اعطای ششمین نشان حافظشناسی به حافظ‌پژوه کشور ترکیه
ششمین نشان درجه یک علمی حافظشناسی به پروفسور حجابی کرلانگیچ از ترکیه، مترجم دیوان کامل حافظ به ترکی استانبولی و استاد دانشگاه آنکارا رسید.
به گزارش ایکنا از فارس، همزمان با فرا رسیدن یادروز حافظ، مراسم اعطای ششمین نشان درجه یک علمی مرکز حافظشناسی شامگاه سه‌شنبه، 20 مهرماه در بستر فضای مجازی برگزار شد که طی آن این نشان به یکی از حافظپژوهان خارجی اعطا شد.
در این مراسم که به همت مرکز حافظشناسی با همکاری ستاد یادروز حافظ، رایزن فرهنگی ایران در ترکیه و دانشگاه آنکارا به‌صورت برخط برگزار شد، ششمین نشان درجه یک علمی حافظ شناسی به پروفسور حجابی کرلانگیچ، استاد زبان و ادبیات دانشگاه آنکارا و مترجم دیوان کامل حافظ به ترکی استانبولی اعطا شد.
کاووس حسن‌لی، مدیر مرکز حافظشناسی در این مراسم گفت: برنامه‌ای را که امروز شاهد برگزاری آن هستیم، شایسته‌تر بود که در شهر شیراز و در کنار آرامگاه ملکوتی حافظ برگزار می‌شد و ما در خدمت یکایک شما بودیم؛ اما جهان همچنان گرفتار همه‌گیری کرونا و این توفیق دلخواه را از ما گرفته است.
وی با بیان اینکه یکی از اقدامات مرکز حافظشناسی اهدای نشان درجه یک علمی است، گفت: نشان درجه یک علمی حافظشناسی از نظر سطح جوایز بالاترین جایزه‌ای است که مرکز حافظشناسی طراحی کرده و به حافظپژوهان و حافظ‌شناسان برجسته اهدا می‌کند. این نشان، نخستین بار در اردیبهشت سال 1386 شمسی به پروفسور شارل هانری دو فوشه‌کور (مترجم فرانسوی) به پاس 50 سال فعالیت در پیوند با زبان و ادبیات فارسی و نیز ترجمه و شرح دیوان کامل حافظ به زبان فرانسه اهدا شد. به جز هانری دو فوشه‌کور، چهار نفر دیگر تاکنون موفق به دریافت این نشان عالی شده‌اند: پروفسور جیوانی ماریا درمه، مترجم و شارح دیوان کامل حافظ به زبان ایتالیایی، دکتر سلیم نیساری، استادبهاءالدین خرمشاهی و دکترسعید حمیدیان.
حسن‌لی تصریح کرد: مرکز حافظشناسی با رصد فعالیت‌های حافظپژوهان در سراسر جهان و ارزیابی این فعالیت‌ها، تصمیم گرفت که ششمین نشان درجه یک علمی را به پاس فعالیت‌های مستمر پروفسور حجابی کرلانگیچ در گسترش زبان و ادبیات فارسی و نیز فعالیت‌های ارزشمند حافظ‌پژوهانه به ایشان اهدا کند.
معرفی ششمین برنده نشان درجه یک حافظشناسی
مدیر مرکز حافظشناسی سپس به معرفی ششمین برنده نشان درجه یک حافظشناسی پرداخت و افزود: پروفسور حجابی کرلانگیچ (متولد 1966میلادی، آماسیه ترکیه)، از استادان برجسته و نامدار زبان و ادبیات فارسی در ترکیه هستند که تحصیلات دانشگاهی خود را تا پایان دوره دکتری در همین رشته در دانشگاه آنکارا به انجام رسانده‌اند. دکتر حجابی از سال 1998 که در دانشکده ادبیات دانشگاه آنکارا استخدام شده‌اند تاکنون خدمات ارزشمندی را در پیوند با زبان و ادبیات فارسی ارائه داده‌اند.
استاد دانشگاه شیراز در ادامه معرفی پروفسور کرلانگیچ به برخی از فعالیت‌های او در حوزه علم و ادب اشاره کرد و گفت: از پروفسور حجابی کرلانگیچ سه مجموعه شعر نیز منتشر شده است. ایشان همچنین عضو هیئت مدیره انجمن مولاناپژوهی و عضو اتحادیه نویسندگان ترکیه هستند. افزون بر این در سال‌های 2006 تا 2008 و نیز 2014 تا 2016 رئیس اتحادیه نویسندگان ترکیه بوده‌اند.
وی تصریح کرد: پروفسور کرلانگیچ از شاعران، پژوهشگران و مترجمانی هستند که افزون بر فعالیت‌های پژوهشی و فرهنگی در حوزه آموزش نیز سال‌ها است به‌گونه‌ای اثرگذار به آموزش زبان و ادبیات فارسی در دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری مشغول‌اند و در دانشگاه آنکارا، کلاس‌های شرح غزلیات حافظ، شرح مثنوی مولانا و برخی دیگر از متون عرفانی و ادبیات تطبیقی را تدریس می‌کنند. بسیاری از شاگردان ایشان، امروز در سراسر ترکیه در ترویج و گسترش زبان و ادبیات فارسی نقش‌آفرین هستند.
مدیر کرسی پژوهشی حافظ با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های پروفسور کرلانگیچ، ترجمه متون ادب فارسی است، گفت: یکی از فعالیت‌های درخشان دکتر حجابی ترجمه متون ادب فارسی است. ترجمه مثنوی معنوی، بوستان سعدی، گلستان سعدی، سبحة‌الابرار جامی و صد سال داستان‌نویسی در ایران از حسن میرعابدینی، بخشی از کارنامه ترجمه‌های کرلانگیچ است. ایشان به پشتوانه ذوق شاعرانه و تجربه و دانشی که در حوزه زبان و ادبیات فارسی اندوخته‌اند، دیوان کامل حافظ را نیز به زبان ترکی استانبولی ترجمه کرده‌اند که با استقبال شایانی از سوی دانشگاهیان و ادیبان ترکیه روبه‌رو شده است. پروفسور حجابی پس از آن نیز همواره در معرفی شعر و اندیشه حافظ کوشا و پویا بوده‌اند.
دبیر علمی بیست و پنجمین یادروز حافظ تصریح کرد: مرکز حافظشناسی به پاس تلاش‌های ارزشمند جناب حجابی کرلانگیچ در ترویج زبان و ادبیات فارسی به‌ویژه در گسترش شعر و اندیشه حافظ، ششمین نشان درجه یک حافظشناسی را به ایشان تقدیم و برایشان سلامت و سربلندی آرزو می‌کند. اهدای این نشان به استاد ادبیات فارسی و معاون دانشگاه آنکارا، به‌جزء ارج‌گذاری و سپاس، پیامی دیگر نیز دارد و آن تأکید بر ضرورت دوستی، مهر و همدلی میان اهل فرهنگ و هنر است. جهان امروز بیش از همیشه به پیوند و همدلی فرهنگوران نیاز دارد. دو ملت ایران و ترکیه از گذشته‌های دور تاکنون، اشتراکات فراوان داشته‌اند. به غیر از پیوندهای استوار دیرین، در مناسبات دنیای معاصر نیز ایران و ترکیه دارای منافع مشترک فراوان هستند. نزدیکی، دوستی و هم‌گرایی این دو کشور می‌تواند زمینه‌های بخشی از خوش‌وقتی دو ملت همسایه را فراهم کند. فرهنگوران، ادیبان و هنرمندان دو کشور بیش از دیگران می‌توانند این هم‌گرایی و دوستی را عمق بخشند و گسترش دهند. امیدوارم این همکاری‌ها و همدلی‌ها روز‌به‌روز گسترده‌تر شود.
پیشینه آشنایی مردم ترکیه با شعر حافظ
حسن‌لی در ادامه سخنان خود به پیشینه آشنایی مردم ترکیه با شعر حافظ پرداخت و گفت: شعر حافظ، از گذشته‌های دور در جامعه ادبی ترکیه رواج داشته و بسیاری از مردم، از طریق ترجمه‌ها و شرح‌ها با حافظ آشنا بوده‌اند. بسیاری از ادیبان و شاعران نیز آشکارا، از شعر او تأثیر پذیرفته‌اند. در ترکیه دوره عثمانی، نه‌‌تنها نویسندگان و شاعران که بسیاری از فرمانروایان و پادشاهان نیز به حافظ ارادت ویژه داشته‌اند؛ برای نمونه، می‌توان به سلطان سلیمان قانونی اشاره کرد. سلطان سلیمان قانونی (1494- 1566میلادی/ 900 – 974 ه.) از پادشاهان نامدار عثمانی است که بیش از دیگر فرمانروایان این خاندان، یعنی حدود نیم قرن (46 سال) بر تخت پادشاهی فرمان رانده و دهمین پادشاه عثمانی بوده است. در زمان او امپراتوری عثمانی مقتدرترین قدرت جهانی به شمار می‌آمده است.
وی ادامه‌داد: سلطان‌سلیمان بسیاری از شاعران و نویسندگان زمانه خود را پشتیبانی می‌کرده و خود نیز به ترکی و فارسی شعر می‌سروده است. دیوان شعر او به هر دو زبان ترکی و فارسی موجود است. از دیوان شعر سلطان سلیمان نسخه‌هایی بر جای مانده است. یکی از قدیمی‌ترین این نسخه‌ها در کتابخانه «توپ کاپی» استانبول نگه‌داری می‌شود. این نسخه را کامل خوانده‌ام و مقاله‌ای هم درباره آن نوشته‌ام. تاریخ کتابت این نسخه 944-945 یعنی در زمان حیات شاعر است.
حسن‌لی با بیان اینکه آشکارترین ویژگی غزل‌های سلطان سلیمان اثرپذیری بسیار او از حافظ است، گفت: او به شدت تحت تأثیر غزل‌های حافظ شیرازی است. اشعار فارسی هیچ‌کدام از حاکمان دیگر عثمانی (سلطان سلیم، جم سلطان و سلطان بایزید) به اندازه اشعار سلطان سلیمان، رنگ و بوی شعر حافظ را ندارد. کلیدواژه‌های دیوان فارسی سلطان سلیمان همان کلیدواژه‌های دیوان حافظ است: رند، پیر مغان، مغبچه، می، میخانه، زاهد و.... و مضامین سروده‌های او نیز، همان مضامین شعر حافظ است؛ گویی او دیوان حافظ را همچون سرمشقی پیش روی خود نهاده و از روی آن‌ها تمرین شاعری کرده است.
به‌گفته این حافظ‌پژوه، اثرپذیری گسترده و آشکار سلطان سلیمان از حافظ شیرازی به گونه‌های مختلف در دیوان فارسی او دیده می‌شود. این بهره‌گیری تنها به واژه‌ها، اصطلاحات و ترکیبات خاص محدود نمی‌شود، بلکه اقتباس‌های گوناگون او از مصراع‌ها و بیت‌ها تا ساختار کلی برخی غزل‌ها را در برمی‌گیرد.
مدیر مرکز حافظشناسی با بیان اینکه در دوران جدید بعد از عثمانی، یعنی در دوره جمهوریت نیز، حافظ در ذهن و ضمیر جامعه ترکیه جاری بوده است، گفت: در این دوره چهار نفر به ترجمه دیوان حافظ پرداخته‌اند عبدالباقی گل‌پینارلی، رُشدی شارداغ، محمت کانار و حجابی کرلانگیچ که دو ترجمه اخیر منظوم‌اند. مرکز حافظشناسی پیش از این از فعالیت‌های حافظ‌پژوهانه محمت کانار (استاد بازنشسته دانشگاه استانبول) تقدیر و به ایشان سپاس‌نامه ویژه اهدا کرده است. ترجمه حجابی کرلانگیچ جدیدترین ترجمه شعر حافظ است که تمام دیوان او را شامل می‌شود.
پایان‌بخش سخنان حسن‌لی، سپاسگزاری از کسانی بود که مرکز حافظشناسی را در برگزاری مراسم اعطای نشان درجه یک این مرکز همراهی کرده بودند.
ترجمه آثار فارسی به زبان‌های دیگر
محمد فرازمند، سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکیه نیز در این مراسم گفت: مرکز حافظشناسی کانونی علمی و فرهنگی و تخصصی است که فعالیت خود را بر شعر و اندیشه حافظ متمرکز کرده است، برگزاری کلاس‌های حافظ‌خوانی، انتشار نشریات، پذیرش پژوهشگر پسادکتری و اعطای نشان درجه یک علمی حافظشناسی بعضی از آن‌هاست. اهمیت علمی این نشان در حوزه فرهنگ و تمدن ادب فارسی شایسته توجه است. این نشان تاکنون به پنج نفر اهدا شده و پروفسور حجابی کرلانکیچ ششمین نفر است.
فرازمند درباره ترجمه آثار فارسی به زبان‌های دیگر گفت: در برگردان اشعار فارسی به زبان‌های دیگر، برگرداندن غزلیات حافظ به دلیل ویژگی‌های زبانی و استادی حافظ در به‌کارگیری شگردها و هنرمندی‌های بسیار زبانی، کاری بس دشوار است و پروفسور حجاب دیوان حافظ را به نظم ترجمه کرده است.
وی با بیان اینکه سخن‌گفتن حافظ به‌مثابه تراشیدن در و گوهر است و اگر غزل، قله شعر فارسی باشد، غزل‌های حافظ بر فراز این قله قرار می‌گیرد، گفت: اسطوره شعر فارسی، حافظ است که بر شاعران پس از خود تأثیر گذاشته و از سخن‌سرایان پیش از خود، تأثیر پذیرفته است.
فرازمند با تصریح اینکه آوازه حافظ در زمان حیات او چنان فراگیر شد که شاعران سرزمین‌های دیگر می‌کوشیدند شگردهای شاعری او را فراگیرند، گفت: اصطلاحات رمزی و اشارات حافظ به زبان ترکی وارد شده است؛ رند، زاهد، ساقی، چشم، گیسو و...، واژگان رمزی هستند که از شعر حافظ به شعر ترکی وارد شده است.
سفیر ایران در ترکیه در پایان بر اهمیت فراوان فعالیت و خدمات پروفسور حجابی برای شناساندن حافظ و اندیشه و شعر او به ترک‌زبانان تأکید و از ایشان قدردانی کرد.
تمایز شعر حافظ از دیگر شعرا
پروفسور حجابی کرلانگیچ، برنده ششمین نشان درجه یک مرکز حافظ شناسی نیز در این مراسم با بیان اینکه از مطالعه جدی اشعار حافظ علت لسان‌الغیب بودن او برای ما روشن می‌شود، افزود: یکی از خصوصیات شعر حافظ، قدرت تصویرسازی است. تصویرهایی که در شعر حافظ با زبان محکم و شگردهای بدیعی، مفاهیم خاص و شورآفرینی‌های بی‌نظیر همراه هستند، شعر حافظ را از شعر شاعران دیگر متمایز می‌سازند. حافظ شیرازی، به‌عنوان شاعری منحصربه‌فرد، پس از ادوار پرعظمت شعر فارسی، رونق خاصی به شعر بخشیده و شعری را به وجود آورده که نوعی تلفیق گونه‌های شعر قبل از اوست. این است که صدای حافظ در نتیجه این توانایی به اقصا نقاط جهان رسیده و به شهرت بی‌نظیری نائل شده است که در تاریخ، نصیب کمتر شاعری در جهان بوده است.
استاد دانشکده ادبیات دانشگاه آنکارا ادامه داد: هم‌چنان‌که معلوم آشنایان شعر است، گوته شاعر معروف آلمانی تحت تأثیر حافظ، «دیوان غرب و شرق» را تدوین کرده است و شاعران عثمانی به‌ویژه و بیشتر از شعرای دیگر جهان، بر حافظ احترام گذاشته و شعر وی را سرمشق خود قرار داده‌اند.
پایان‌بخش سخنان کرلانگیچ نیز سپاس دوباره از مرکز حافظشناسی بود و در ادامه اساتیدی چون پرفسور نجدت اونیوار، رئیس دانشگاه آنکارا؛ پروفسورلونت کایا پینار، رئیس دانشکده زبان، تاریخ و جغرافیای دانشگاه آنکارا و پروفسور رمضان کاپلان، رئیس سازمان آموزش عالی ترکیه نیز سخنرانی کردند.
در پایان برنامه نیز از سوی رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در آنکارا و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارسی، هدایایی به پروفسور حجابی اهدا شد.
یادآور می‌شود، ویژه‌برنامه‌های مرکز حافظشناسی به مناسبت بیست و پنجمین یادروز حافظ با سخنرانی‌های علمی ـ هنری یادروز حافظ که از تاریخ ۲۱ تا ۲۳ مهرماه هرشب ساعت ۲۰ به صورت مجازی برگزار می‌شود، ادامه خواهد یافت.
انتهای پیام
