نسبت دین و اخلاق به زبان ساده
عضو هیئت علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز با یادآوری آیات قرآن که پیامبر(ص) را صاحب خلق عظیم معرفی کرده است، گفت: از این رهگذر می‌توان به پرسشی که از دیرباز در فلسفه دین مطرح می‌شود ورود کرد که همان نسبت دین و اخلاق است.
حمید ایماندار، عضو هیئت علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز، در گفت‌وگو با ایکنا از فارس، با بیان اینکه قرآن کریم نبی مکرم اسلام(ص) را صاحب خلق عظیم و لین‌الخلق و دلسوز امت معرفی کرده است، گفت: کتاب الهی همین شاخصه‌های اخلاقی را مهم‌ترین رمز فتح انفس و آفاق توسط پیامبر اعظم(ص) دانسته است. پیامبر(ص) نیز در روایت شریفه «إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاقِ»، مکرمت‌های اخلاقی را رسالت اصلی خویش می‌داند. از این رهگذر می‌توان به پرسشی که از دیرباز در فلسفه دین مطرح می‌شود ورود کرد. نسبت دین و اخلاق و به زبان ساده دینی زندگی کنیم یا اخلاقی؟
ایماندار تصریح کرد: اهمیت این مقوله در تلقی عوامانه‌ای نهفته است که عبادت را صرفاً خدمت خلق دانسته و خواسته یا ناخواسته اهمیت دین را در حیات انسانی وا می‌نهد. نظر غالب و صائب استقلال نسبی دین و اخلاق از یکدیگر است، به این معنا که شخص می‌تواند بی‌دین اما اخلاق‌مدار باشد اما تکمیل اخلاق و نائل شدن به مراتب اعلای شخصیت صرفاً با انضمام سلوک دین‌مدارانه و اخلاق‌محور مقدور است.
وی با بیان اینکه فطرت بشر بر اساس حسن و قبح عقلی حسن عدالت و قبح ظلم را تشخیص می‌دهد اما در تشخیص برخی معیارهای اخلاقی ناتوان است، افزود: اخلاق سکولار مبتنی بر عقل ابزارانگارانه معیار مجازات قصاص برای قاتل را را تشخیص نمی‌دهد و فرد را به این مضمون روایت نبوی که عقوق والدین و ظلم در این دنیا جزا داده می‌شود واقف نمی‌گرداند، اما مهم‌ترین اشکال اخلاق سکولار بی پشتوانگی و عدم ضمانت اجرایی آن است.
ایماندار با تصریح اینکه مکاتب بشری با عقل‌گرایی افراطی محوریت اندیشه اومانیستی تلقی نادرستی از نهاد بشر داشته‌اند، گفت: انسان‌شناسی این مکاتب خوش‌بینی زیادی به سرشت انسان داشته و تأثیر قوای نفسانی و شهوانی در بشر را نادیده انگاشته و از این طریق خود انسان را ضمانت اخلاق معرفی کرده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز بیان کرد: به گفته پاتریک جی دنین در کتاب معروف چرا لیبرالیسم شکست خورد؟ شکست این مکتب به عنوان تجلی تام اومانیسم در توفیق آن است به این معنا که لیبرالیسم آن‌گاه که همه اهداف انسان‌محورانه را محقق کرد عوارض منفی خود از تزلزل نهاد خانواده تنهایی و افسردگی بشر و توسعه فاجعه بار فساد و فحشا و تبعیض را نمایان کرد.
وی با بیان اینکه از اینجاست که اشکال اصلی اخلاق فارغ از دین روشن می‌شود، گفت: شاید بتوان از این منظر مفهوم تتمیم اخلاق در بیان نورانی نبوی را فهم کرد کامل شدن اخلاق جز با دین به مثابه ضامن اجرای اخلاق و معیار کشف برخی ارزش‌های اخلاقی مقدور نیست.
ایماندار در پایان تأکید کرد: سطح متعالی اخلاق فقط با تمسک به مکتب وحیانی در دسترس بشر قرار خواهد گرفت و در نهایت باید گفت اخلاقی زندگی کردن به معنای اتم و اکمل و فارغ از دین‌مداری ممکن و مطلوب نیست. دینی زندگی کردن عین اخلاقی زندگی کردن در متعالی‌ترین معنای آن است.
انتهای پیام
