یادداشت
کبر و ناز و حاجب و دربان بدین درگاه نیست
اربعین یک قطعه بهشت است که در این ایام نازل می‌شود و زائر چنان مجذوب جذبه عرشی سالار شهیدان قرار می‌گیرد که با امام(ع) عین ربط می‌شود، یعنی زائر اربعین چنان قربی به ساحت عزّ امام(ع) می‌یابد که در حکم اعضاء و جوارح ایشان می‌گردد.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابراهیم موسوی، پژوهشگر و مؤلف یادداشتی به مناسبت اربعین سیدالشهدا(ع) نوشته و در اختیار ایکنا قرار داده است که در ذیل می‌خوانید:
السَّلَامُ عَلَى وَلِيِّ اللَّهِ وَحَبِيبِهِ؛ السَّلَامُ عَلَى خَلِيلِ اللَّهِ وَنَجِيبِهِ؛ السَّلَامُ عَلَى صَفِيِّ اللَّهِ وَابْنِ صَفِيِّهِ؛ السَّلَامُ عَلَى الْحُسَيْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِيدِ؛ السَّلَامُ عَلَى أَسِيرِ الْكُرُبَاتِ وَقَتِيلِ الْعَبَرَاتِ.
امام صادق(ع) می‌فرمایند:
إِنَّ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيٍّ عِنْدَ رَبِّهِ يَنْظُرُ إِلَى... زُوَّارِهِ وَهُوَ أَعْرَفُ بِحَالِهِمْ وَبِأَسْمَائِهِمْ وَأَسْمَاءِ آبَائِهِمْ وَبِدَرَجَاتِهِمْ وَمَنْزِلَتِهِمْ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ أَحَدِكُمْ بِوَلَدِهِ وَإِنَّهُ لَيَرَى مَنْ يَبْكِيهِ فَيَسْتَغْفِرُ لَهُ وَيَسْأَلُ آبَاءَهُ أَنْ يَسْتَغْفِرُوا لَهُ وَيَقُولُ: لَوْ يَعْلَمُ زَائِرِي مَا أَعَدَّ اللَّهُ لَهُ لَكَانَ فَرَحُهُ أَكْثَرَ مِنْ جَزَعِهِ وَإِنَّ زَائِرَهُ لَيَنْقَلِبُ وَمَا عَلَيْهِ مِنْ ذَنْبٍ.
همانا حسین‌بن علی(ع) از نزد پروردگارش به زائرانش نگاه می‌کند در حالی‌که حال آن‌ها و نام‌هایشان و نام پدرانشان و درجات آن‌ها و منزلت آن‌ها نزد خداوند را بهتر از شما نسبت به فرزندتان می‌شناسد و به‌درستی که امام حسین(ع) آن‌کسی را که برای او گریه می‌کند می‌بیند و برای او استغفار می‌کند و از پدران بزرگوارش می‌خواهد برای او استغفار کنند و می‌فرماید: اگر زائر من آنچه خداوند برای او مهیا نموده است را می‌دانست، شادی‌اش بیشتر از غمش می‌شد و همانا زائر امام حسین(ع) از زیارت برمی‌گردد درحالی‌که هیچ گناهی بر او باقی نمی‌ماند.
بر ضیافت‌خانه فیض نوالت منع نیست
در گشاده است و صَلا درداده خوان انداخته
بر اهل فطانتِ کوی ولایت پوشیده نیست که اربعین حسینی همانا نقطه کمال و استقرار و استمرار حقیقت مُتضلّع و فوق عرشی عاشوراست. زائرین و مشائین عزیز الوجود به این نکته عنایت داشته باشند که امروز، پیاده‌رویِ اربعین، یکی از بزرگ‌ترین شعائر الهی و وسیله ترویج مذهب حقه امامیه است، فلذا از عنوان استحبابی صِرفْ خارج‌شده و به‌عنوان إحیاء امر آل محمد هنگامه می‌آفریند.
امروزه این زیارت، تنها یک عبادت فردی و یا تکلیف مندوبی فی حدّ نفسه نیست، بلکه نُماد و جلوه موجودیت بالفعل مکتبِ وحیانی تشیع محسوب می‌شود. هرچند که مناسکی است با پیشینه بسیار با قدمت که بزرگانی همچو محدث جلیل‌القدر مرحوم «حاجی نوری» قدس‌سره و فقیه بزرگ آیت‌الله «سیدمحمود شاهرودی» رحمةالله‌علیه با پیاده‌روی مستمر خود در احیاء و ترویج این سنت حسنه، نقش مهمی را ایفاء داشته‌اند.
تا حدی که نقل است، این فقیه عظیم‌الشأن 260 مرتبه به زیارت سیدالشهدا(ع) مشرف شده و نیز منقول است که آن محدث خبیر با التزام داشتن به پیاده‌روی اربعین، سرانجام در مسیر بازگشت از مراسم باشکوه پیاده‌روی، ندای حق را لبیک گفته و به دیار باقی شتافت. به‌هرتقدیر، اربعین فقط یک زمان و مکان نیست؛ این صورت مُلکی، ملکوتش ظهور تامّه جذبات حسینی است که فرموده‌اند: جَذْبَةٌ مِنْ جَذَبَاتِ الْحَقِّ تُوَازِی عَمَلَ الثَّقَلَیْنِ؛ جذبه‌ای از جذبه‌های حق با تمام اعمال جن و انس برابری می‌کند.
فلذا باید گفت که اربعین یک قطعه بهشت است که در این ایام نازل می‌شود و زائر چنان مجذوب جذبه عرشی سالار شهیدان قرار می‌گیرد که با امام(ع) عین ربط می‌شود، یعنی زائر اربعین چنان قربی به ساحت عزّ امام(ع) می‌یابد که در حکم اعضاء و جوارح ایشان می‌گردد.
و چه زیبا است دعای امام حسین(ع) که در روز عرفه عرضه می‌دارند: وَاسْلُكْ بِي مَسْلَكَ أَهْلِ الْجَذْبِ؛ خداوندا مرا در مسیر اهل جذب قرار بده.
عمده اینکه در این ایام نورانی به عنایت خودشان این فراز برای زوّارشان مستجاب می‌شود: وَبِضِيَاءِ نُورِكَ اهْتَدَى الطَّالِبُونَ إِلَیْکَ؛ در پرتو و روشنایی نورت جویندگانت به‌سوی تو راه می‌پویند.
و حقاً که سیر زوّار اربعین مِنَ الحُسَینِ، إِلَی الحُسَینِ، بِالحُسَینِ و فِی الحُسَین علیه‌السلام است، چراکه؛ أَشْهَدُ أَنَّكَ قُتِلْتَ وَلَمْ تَمُتْ بَلْ بِرَجَاءِ حَيَاتِكَ حَيِيَتْ قُلُوبُ شِيعَتِكَ. شهادت می‌دهم که تو کشته شدی اما نمردی بلکه از زندگانی و حیات تو قلب‌های شیعیانت زندگی یافته است.
همین بس که در این ایام به محوریت وجود امام(ع) تجمع قلوب و اتحادِ نفوس تحقق‌یافته است؛ تجمع باشکوهی که در هیچ مکتبی نظیر ندارد. و بی‌شک این تجمع کبری، تحقق عینی فرمایش حضرت زینب حورا(ع) است؛ آنجا که در مجلس یزید پلید فرمودند: ثُمَّ كِدْ كَيْدَكَ وَاجْهَدْ جُهْدَكَ فَوَ اللَّهِ الَّذِي شَرَّفَنَا بِالْوَحْيِ وَالْكِتَابِ وَالنُّبُوَّةِ وَالِانْتِخَابِ لَا تُدْرِكُ أَمَدَنَا وَلَا تَبْلُغُ غَايَتَنَا وَلَا تَمْحُو ذِكْرَنَا وَلَا يُرْحَضُ عَنْكَ عَارُنَا. پس تو هر نیرنگی داری اجرا کن و تمام تلاشت را بکن، اما قسم به خداوندی که ما را به واسطۀ وحی، کتاب، نبوت و برگزیدگی شرافت بخشید، تو نمی‌توانی پایان ما را درک کنی و به نهایت ما برسی و نمی توانی یاد ما را نابود سازی و پلیدای کردارت با ما از تو برطرف نخواهد شد.
و نیز در عظمت همین مقام آن مخدره مکرمه به امام سجاد(ع) فرمودند: وَيَنْصِبُونَ لِهَذَا الطَّفِّ عَلَماً لِقَبْرِ أَبِيكَ سَيِّدِ الشُّهَدَاءِ لَا يَدْرُسُ أَثَرُهُ وَلَا يَعْفُو رَسْمُهُ عَلَى كُرُورِ اللَّيَالِي وَالْأَيَّامِ وَلَيَجْتَهِدَنَّ أَئِمَّةُ الْكُفْرِ وَأَشْيَاعُ الضَّلَالَةِ فِي مَحْوِهِ وَتَطْمِيسِهِ فَلَا يَزْدَادُ أَثَرُهُ إِلَّا ظُهُوراً وَأَمْرُهُ إِلَّا عُلُوّاً. در اين سرزمين براى قبر پدرت سیدالشهدا(ع) نشانهاى نصب‌کرده كه اثرش هیچ‌گاه كهنه و مندرس نشده و گذشت شب و روز آن را محو نمىكند و بسيارى از رهبران كفر و الحاد و ابناء ضلالت و گمراهى سعى در نابود كردن آن مىنمايند ولى به‌جای اينكه رسم و نشانه آن از بين رود ظاهرتر و آشكارتر مىگردد.
آری، اربعین مانند دیگر امتیازات منحصره، از مختصات خاصه سیدالشهدا(ع) است. قابل دقت اینکه به قدر متیقّن این پیاده‌روی و مراسم شکوهمند مشّایه از مصادیق بارز این آیۀ شریفه است: وَلٰا يَطَؤُنَ مَوْطِئاً يَغيٖظُ الْكُفَّارَ وَلٰا يَنٰالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَيْلاً إِلاَّ كُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صالِحٌ إِنَّ اللَّهَ لٰا يُضيٖعُ أَجْرَ الْمُحْسِنيٖنَ؛ و در هيچ مكانى كه كافران را به خشم میآورد قدم نمىگذارند و از دشمنى غنيمتى به دست نمىآورند مگر اينكه به سبب آن، عمل صالحى براى آنان نوشته مىشود، زيرا خدا پاداش نيكوكاران را ضايع نمىكند.
چراکه کفار و معاندین چنین قدم‌هایی را منفور می‌دارند و از آن به خشم می‌آیند و بی‌تردید در این مناسک، طبق وعده الهی به هر قدم یک عمل صالح نوشته می‌شود، زیرا زحمات و مشقات زوّارالحسین(ع) را خدای سبحان خود جبران می‌نماید؛ از آن جهت که ایشان در این مقام، زائر حق‌تعالی در فوق عرش اعلی هستند.
و به‌مقتضای کریمه «إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ»، آن عمل صالحِ مکتوب به ازای هر خطوه و قدم، در این دو روایت است که می‌فرمایند: مَنْ أَتَى قَبْرَ الْحُسَيْنِ مَاشِياً كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ أَلْفَ حَسَنَةٍ وَمَحَا عَنْهُ أَلْفَ سَيِّئَةٍ وَرَفَعَ لَهُ أَلْفَ دَرَجَةٍ؛ هر کس با پای پیاده به‌سوی قبر حسین(ع) برود، خداوند در برابر هر قدم برای او هزار حسنه می‌نویسد و هزار گناه از او نابود می‌کند و هزار درجه او را بالا می‌برد. و نیز فرموده‌اند: مَنْ أَتَی قَبْرَ الْحُسَيْنِ مَاشِياً كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ وَبِكُلِّ قَدَمٍ يَرْفَعُهَا وَيَضَعُهَا عِتْقَ رَقَبَةٍ مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِيل؛ هر کس پای پیاده به زیارت حسین(ع) بیاید خداوند در مقابل هر قدمی که از زمین برمی‌دارد و می‌گذارد ثواب آزاد کردن اسیری از فرزندان اسماعیل(ع) را برای او می‌نویسد.
در قدیم‌الایام بعضی‌اوقات پادشاهان بار عام می‌دادند و همه را به حضور می‌پذیرفتند و در آن روز همگان را از خود راضی می‌کردند، اما بعضی از افراد کیاست به خرج می‌دادند و آداب محضر سلطان را رعایت می‌کردند و گاه همین رعایت ادبِ حضور آن فرد را از مقربان و ملازمان همیشگی سلطان می‌کرد. بر این اساس باید عرض کرد که زیارت اربعین همانا بارِ عامِ سلطان‌السلاطین مُلک وجود، اعم از غیب و شهود، اعنی مولانا الحسین(ع) است. گوئیا از بطنان عرش کبریا ندا و صَلا می‌دهند که:
هر که خواهد گو بیا و هر چه خواهد گو بگو
کبر و ناز و حاجب و دربان بدین درگاه نیست
همه می‌آیند، از هر قبیله و عشیره‌ای، از هر کشور و ملتی، از هر شهر و بلادی، از هر چهره و نژادی و نیز از هر مکتب و آئینی و در این ضیافت عام کسی با دست تهی برنمی‌گردد. مهم اینکه در این میان، رندانِ تشنه یار، همتْ بلند دارند که نظر کیمیا اثر سیدالشهدا(ع) را به خود جلب نمایند. و برای همیشه عمر، زائر دائم الحضور او باقی بمانند و ملازم رکاب ارباب بی‌کفن شوند، چه کمال زیارت آن است که برای تجلی مزور در موطن نفس زائر باشد نه اموری دیگر که زیارت چیزی جز تجدیدعهد ولایت با امام نیست؛ «وَا شَوْقَاهُ یَا أَبَاعَبْدِاللهِ إِنَّا إِلَیْکَ رَاغِبُونَ».
و چه نیکوست زوّار حسینی در این ایام اربعین که سرّ الاسرار حضرت ابی‌الاحرار است، تحت قبه سامیه در آن باب و اصل رحمت و کرم، فرج قدیس اعظم، نیّر معظّم، حقیقت سرّ جلی، مولا حجة‌بن الحسن المهدی عجل‌الله‌فرجه را از خدای سبحان مسئلت نمایند، چه خورشید استجابت زیر قبه منوره حسینی طلوع می‌کند و نیز ظهور امام زمان عجل‌الله‌فرجه همانا ظهور مقام نورانیت بالتّعین حضرت سیدالشهدا(ع) است.
مسک الختام این نوشتار را دعای نورانی امام صادق(ع) قرار می‌دهیم: اللَّهُمَّ... ارْحَمْ تِلْكَ الْوُجُوهَ الَّتِي غَيَّرَتْهَا الشَّمْسُ وَارْحَمْ تِلْكَ الْخُدُودَ الَّتِي تَتَقَلَّبُ عَلَى حَضْرَةِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَيْنِ... اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَوْدِعُكَ تِلْكَ الْأَبْدَانَ وَتِلْكَ الْأَنْفُسَ حَتَّى تُوَفِّيَهُمْ عَلَى الْحَوْضِ يَوْمَ الْعَطَشِ؛ پس تو اين صورتهایى كه حرارت آفتاب آن‌ها را درراه محبت ما تغيير داده مورد ترحّم خودت قرار بده و نيز صورتهایى را كه روى قبر ابى عبد اللَّه الحسين(ع) مىگذارند و بر می‌دارند مشمول لطف و رحمتت قرار بده... خداوندا من اين ابدان و اين ارواح را نزد تو امانت قرار می‌دهم تا در روز عطش اكبر كه بر حوض كوثر وارد مىشوند آن‌ها را سيراب نمایى.
در بزم وصالش همه‌کس طالب دیدار
تا یار که را خواهد و میلش به که باشد
منابع
1. ابن طاووس، علی بن موسی، إقبال الأعمال، 2 ج، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۴۰۹.
2. ابن قولویه، جعفر بن محمد، كامل الزّيارات، 1 ج، نجف، دار المرتضوية، ۱۳۶۵.
3. ———، کامل الزّیارات، 1 ج، ترجمه‌ی محمدجواد ذهنی تهرانی، تهران، پیام حق، ۱۳۷۷.
4. اصفهانی، کمال‌الدین اسماعیل، دیوان «کمال‌الدین اصفهانی»، 1 ج، تهران، دهخدا، ۱۳۴۸.
5. حافظ، شمس‌‌الدین محمد، دیوان «حافظ»، 1 ج، تهران، بیهق کتاب، ۱۳۹۰.
6. طبرسي، احمد بن علی، الإحتجاج على أهل اللّجاج، 2 ج، مشهد، نشر المرتضي، ۱۴۰۳.
7. طوسي، محمد بن حسن، تهذيب الأحكام، 10 ج، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۴۰۷.
8. ———، الأمالي (شیخ طوسی)، 1 ج، قم، دار الثقافة، ۱۴۱۴.
9. کفعمی، ابراهيم بن على عاملى، البلد الأمين والدّرع الحصين، 1 ج، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، ۱۴۱۸.
انتهای پیام 
