چگونه بیشتر مراقب خود باشیم

خودمراقبتی یعنی مراقبت از خود، یعنی اینکه ما برای حفظ سلامت و شادابی خود، کارهای روزمره کوچکی انجام دهیم تا زندگی بهتر و سالم‌تری داشته باشیم. خودمراقبتی شامل اقداماتی است آموختنی، آگاهانه و هدفمند که هر فردی برای خود، خانواده و دیگران انجام می دهد تا سالم بماند، از سلامت جسمی و روانی خود حفاظت کند، نیازهای اجتماعی خود را برآورده سازد، از بیماری‌ها یا حوادث پیشگیری کند، از ناخوش ها و بیماری های مزمن مراقبت کند و نیز از سلامت خود بعد از بیماری حاد یا ترخیص از بیمارستان حفاظت کند. خودمراقبتی به وضوح موجب افزایش کارآیی و مهارت‌های فردی ما می‌شود.

خودمراقبتی شامل تصمیمات و اقداماتی برای سلامت، پیشگیری از خطرات و آسیب‌های اجتماعی و توانایی رفع نیازهای جسمی و روانی و اجتماعی خود می‌شود. با انجام برخی اصول ساده خودمراقبتی می­توان دستیابی به سلامت، نشاط و شادابی را در زندگی ایجاد کرد.

 با خودمراقبتی می‌توانیم:

- استرس خود را کاهش دهیم.

- اعتماد به نفس خود را بازیابیم و تقویت کنیم.

- شور و شوق جوانی و انگیزه موفقیت خود را حفظ کنیم و افزایش دهیم.

- جوانی سالم، ایمن و با نشاط را تجربه کرده و سلامت سایر دوران‌های زندگی خود را تضمین کنیم.

- بهتر درس بخوانیم و آینده شغلی بهتری داشته باشیم.

- آینده بهتری را برای خود، خانواده، دوستان و کشورمان رقم بزنیم.

۱- خودمراقبتی جسمی

- خوردن منظم غذای سالم: صبحانه، ناهار، شام و میان وعده‌های سالم، مصرف ۵ وعده میوه و سبزی در روز

- انجام ورزش روزانه: پیاده‌روی، دویدن، شنا، ورزش‌های رزمی

- انجام معاینه پزشکی ادواری و منظم پیشگیرانه

- دریافت خدمات و مراقبت‌های پزشکی موردنیاز

- استراحت کافی هنگام بیماری

- انجام فعالیت‌های جسمی منظم

- داشتن خواب و استراحت کافی

- رعایت پوشش مناسب و بر اساس فصول سال

- رفتن به تعطیلات

- پرهیز از وسایل، لوازم و رفتارهای پر خطر

۲- خودمراقبتی روانی

 - احساس ارزش، خوشبینی و امید

- احساس اعتماد به نفس کافی

- اختصاص وقت و زمان روزانه برای تفکر و تأمل

- انجام اقدامات لازم برای کاهش تنش و استرس

- توجه به تجارب، آرزوها، افکار و احساسات خود

- اختصاص زمان مناسب برای رفتن به دامن طبیعت

- مراجعه به روان‌پزشک یا روان‌شناس در صورت بروز مشکل یا ناراحتی روانی

۳- خودمراقبتی عاطفی 

- رفتار مهربانانه با خود و دیگران

- افتخار به خود

- گریه کردن در مواقعی که لازم است.

- جست‌وجوی چیزهایی برای خندیدن

- بیان خشم خود به روشی سازنده

- اختصاص وقت برای بودن در کنار والدین و برادر و خواهر

- مطالعه کتاب‌هایی که دوست‌شان داریم.

۴- خودمراقبتی معنوی

- اختصاص زمان روزانه برای عبادت و نیایش

- تلاوت و شنیدن آیات قرآن

- انجام کارهای خیر

- کمک به نیازمندان

- شکرگزاری نعمت‌های الهی

- شرکت در مراسم و مناسک دینی و مذهبی

۵- خودمراقبتی اجتماعی

- برقراری ارتباط با خانواده و حضور در کنار افراد مورد علاقه

- معاشرت با دوستان / همکاران

- خوردن ناهار یا میان وعده روزانه با دوستان/ همکاران

- گفت‌وگوی روزانه با دوستان/ همکاران

- اختصاص وقت کافی برای انجام کامل امور محوله خانواده/ همکاران

- تعیین حد و مرز خود با دوستان / همکاران

- عضویت در تشکل‌های گروهی

- خلاقیت و انگیزه در محیط کار

فراموش نکنیم اگر خودمان را دوست داریم باید مراقب سلامتی خود باشیم.

ملیحه مکی‌آبادی، کارشناس آموزشی گروه ارتقای سلامت دانشکده بهداشت شیراز