بازار تأمین مالی اسلامی آمریکا، چشم‌انتظار سرمایه‌گذاران خارجی

به گزارش ایکنا، رشد و گسترش اسلام در کشورهای غربی و غیراسلامی برخی مسائل جدید را به حوزه‌های مختلف انسانی جوامع این کشورها اضافه کرده  است.

اقتصاد یکی از حوزه‌هایی است که وجود جمعیت مسلمان در کشورهای غربی باعث شده که بخش‌ تأمین مالی در این کشورها با اصطلاحات جدیدی از اقتصاد اسلامی آشنا شوند. حوزه تأمین مالی اسلامی از جمله بخش‌هایی است که به تدریج در حال پیدا کردن جایگاه خود در نظام اقتصادی کشورهای غربی است.

در آمریکا به عنوان بزرگترین اقتصاد جهان، نظام تأمین مالی اسلامی تا حدی شناخته شده است. جمعیت مسلمان آمریکا بعد از یهودیان، دومین اقلیت مذهبی را در آمریکا با جمعیت حدوداً 3.5 میلیونی (آمار 2017) تشکیل می‌دهند و همین موضوع بازار نسبتاً گسترده‌ای را برای ارائه‌دهندگان خدمات تأمین مالی اسلامی در این کشور به وجود آورده است.

تأمین مالی اسلامی در آمریکا از اوایل دهه 1980 و در ایالت‌های ساحل غربی آمریکا (ایالت‌های کالیفرنیا، اورگن و واشینگتن) به طور محدود شروع شد. دو مؤسسه، خدمات مرتبط با تأمین مالی اسلامی را به افراد متقاضی ارائه می‌کردند با این همه خدمات آنها محدود به سرمایه‌گذاری‌های کوچک و فقط خدمات خود را به صورت محلی ارائه می‌دادند.

با این همه از اواخر دهه 1990، حجم بازار تأمین مالی اسلامی در آمریکا به طور قابل توجهی رشد کرد. به موازات رشد جمعیت مسلمان در ایالات متحده رشد بازار تأمین مالی اسلامی از 50 درصد در دهه 1990 به 66 درصد در دهه 2000 رسید. نکته جالب توجه این که با وجودی که نظام تأمین مالی اسلامی براساس شریعت اسلامی و احکام این دین طراحی شده اما پایبندی آن به بسیاری از موازین اخلاقی و اجتماعی باعث شده که غیرمسلمانان هم از سرمایه‌گذاری در این حوزه استقبال کنند.

از سوی دیگر، در حالی که همه‌گیری جهانی کووید-19 به مانند سایر بخش‌های اقتصاد جهان، بر نظام تأمین مالی اسلامی جهانی تأثیرگذار بود اما بیشتر کارشناسان اقتصادی معتقدند که این بازار به دلیل عملکرد خوب در سال 2019؛ در سال 2021، رشد و توسعه کمی خواهد داشت و در نهایت بار دیگر به دلیل بازار بسیار خوب صکوک (اوراق قرضه اسلامی) به سمت سودآوری حرکت می‌کند.

در حال حاضر 25 مؤسسه مالی اسلامی در ایالات متحده فعالیت می‌کنند که سه مؤسسه برتر با توجه به حجم دارایی، خانه تأمین مالی اسلامی آمریکایی(American Islamic Finance House)، یونیورسیتی بانک(University Bank) و پروژه تأمین مالی اسلامی هاروارد (Harvard Islamic Finance Project) هستند.

سایر ارائه‌دهندگان خدمات مالی در آمریکا هم با توجه به استقبال از تأمین مالی اسلامی در این کشور به دنبال پاسخ به تمام یا بخشی از نیاز‌های مشتریان تأمین مالی اسلامی در آمریکا هستند. در سال 2013، بانک جی‌پی مورگان(JP Morgan) شروع به ارائه خدمات بانکی براساس شریعت اسلامی کرد. بانک‌های سرمایه‌گذاری دیگری مانند استاندارد چارتد(Standard Chartered) هم خدمات بانکی اسلامی را در آسیا، اروپا، خاورمیانه و ایالات متحده ارائه می‌کنند.

در سال 2020، چند بانک و مؤسسه مالی اسلامی در بخش املاک و مستغلات تجاری ایالات متحده سرمایه‌گذاری کرده‌اند. بانک‌هایی مانند مِی بانک(Maybank) مالزی، بانک وربه (Warba Bank) و بانک ملی کویت، بانک‌ ایتالیایی Intesa Sanpaolo و یک شرکت سرمایه‌گذاری سهام خصوصی عربستان سعودی به نام MASIC، که تحت کنترل خاندان السبیعی است، در حوزه تأمین مالی اسلامی در آمریکا سرمایه‌گذاری‌هایی انجام داده‌اند.

علاوه بر این‌ها چند بانک هم در حوزه بانکداری خُرد(ارائه مستقیم خدمات از سوی بانک به افراد) به ارائه خدمات مالی اسلامی مبادرت می‌کنند. برای مثال یونیورسیتی بانک مستقر در شهر آن آربر(Ann Arbor) میشیگان، اولین و تنها بانکی است که به طور اختصاصی در ایالات متحده خدمات مالی اسلامی به مشتریان خود ارائه می‌دهد. مؤسسه گایدنس رزیدنتال(Guidance Residential) در شهر رستون ویرجینیا، بزرگترین مؤسسه مالی غیر بانکی است که خدمات مالی اسلامی را ارائه می‌دهد.

با این وجود مشکلاتی برای رشد خدمات در حوزه تأمین مالی اسلامی در آمریکا وجود دارد.

برخی از پیچیدگی‌های الزامات شرعی در حوزه تأمین مالی اسلامی مانند صکوک و وام، گسترش بیشتر آن را دشوار کرده است. به دلیل آنکه سرمایه‌گذاران آمریکایی هنوز با محصولات سازگار با شریعت اسلامی آشنا نیستند، بازار فروش اوراق محصولات مالی اسلامی به طور کلی کمتر از بازارهای مشابه است.

برخلاف بریتانیا، که در آنجا حوزه تأمین مالی اسلامی رشد زیادی کرده و مورد تأیید دولت است، هیچ قانونی در ایالات متحده به طور خاص در مورد بانکداری اسلامی و به طور کلی تأمین مالی اسلامی وجود ندارد. علاوه بر این، بازار محصولات مالی اسلامی ایالات متحده بسیار کوچکتر از بازار بریتانیا است که بیش از 20 بانک، شامل 6 بانک انحصاری محصولات سازگار با شرع را ارائه کرده و بازاری 19 میلیارد دلاری تأمین مالی اسلامی در بریتانیا را شکل می‌دهند.

با این همه نشانه‌های امیدوارکننده‌ای برای رشد بازار تأمین مالی اسلامی در آمریکا وجود دارد.  در سطح جهانی، از زمان بحران مالی 2007-2008، تأمین مالی اسلامی از نظر حجم دارایی بیش از 20 درصد سالانه رشد کرده است. با توجه به این موضوع و مسائلی مانند برگزیت و عملکرد بانک‌های اسلامی در دوران کرونا، به نظر می‌رسد که به تدریج قوانینی برای عرضه محصولات اسلامی مانند صکوک و مرابحه در نظام مالی آمریکا شکل بگیرد تا علاوه بر مشتریان داخلی، مشتریانی از آن سوی اقیانوس اطلس را که به دلیل برگزیت، بازار بریتانیا را ترک خواهند کرد، جذب کند.

به قلم محمدحسن گودرزی