بررسی فضیلت‌های اخلاقی حضرت عباس(ع)/ معرفی ایشان به عنوان الگوی جهانی برای جوانان

حجت‌الاسلام و المسلمین سید علی اکبر حسینی، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ ومعارف قرآن کریم در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا از قم، با بیان اینکه حضرت عباس(ع) علمدار کربلا بودند، اظهار کرد: ایشان از چهره‌های بسیار قابل احترام و قابل توجه میان فرزندان امامام معصوم (ع) بوده است آن حضرت در شجاعت و دلاوری بیش از فضیلت‌های دیگر شهرت یافته است.

وی ادامه داد: حضرت امام علی(ع) مدتی پس از شهادت حضرت زهرا(س)، از برادرشان عقیل که به علم اَنساب آگاهی داشت، می‌خواهند تا از قبیله‌ای که به شجاعت شهرت دارند، برایشان همسری انتخاب کند تا فرزندی سلحشور متولد کند.

استاد حوزه ادامه داد: عقیل دختری با نام فاطمه کلابیه، برای امام علی(ع) انتخاب کردند دختری که به بعدها به دلیل داشتن چهار فرزند به نام های عباس، عبدالله، جعفر و عثمان به ام البنین شهرت یافت.

وی بیان کرد: حضرت عباس (ع) در بالاترین حد زیبایی بودند به همین دلیل یکی از القاب آن حضرت قمر بنی هاشم است؛ در میان اعراب بر اساس رسمی رایج از کسانی که دارای زیبایی ویژه‎ای بودند با عنوان ماه خطاب می‌کردند و عباس (ع) ماه بنی هاشم بود.

حسینی گفت: اگر هنرمندان، فیلم سازان و نویسندگان ما قادر بودند زیبایی‌های شخصیت حضرت عباس(ع) را آن گونه که هست ترسیم کنند، امروز جوانان غیرمذهبی در سراسر جهان او را به عنوان الگو و سرمشق خود برمی ‌گزیدند، واقعیتی که در مورد سردار سلیمانی امروزه شاهد آن هستیم.

فضیلت‌های اخلاقی حضرت عباس(ع)

وی با بیان اینکه حضرت عباس(ع) همه صفات عالی و فضیلت‌های والای اخلاقی برخوردار بود به همین دلیل یکی دیگر از القاب آن حضر ابوالفضل است، افزود: در کنار همه زیبایی‌های اخلاق بر اساس گزاره‌های فراوان تاریخی آن حضرت در زیبایی و جمال در میان اعراف و بنی هاشم سرآمد بودند.  

حسینی، بعد معنوی و شخصیت اخلاقی حضرت عباس(ع) را حائز اهمیت دانست و تصریح کرد: القاب ایشان نشان‌دهنده جایگاه متعالی اخلاقی است؛ یکی از القاب حضرت عباس(ع) این است که برای حق بسیار خشمگین می‌شد وصفی که برای پیامبر اکرم(ص) نیز نقل شده است؛ پیامبر گرامی اسلام همواره متبسم و خندان بودند اما زمانی که با ظلمی روبر می‌شد و می‌دیدند که حقی پای مال شده است؛ بسیار خشمگین می‌شدند، این دگرگونی در چهره پیامبر برای یاران او شگفت انگیز بود.

عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم اضافه کرد: حضرت عباس(ع) نیز همانند رسول خدا (ص)، امیرمومنان علی (ع) و دیگر امامان معصوم در مقابل رعایت نکردن حدود الهی بسیار خشمگین می‌شد.

حسینی گفت: مواسات و گره‎گشایی از دیگر ویژگی‌های مشهور حضرت ابوالفضل(ع) است، او در میان مردم عصر خود به پناه‎گاه مظلومان نیز شهرت داشت.

اشتیاق دانش‌آموزی در حضرت عباس(ع)

وی با بیان اینکه حضرت عباس(ع) به مدت ۱۴ سال در کنار پدر خود علی امیرمومنان زندگی کرد و از آن حضرت دانش و ادب را آموخت، افزود: حضرت علی(ع) در باره اشتیاق فرزندش عباس به دانش اندوزی می‌فرمایند: پسرم عباس در کودکی نزد من علم را آموخت درست مانند جوجه‌های پرندگان که از مادرش با ولع و شوق دانه را می گیرند؛ دانش را از من دریافت می‎کرد و بعد از شهادت حضرت امیر(ع)، معلم ایشان حسن و حسین(ع) و حضرت زینب(س) بودند.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه حضرت عباس(ع) را بیشتر با عنوان شجاعت و وفاداری می‌شناسیم، افزود: اما فقه، علم، عبودیت، بصیرت و باریابی به مقام یقین و ولایت، از دیگر ویژگی‌های برتر ایشان بوده است.

حسینی بیان کرد: برخی دانشمندان و محدثان در توصیف فضیلت‌های حضرت عباس(ع) گفته‌اند که ایشان دریای بیکرانی است که پایانی ندارد و واجد همه فضیلت‌های اخلاقی است.

وی گفت: امام صادق(ع) می‌فرماید که عموی ما عباس بسیار چشم تیزبین و ژرف نگری داشتند و از بصیرت برخوردار بودند.

استاد حوزه بیان کرد: آدمی زمانی به بالاترین از حد فضیلت‌های اخلاقی مانند شجاعت و فاداری و محبت دست می‌یابد که از آگاهی، فقه، بصیرت، عبودیت و ولایت بهره‎مند باشد؛ به همین دلیل است که حضرت امام صادق (ع) در باره عمویشان عباس می‌فرمایند که او مردی بصیر و ژرف‎اندیش بودند.

وی بیان کرد: علامه محمد باقر بیرجندی در خصوص حضرت عباس(ع) نوشته‎اند که حضرت عباس (ع) از بزرگ‌ترین فقیهان عصر خود و با فضیلت‌ترین‌های اهل بیت(ع) بوده است (کان من اکابر الفقها و افاضلهم).

حسینی گفت: از میان فرزندان امامان معصوم که به مقام امامت نائل نشدند تنها درباره حضرت عباس(ع) و حضرت زینب(س) گفته شده است که آنان علم لدنی داشتند، یعنی علمی که مستقیم بدون تعلیم و تعلم، توسط خداوند به آنان عطا شده است.

وی ابراز کرد: بصیرت و ولایت پذیری، بارزترین ویژگی‌های شخصیتی حضرت عباس(ع) که باید به آن توجه و اهتمام بیشتری داشت، با وجود اینکه امام حسین(ع) برادر عباس است؛ اما ایشان از حسین (ع) با عنوان امام، ولی و پیشوای خود یاد می‌کنند.

استاد حوزه بیان کرد: شیدایی و عشق حضرت عباس(ع) به برادرش امام حسین بیشتر به این دلیل بود که امام خلیفه و جانشین خدا بر روی زمین بوده است.

وی گفت: براساس برخی گزاره‎های تاریخی، پس از چند روز که برای سپاه امام حسین(ع) تهیه آب لازم برای نوشیدن  میسر نبود؛ حضرت عباس(ع) برای آوردن آب بسوی شریعه فرات رفتند، و شجاعتی اعجاب انگیز از میان سپاه که شریعه را محاصره کرده بودند عبور کرده وارد شریعه می‎شوند در حالی که در نهایت عطش است، با دستان مبارک خود مشتی از آب را برمی‌دارند و به قصد نوشیدن بالا می آورند اما بی‎درنگ، پشیمان می‎شوند آب را روی آب‎ها مواج فرات می‌ریزند در حالی که خود را برای این کار مواخذه می‌کنند.

عبارت «جانم به فدایت ای برادر» از سوی امام حسین(ع) نشان از عظمت حضرت عباس(ع) دارد

وی بیان کرد: زمانیکه حضرت اباعبدالله(ع) خود را به پیکر بی جان حضرت عباس(ع) رساندند فرمودند که کمر من شکست، این سخن در برای عباس بسیار با عظمت است زیرا براساس مبانی امامت در اندیشه تشیع حضرت اباعبدالله(ع) و هریک از امامان معصوم (ع) رکن زمین و زمان هستند؛ یعنی حیات و بقای زمین و دوام آن وابسته به حضور امام معصوم(ع) است در جهان است.

وی گفت: یکی دیگر از رخ‎دادهایی که شکوه و عظمت آن حضرت را یادآور می‌شود سخنی است که امام حسین در شب عاشورا در وصف برادرش عباس بیان می‎کند؛ امام حسین(ع) در عصر تاسوعا هیاهوی دشمن را که گویی قصد آغاز حمله را دارد، مشاهده می‌کند و اباعبدالله (ع) خطاب به برادرش حضرت عباس(ع) که در کنار اوست می‎خواهد تا اوضاع را بررسی کند و از دشمن بخواهد که امشب را به اباعبدالله مهلت دهند تا با معبود خود راز و نیاز کند؛ امام در آغاز سخن خود رو به عباس می‌فرماید: «یا عَبّاسُ! اِرْکَبْ بِنَفْسِی أَنْتَ ـ یا أَخِی؛ عبّاس! جانم به فدایت اى برادر! سوار شو». بسیار عجیب است امام به به برادرش می فرماید: جانم به فدایت شود. این عبارت بازگو کننده عظمت عباس (ع) است.

استاد حوزه و دانشگاه در پایان یادآور شد: از شخصیت حضرت ابوالفضل(ع) زیاد گفته شده؛ اما درباره ماه بنی هاشم آنچه ما بیش از هرچیز نیازمند آن هستیم، آن است که فضیلت‌ها و زیبایی‌های اسطوره‎ای ایشان در فرهنگ مذهبی و ملی ساری و جاری شود و به مثابه الگویی بی‌نظیر به همه جوانان مذهبی و غیر مذهبی در سراسر جهان معرفی شود.