نکاتی در باب بهترین روش رسیدن به صدای بم در تلاوت

به گزارش ایکنا، بخش دوم‌ اولین رویداد علمی - آموزشی سلامت صدا در قاریان شب گذشته، نهم آذرماه از طریق صفحه اینستاگرامی احمد ابوالقاسمی، قاری بین‌المللی کشور و با کارشناسی دکتر نسیم احمدی، آسیب‌شناس گفتار، زبان و بلع برگزار شد. مهم‌ترین نکات بیان شده بخش دوم این رویداد در ادامه بازنشر یافته است.

• بخش اول | ملزومات صداسازی و شیوه گرم ‌کردن صدا پیش از قرائت

تارهای صوتی، چند لایه هستند. لایه مهمی که معمولا آسیب می‌بیند و قاریان، مداحان و صداپیشه‌ها درگیر آن هستند، لایه رویی است که بافت آسیب‌پذیر و خیلی نازکی دارد و اگر‌ خونریزی اتفاق بیفتد، ممکن است جای آن بماند و صدای فرد تا آخر عمر دچار خش و آسیب شود. پس توجه به این لایه که لایه اول است، اهمیت دارد. لایه‌های عمقی‌تر‌ی نیز وجود دارد که یکی از آنها لایه عضلانی است.

چهار نوع و گروه، عضله داریم که یک‌ سری، وظیفه نزدیک‌ کردن تارهای صوتی، تعدادی وظیفه دور کردن تارهای صوتی را بر عهده دارند، تعدادی شل‌کننده تارهای صوتی و سری چهارم‌ نیز کِشنده تارهای صوتی هستند.

تذکری به علاقه‌مندان اوج‌خوانی

افرادی که برای زیر کردن صدا و خواندن اوج و گام‌های بالا تمایل دارند، توجه کنند که مهم‌ترین آیتم در قرائت خوب، این است که تارهای صوتی به هم برسند، بنابر این باید تمریناتی که عضلات تارهای صوتی نزدیک‌کننده را تقویت می‌کند، انجام دهند تا این بخش از عضلات طی تمرینات وارم‌آپی تقویت شوند.

شاید این سؤال مطرح باشد که اگر‌ تارهای صوتی به هم‌ نرسند صدا چه شکلی می‌شود؟ وقتی هوا از ریه به سمت دهان می‌آید، تارهای صوتی مرتعش می‌شوند، اگر‌ تارها خوب به هم برسند، یک صدای زنگ‌دار زیبای غنوی خواهیم داشت، اما اگر تارهای صوتی به هم‌ نرسند یک‌ صدای هوادار ایجاد می‌شود و این باعث خسته شدن حنجره و آسیب دیدن آن می‌شود.

آشنایی با کلوژر

در حال حاضر باب شده که در کلاس‌های صداسازی بیشتر در مورد میزان بسته بودن تارهای صوتی یا کلوژر بحث می‌کنند. کلوژر، مهم‌ترین آیتم در اوج و بم خواندن است. یعنی برای بم خواندن نیز باید کلوژر داشته باشیم. اگر تارهای صوتی به خوبی به هم برسند، صدا هوادار و به اصلاح جامعه مداحان، صدا اگزوزی می‌شود. صدایی که غمبارتر و حزن‌انگیز‌تر باشد، هوادار است.

در برخی آهنگ‌ها، خوانندگان در اوج، گاهی صدای خود را هوادار می‌کنند، این کار ارادی بوده و به معنای هوادار بودن کلیت صدای آن خواننده نیست؛ این شکل استفاده از صدای هوادار آسیبی برای صدا به همراه ندارد.

کلوژر به حدی اهمیت دارد که جای صدا هم به آن بستگی دارد، یعنی اگر موقع صحبت کردن یا تولید آوا، صدایی را تولید کنید که حنجره کلوژر داشته باشد، ناخوداگاه صدا به سمت حفره‌های تشدیدی، پرتاب بهتری خواهد داشت، یعنی صدا موقع صحبت کردن داخل ماسک می‌رود و موقع خواندن، داخل فارنجیل (Pharyngeal) می‌رود.

مکانیسم‌ زیر کردن صدا

دو راه برای مکانیسم زیر کردن صدا وجود دارد؛ یکی از روش‌ها این است که عضله‌هایی که نقش کشش تارهای صوتی را ایفا می‌کنند، درگیر می‌شوند و تارهای صوتی را می‌کشند.

در یک فرد سالم، در صدای فتحه، کلوژر و نزدیک‌تر شدن تارهای صوتی به هم راحت‌‌تر صورت می‌گیرد و در نتیجه صدا بم‌تر است و در صدای ای نیز در زیر کردن صدا راحت‌تر است. وقتی می‌دانیم صدای اوج خواندن نیاز به پروجکت و اکو کردن دارد، وارد مبحث تشدید می‌شویم. تفاوت صدای زیر با صدای بم، این است که صدای زیر، قدرت ندارد، اما صدای بم دارای قدرت است. چه کار کنیم‌ تا صدای اوج ما دارای قدرت شود. می‌آییم از صدای میکس استفاده می‌کنیم و صدای دارای قدرت را با صدای زیر ترکیب می‌کنیم. یعنی حالت صدای بم را پایه و صدای زیر را بر روی آن قرار می‌دهیم.

در حالت بم، چون تارهای صوتی کامل به هم‌ می‌رسند و این رسیدن در تمام طول تار صوتی صورت می‌گیرد، صدا با شدت بلندتر و فشار کمتری تولید می‌شود. وقتی می‌خواهیم سرعت را زیاد کنیم، باید فشار کمتر شود. کم شدن فشار به این ترتیب صورت می‌گیرد که اجازه نمی‌دهیم تارهای صوتی کامل به هم برسند. تار صوتی، شبیه چین است که دارای لبه باریک نیست، بلکه دارای عمق و طول است و برای کاهش فشار و زیر شدن صوت مقطع کمی از تارها باید به هم بخورند.

اگر فردی هم بلند و هم اوج بخواند به تارهای صوتی فشار می‌آید. بین اوج خواندن و صدا دزدی کردن تفاوت ظریفی وجود دارد. شما باید بین اوج خواندن که صدا شفاف است با حالتی که صدا شفاف نیست، تمایز قائل شوید.

سه علت برای تولید ندول(Nodule) یا گره تارهای صوتی در صدا وجود دارد. علت اول، خشکی تارهای صوتی است که می‌تواند به علت کم نوشیدن آب باشد، علت دوم برخورد محکم تارهای صوتی به هم، در موقع اوج خواندن و علت سوم هم ریفلاکس است که سطح تار صوتی را می‌سوزاند. خشکی و سوختگی تار صوتی می‌تواند، تبدیل به تاول در تار صوتی شود.

برخی از قاریان در تقلیدخوانی و زمانی که به حالت بم کردن صدا می‌رسند، صدای خود را بسیار بم کرده و این‌ کار را از طریق پایین آوردن صدای خود انجام می‌دهند که این‌ کار نیز به تار صوتی آسیب می‌زند و باعث می شود تارهای صوتی به هم‌ نرسند.

دو روش برای بم کردن تارهای صوتی داریم، یکی اینکه تارهای صوتی را شل کنیم تا به خوبی به هم برسند و دیگری پایین نگه داشتن حنجره است. مهارت‌‌های مربوط به این موضوع در کلاس‌های صداسازی آموزش داده می‌شود.

در بم‌خوانی وقتی سر را بالا نگه می‌داریم، اندکی‌ حنجره بالا می‌آید و موقتاً به خواندن نت‌های بالا کمک می‌کند، اما اگر‌ این مسئله ادامه پیدا کند به مرور زمان باعث آسیب خواهد شد و خواندن بم را سخت‌تر خواهد کرد.

گزارش از تیمور کاکایی