اجماع بین‌المللی؛ راهکار تأمین امنیت افغانستان در مقابل طالبان
امنیت افغانستان بدون نقش‌آفرینی و کمک کشورهای منطقه به دست نخواهد آمد. این موضوعی است که دولتمردان آمریکایی همواره تلاش بر نقض کردن آن داشته و به همین دلیل حضور نظامی خود را در عراق و افغانستان ادامه داده‌اند.
به گزارش ایکنا، سقوط سریالی چند شهر افغانستان و اشغال آنها از سوی طالبان باعث شده که بار دیگر خاطره تلخ تسلط این گروه بر افغانستان در اذهان زنده شود. پیشروی‌های نظامی اخیر طالبان در نقاط مختلف افغانستان که پیش‌تر مقامات دولتی و امنیتی در این کشور آن را «عقب‌نشینی تاکتیکی» توصیف کرده بودند، به حدی رسیده که منابع دولتی حالا از سقوط روزانه چندین ولسوالی(یکی از واحدهای تقسیمات کشوری افغانستان است که برابر واحدی در حدود فرمانداری و شهرستان در ایران می‌شود) و کنترل مستمر طالبان بر آنها خبر می‌دهند.
روز سه‌شنبه، اول تیرماه مقامات دولتی افغانستان گفتند که شیرخانبندر، گذرگاه مرزی اصلی میان افغانستان با تاجیکستان به دست طالبان سقوط کرد. تصرف شیرخانبندر، مهم‌ترین دستاورد طالبان از زمان آغاز مرحله نهایی خروج نیروهای آمریکایی از این کشور در ماه مِی (اواخر اردیبهشت) بوده است.
با وجود اینکه نیروهای دولتی افغانستان به ادعای مقامات این کشور در چند هفته گذشته عقب‌نشینی‌های تاکتیکی انجام داده‌اند، اما نتیجه این عقبگردها لحظه هولناکی برای افغانستان رقم زده است.
از سوی دیگر نیروهای آمریکایی و بین‌المللی که در حال حاضر بیشتر در کابل و در پایگاه هوایی «بگرام» مستقر هستند، قرار است تا چند هفته دیگر کشور را ترک کنند. طالبان این فتوحات را ناشی از برتری نظامی دانسته و مدعی شده‌اند که طی یک ماه گذشته بر بیش از ۴۰ ولسوالی مسلط شده‌اند.
در چند روز گذشته هم حدود 12 ولسوالی و بیشتر در شمال کشور به دست طالبان سقوط کرده‌اند. بر اساس اطلاعات جمع‌آوری شده توسط نیویورک‌تایمز، از اول ماه مِی و زمانی که نیروهای ایالات متحده رسماً خروج خود از کشور را آغاز کردند، طالبان با استفاده از حملات نظامی و عقب‌نشینی‌های دولت بیش از 50 منطقه را تصرف کردند.
طالبان، سرمست از پیروزی قریب‌الوقوع، در حال پیشروی به سمت مراکز بزرگ ولایات هستند. ارتش افغانستان در بسیاری از مناطق با عدم حمایت کافی دست و پنجه نرم می‌کند و در نبود نیروهای دولتی، شبه‌نظامیان قوم‌گرا و باندهای جنایتکار در حال تبدیل شدن به تنها امید مردم وحشت‌زده برای تأمین امنیت هستند.
خروج نیروهای آمریكایی که در پی توافق آمریکا و گروه طالبان و در راستای سیاست خروج نیروهای این کشور از عراق و افغانستان صورت گرفته، باعث شده که سربازان افغان بدون داشتن پشتیبانی لازم با طالبان بجنگند. گزارش‌‌ها حاکی از آن است که پشتیبانی هوایی ایالات متحده در هفته‌های گذشته به میزان قابل توجهی کاهش یافت و بسیاری از هواپیماهای نظامی آمریکایی در حال حاضر در خارج از افغانستان مستقر هستند. نیروی هوایی افغانستان در تلاش است تا این خلأ را جبران کند اما کمبود تجهیزات و نیروهای آموزش‌دیده تأثیرگذاری آنها را کم کرده است.
اقدامات طالبان تنها در میدان جنگ خلاصه نمی‌شود. حملات به غیرنظامیان از طریق بمب‌گذاری انتحاری، حمله به مسافران در جاده‌ها و کشتن کارکنان سازمان‌های امدادی و خبرنگاران تنها بخشی از تلاش‌های طالبان برای تحت فشار قرار دادن دولت افغانستان برای تأثیرگذاری بر روند مذاکرات صلح است؛ مذاکراتی که بین دولت افغانستان و گروه طالبان در حال انجام است و تاکنون نه تنها به نتیجه نرسیده بلکه نتیجه آن آزادی صدها زندانی طالبان از زندان‌های دولت افغانستان شد که بیشتر آنها دوباره به طالبان پیوستند.
اما نقش آمریکا و دولت جو بایدن در بروز این وضعیت در افغانستان چه بوده است؟ جو بایدن که تلاش کرده سیاست خارجی متفاوتی نسبت به ترامپ داشته باشد، امیدوار است که به عنوان حامی اول دولت افغانستان از فروپاشی دولت اشرف غنی جلوگیری کند. بایدن می‌تواند این فرصت را روز جمعه و در جریان دیدار اشرف غنی از به دست آورد.
با این همه خود بایدن هم به خوبی می‌داند که امکان حمایت نظامی را به دلیل از دست رفتن زمان را نخواهد داشت و تنها می‌تواند حمایت مالی و دیپلماتیک را متعهد شود. برخی عقیده دارند که یک اجماع بین‌المللی که شامل روسیه، چین، پاکستان و ایران هم باشد، می‌تواند از سقوط دولت غنی جلوگیری کند.
در واقع دولت بایدن به دنبال مسیری باید باشد که بارها کارشناسان و دولتهای منطقه بر آن تأکید کرده‌اند. امنیت افغانستان بدون نقش‌آفرینی و کمک کشورهای منطقه به دست نخواهد آمد. این موضوعی است که دولتمردان آمریکایی همواره تلاش بر نقض کردن آن داشته و به همین دلیل حضور نظامی خود را در عراق و افغانستان ادامه دادند. این حضور در کنار فقدان توسعه‌یافتگی، فساد دولتی و نبود شناخت کافی از جوامع این دو کشور باعث شد که دولتهای عراق و افغانستان تبدیل به دولت‌هایی وابسته به کمک خارجی و صحنه زورآزمایی کشورهای دیگر شوند.
وضعیت کنونی افغانستان به روشنی بیانگر این موضوع است که در فقدان یک دولت فراگیر و مقتدر در جامعه به شدت چندپاره افغانستان، صحبت از مذاکرات صلح چه بین آمریکایی‌ها و افغان‌ها و چه بین افغان‌ها نه تنها نتیجه‌ای برای جامعه و دولت افغانستان نخواهد داشت، بلکه موجی از خشونت‌هایی را با خود به همراه می‌آورد که تنها قربانیان آن بی‌گناهان و مردمی هستند که تنها خواستار صلح پایدار بعد از دهه‌ها جنگ و خونریزی و اشغال هستند.
گزارش از: محمدحسن گودرزی
انتهای پیام
