوست دارد ازدواج دیگری داشته باشد. به همین دلیل گاهی خودشان برای همسرشان خواستگاری می‌روند یعنی این مسئله عمدتا فرهنگی و متناسب با شرایط هر کشور است، ولی این موضوع در کشور ما قابل تحمل نیست.

موقعیت زنان مؤمنه در بهشت

اکبرنژاد اضافه کرد: از روایات برمی‌آید بهشتیان، پادشاه آن قلمرویی هستند که در بهشت در اختیار آنان است و زنان بهشتی هم در حکم ملکه برای مرد بهشتی و حورالعین در حکم کنیز هستند. همچنین تأکید شده زیبایی زنان بهشتی 40 هزار برابر از حورالعین بیشتر است، به همین دلیل اساساً حسادتی در این زنان نخواهد بود و این زنان در اوج و کانون توجه پادشاه بهشت هستند.

وی افزود: در روایت داریم که مؤمنان از آب کوثر می‌خورند و وارد بهشت می‌شوند؛ البته نادر مؤمنانی داریم که 70 جنود عقل در آنها رشد یافته باشد و مابقی عمدتاً مشکلاتی مانند بخل و خساست و حسادت و ... دارند، اما وقتی آب کوثر را خوردند، از صفات رذیله رها می‌شوند و این وضع برای زنان مؤمنه هم وجود دارد و حس حسادت زنانه در وجود آنها از بین می‌رود و ماهیت آن عالم طوری است که زنان بهشتی حساسیتی به تعدد ازواج برای مردان بهشتی ندارند.

اکبرنژاد بیان کرد: حورالعین در روایات با اوصاف خاصی بیان شده‌اند. در مورد اندازه آنها گفته شده یک پایشان در شرق و پای دیگر او در غرب است، یا در لب او فلان ذکر نوشته شده است و تا مغز استخوان پای او برای شوهرش قابل ملاحظه است؛ گفته شده در آغوش کشیدن همسر بهشتی برای اولین بار 500 سال طول می‌کشد.

استاد حوزه علمیه با تشبیه فهم ما از برزخ و بهشت با تصور جنین در رحم از دنیاست، تصریح کرد: بچه در رحم مادر هم چشم دارد، ولی افق دید او قابل مقایسه با زمانی نیست که در دنیا زندگی می‌کند و انسان بزرگی شده است. افق دید انسان هم در بهشت خیلی بزرگ و میل‌های فراوان فشرده شده در وجود او شکوفا خواهد شد و میل‌هایی فعال می‌شود که در دنیا برای او فعال نبوده است.

توجیه عقلانی پاداش برخی امور 

وی اضافه کرد: با این وصف، اعطای صد شهر به یک انسان که در برخی روایات به عنوان پاداش برخی اذکار آمده است چیز خیلی زیاد و بزرگی تلقی نمی‌شود، زیرا افق دید فرد تغییر کرده و بزرگ شده است. فرض کنیم انسان در یک  نگاه یک سال نوری را ببیند در این صورت بهشت باید عرض آسمان و زمین باشد تا برای ابد در نزد انسان جذاب باشد.

اکبرنژاد افزود: حتی در آنجا اندام انسان هم همانند دنیا که از کودکی تا بزرگی طی مسیر می‌کند، بزرگتر خواهد شد و امیال او هم بیشتر و دایره و دامنه لذات او هم بیشتر خواهد شد.

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: این بحث انگیزه زیادی در انسان ایجاد می‌کند تا برای رسیدن به چنین نعمت‌های بهشتی تلاش زیادی روی نفس خود داشته باشد و خیلی ذکر بگوید و عبادت کند و اهتمام زیادی به تبعیت از  خداوند داشته باشد.

استاد حوزه بیان کرد: نعمت‌های آن دنیا متناسب با ظرفیت انسان بهشتی است لذا وقتی گفته می‌شود سریر بهشتیان اندازه بسیار بزرگی دارد چون انسان بهشتی هم در آنجا اندام بسیار بزرگی دارد. یا وقتی گفته شده که میوه بهشتی اندازه خیلی بزرگی دارد، متناسب با جسم انسان بهشتی است، لذا عجیب نخواهد بود و تلقی ما از این نعمت‌ها طبیعی خواهد شد.