طرح توانمندسازی خانواده و بنیانی که تحکیم می‌شود
طرح جامع «توانمندسازی و تحکیم بنیان خانواده» مصوب سال ۹۷ شورای فرهنگ عمومی چهارمحال‌وبختیاری، آموزش و مشاوره قبل از همسرگزينی در مدارس متوسطه، دوره‌های آموزشی قبل از نامزدی و آزمایش‌های مزاج‌شناسی و شخصيت از زوجين و مداخلات روانشناختی پیش از طلاق را شامل می‌شود.
از چالش‌ها و مسائل مرتبط با خانواده و تهدیدکننده و تخریب کننده نهاد آن، افزایش نرخ طلاق، سطح پایین مهارت‌های زندگی زوجین، رواج طلاق عاطفی و افزایش نرخ افسردگی زنان است که اگر اقدام مداخله گرایانه‌ای چون آموزش‌های عمومی از سنین پایین و نیز آموزش مهارت‌های همسرداری و فرزندپروری و یا تلاش برای تقلیل اختلافات خانوادگی و دعاوی زوجین صورت نگیرد با اثراتی چون گسترش بزهکاری اجتماعی، افزایش تعداد زنان سرپرست خانوار، افزایش کودکان تک والد، شیوع افسردگی و بیماری‌های روحی و جسمانی، فساد و انحراف جنسی و مشکلات حضانت از فرزند روبرو خواهیم شد.
در همین راستا، بهمن‌ماه سال ۹۷، معاون اجتماعی و پیشگیری از جُرم دادگستری چهارمحال‌وبختیاری از آغاز اجرای «طرح توانمندسازی و تحکیم بنیان خانواده» در استان برای نخستین بار در کشور خبر داد، این طرح با ابتکار معاونت پیشگیری از جرم تدوین و تهیه و در قالب ۹ گام در شورای فرهنگ عمومی استان به تصویب رسید. طرح جامع توانمندسازی و تحکیم بنیان خانواده آموزش‌های قبل از همسرگزينی در مدارس متوسطه، مشاوره و آموزش‌های همسرگزينی به دانش‌آموزان و نیز دوره‌های آموزشی قبل از نامزدی و آزمایش‌های مزاج‌شناسی و شخصيت از زوجين و مداخلات روانشناختی پیش از طلاق را شامل می‌شود.
اسماعیل ملک‌محمدی، کارشناس فرهنگی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جُرم دادگستری چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه طرح جامع تحکیم بنیان خانواده تمامی موارد مربوط به مسائل تشکیل خانواده را شامل می‌شود، اظهار کرد: در این طرح تمامی آموزش‌های مورد نیاز دختران و پسران پیش از ازدواج و سپس، بایدها و نبایدهای مربوط به زندگی مشترک زوجین، فرزندپروری و نیز تلاش برای عدم وقوع طلاق را در بر می‌گیرد که به‌دلیل اهمیت این مباحث تلاش می‌شود تمامی بخش‌های ۹ گانه طرح به‌صورت اجباری همه جامعه هدف را پوشش دهد.
نگاهی بر گام‌های ۹ گانه طرح توانمندسازی و تحکیم بنیان خانواده استان
وی گام اول طرح جامع توانمندسازی و تحکیم بنیان خانواده استان را شامل آموزش مهارت‌های همسرگزینی پیش از انتخاب همسر دانست و افزود: این آموزش‌ها از طریق نهادهایی نظیر آموزش و پرورش و بهزیستی، استانداری و اداره ورزش و جوانان در قالب کارگاه به دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه ارائه می‌شود؛ با توجه به اهمیت این کارگاه‌ها، در صدد ایجاد یک کارگروه متشکل از نهادهای یادشده هستیم چرا که آگاهی‌بخشی دختران و پسران از بایسته‌های همسرگزینی پیش از هر اقدامی برای گزینش همسر و عقد، از بسیاری از آسیب‌های بعدی پیشگیری می‌کند.
ملک‌محمدی بیان کرد: گام دوم طرح مربوط به مشاوره‌های همسرگزینی همزمان با شروع نامزدی و انتخاب همسر است که آزمون‌های روانشناسی، شخصیت‌شناسی و آزمایشات مزاج‌شناسی را در مراکز مشاوره تحت نظارت معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم، در بر می‌گیرد و دانشگاه علوم پزشکی، بهزیستی، استانداری و مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها در اجرای این گام از طرح یاری‌گر هستند.
کارشناس فرهنگی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان با ذکر اینکه دو مرکز مشاوره در شهرستان‌های لردگان و خانمیرزا به‌صورت پایلوت این گام از طرح را اجرا می‌کنند، ادامه داد: با توجه به نتیجه‌بخش بودن طرح و استقبال از آن، در صدد گسترش اجرای طرح به تمام مناطق استان و حتی اجباری شدن ارائه مشاوره‌های همسرگزینی به دختران و پسران در آستانه ازدواج هستیم. تأکید می‌شود که مشاوره‌های پیش از ازدواج بر مشاوره‌های پیش از طلاق الویت و ارجحیت دارند.
ملک‌محمدی گام سوم طرح توانمندسازی و تحکیم بنیان خانواده را ناظر به آموزش‌های مهارت همسرداری پس از انتخاب همسر و پیش از انعقاد عقد نکاح دانست و توضیح داد: در این گام که دانشگاه علوم پزشکی استان عهده‌دار اجرای آن است، کارگاه‌های آموزشی ویژه این دسته از افراد توسط کارشناسان حقوقی معاونت اجتماعی دادگستری برگزار می‌شود، اما می‌طلبد که این آموزش‌ها با همکاری نهادهایی چون آموزش و پرورش و بهزیستی دانش‌آموزان متوسطه را نیز پوشش دهد.
وی بازآموزی آئین همسرداری و خانواده موفق پیش از گذشت یک سال از تاریخ عقد نکاح را گام چهارم طرح توانمندسازی بیان کرد و گفت: چهار گام ابتدایی طرح مربوط به آموزش‌های پیش از ازدواج است که از گام چهارم، آموزش‌های پس از عقد آغاز می‌شود. در یک سال ابتدایی عقد زوجین، یک ارزیابی در خصوص سطح تفاهم دوجانبه از آنان به عمل می‌آید و آموزش‌های لازم بر مبنای نتیجه ارزیابی‌ها به زوجین ارائه می‌شود.
ملک‌محمدی بیان کرد: گام پنجم طرح توانمندسازی خانواده آموزش فرزندپروری به والدین قبل و بعد از تولد فرزند را شامل می‌شود که دستگاه‌هایی نظیر بهزیستی، آموزش و پرورش و استانداری ما را در اجرای این گام یاری می‌دهند. همچنین از ظرفیت مراکز مردم‌نهاد برای ارائه این آموزش‌ها به خانواده‌ها به‌ویژه بانوان استفاده می‌شود تا مهارت‌های تربیت صحیح فرزند را فرا بگیرند.
وی در خصوص گام ششم طرح یادشده، گفت: در این گام به زوجینی که دچار اختلاف هستند و یا طرح دعوا کرده‌اند، آموزش‌های مشاوره‌ای ارائه می‌شود. این زوجین دادخواست‌های طلاق توافقی و یا یک‌طرفه ارائه کرده‌اند که کارگاه‌های مهر برای زوجین متقاضی طلاق در معاونت پیشگیری از جرم به‌صورت منظم برگزار می‌شود. زوجینی که در سامانه دادخواست طلاق اداره بهزیستی ثبت‌نام می‌کنند باید در سه جلسه مشاوره که از سوی مراکز مشاوره و یا کلینیک‌های مددکاری و با نظارت معاونت پیشگیری برگزار می‌شوند، شرکت کنند.
ملک‌محمدی رویکرد جلسات مشاوره را ایجاد سازش زوجین متقاضی طلاق دانست و افزود: کارشناسان در این جلسات تلاش می‌کنند که زوجین از تصمیم خود برای طلاق چشم‌پوشی کنند و به زندگی مشترک باز گردند. این فرآیند ۴۵ روز طول می‌کشد و اگر نتیجه‌بخش نبود، زوجین به دادسرای خانواده ارجاع داده می‌شوند، در این راستا آمار سازش زوجین در این فرایند، ۴۲ درصد است.
ارجاع تمام دادخواست‌های زوجین به مراکز مشاوره
کارشناس فرهنگی معاونت پیشگیری از جرم دادگستری استان تأکید کرد: طی مکاتبه‌ای با دفاتر خدمات قضایی و مراکز مشاوره استان از آنان خواسته شده که علاوه بر دادخواست‌های طلاق، دیگر دادخواست‌های زوجین اعم از درخواست مهریه، نفقه، تمکین، استرداد جهیزیه و غیره را به مراکز مشاوره ارجاع دهند تا زوجین حتی‌الامکان به سازش برسند و از مشکلات بعدی مانند عمیق شدن اختلافات و یا به زندان افتادن مرد و جدایی قطعی جلوگیری شود.
ملک‌محمدی گام هفتم را برگزاری کارگاه‌ها برای زوجین در آستانه طلاق بیان کرد و توضیح داد: این گام در ادامه گام ششم قرار دارد که به موضوع طلاق اختصاص دارد که دانشگاه علوم پزشکی، بهزیستی و استانداری دستگاه‌های همکار در این گام هستند و کار گروهی در این خصوص تشکیل شده است.
نقش مصلحین و حکمین قرآنی در ایجاد سازش زوجین
وی گام هشتم را استفاده از ظرفیت مصلحین و حکمین قرآنی در جهت افزایش آمار سازش زوجین دانست و بیان کرد: در قانون حمایت از خانواده نیز قانون‌گذار این ظرفیت را دیده است تا بتوان از ظرفیت مصلحین و حکمین در راستای کاهش دعاوی زوجین استفاده شود؛ در این راستا، فهرستی از مصلحین و حکمین قرآنی استان در اختیار حوزه‌های قضایی قرار گرفته است تا زوجین متقاضی طلاق در مناطق مختلف استان به این داوران و ریش‌سفیدان و معتمدان محلی ارجاع داده شوند و بتوان حتی‌الامکان از افزایش آمار طلاق جلوگیری کرد.
ملک‌محمدی تصریح کرد: پادرمیانی مصلحین و حکمین قرآنی و بزرگان فامیل و محله برای ایجاد صلح و سازش میان طرفین دعوا امری دیرپای در فرهنگ است و از دیرباز مرسوم بوده که در جلسات مشاوره روانشناختی پیش از طلاق نیز همین رویکرد با نگاهی امروزی دنبال می‌شود. بر طبق آمار، ۱۷ درصد دعاوی زوجین با پادرمیانی مصلحین و حکمین قرآنی در سراسر استان به صلح و سازش زوجین انجامیده است و همانطور که ذکر شد، ۴۲ درصد دعاوی نیز از طریق جلسات مشاوره روانشناختی پیش از طلاق به سازش منجر شده است.
وی گام نهم را ناظر به ارائه خدمات و مشاوره به والدین و فرزندان طلاق دانست و توضیح داد: در راستای اجرایی شدن این گام از طرح توانمندسازی و تحکیم بنیان خانواده، مراکز مهر والدین در سراسر استان ایجاد شده است؛ این مراکز برای ملاقات فرزندان طلاق و والدین پیش‌بینی شده است تا این ملاقات‌ها به‌دور از فضای دادگاه و دعوا و مشاجره در محیطی مناسب برای کودکان و نوجوانان انجام شود. در مرکز استان، این مرکز ملاقات با نظارت معاونت پیشگیری از جرم در محل اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مستقر شده که والدین و فرزندان طلاق در روزهای پنج‌شنبه در این مکان امکان ملاقات دارند، همچنین کارشناسان حقوقی در این مرکز حضور دارند و در موضوعاتی نظیر حضانت به والدین مشاوره می‌دهند.
ملک‌محمدی بازخورد طرح توانمندسازی و تحکیم بنیان خانواده را خوب ارزیابی کرد و گفت: طرح توانمندسازی و تحکیم بنیان خانواده تمام ساحت‌‌های سبک زندگی از دوران پیش از ازدواج تا فرزندپروری و همسرداری را شامل می‌شود و خانواده‌هایی را که با مشکل طلاق و حضانت فرزندان درگیر هستند، یاری می‌کند. اجرای جامع و کامل این طرح که بازخورد خوبی را داشته نیازمند تشکیل کارگروه‌هایی است که در این راستا تفاهم‌نامه‌هایی تنظیم شده است.
وی اجرای گام‌های آغازین طرح توانمندسازی و تحکیم بنیان خانواده در دوران متوسطه را لازم و ضروری ارزیابی کرد و توضیح داد: مطالعات آسیب‌شناسی نشان داد که برای پیشگیری از ایجاد اختلاف میان زوجین و افزایش آمار طلاق باید این دست فعالیت‌ها از قبیل آگاهی‌بخشی و مهارت‌آموزی را در حوزه پیشگیری پررنگ‌تر کرد. بنابراین می‌طلبد که نهادهایی مانند آموزش و پرورش بیش از پیش در اجرای طرح همکاری داشته باشند، بهزیستی آمادگی کامل خود را برای همکاری در این طرح اعلام کرده است. از استانداری نیز انتظار می‌رود که حمایت‌های مالی را برای اجرای جامع طرح اختصاص دهد.
انتهای پیام
