ارزیابی عملکرد کمیسیون فرهنگی؛ از دغدغه‌ها تا رویکردهای جدید
کمیسیون فرهنگی مجلس یازدهم به واسطه تأکید رهبر معظم انقلاب بر قرار دادن فرهنگ در کنار اقتصاد به منزله دو اولویت اصلی مجلس، بیش از گذشته زیر ذره‌بین است، به همین دلیل انتظار می‌رود کمیسیون از این پس و در کنار بررسی اولویت‌های اصلی، مسئله اعتبارات فرهنگی را در آستانه نزدیک شدن به فصل بودجه با جدیت مورد توجه قرار دهد تا سهم ناچیز فرهنگ از کل بودجه افزایش یابد.
رهبر معظم انقلاب در آغاز به کار مجلس یازدهم مسئله فرهنگ را در کنار اقتصاد به منزله دو اولویت اصلی این مجلس اعلام کردند و از همان زمان انتظارات از مجلس در حوزه فرهنگ بالا رفت. به همین دلیل بسیاری از دلسوزان و دغدغه‌مندان حوزه فرهنگ، استقبال کم نمایندگان از این کمیسیون و به حد نصاب رسیدن دیرهنگام آن نسبت به سایر کمیسیون‌ها را برخلاف تأکید رهبری و انتظارات شکل گرفته از این مجلس دیدند.
عملکرد حدود شش ماهه کمیسیون فرهنگی و نزدیک شدن به فصل بودجه فضا را برای ارزیابی اولیه از کمیسیون فراهم کرده و در این گزارش سعی شده است در گفت‌وگو با کارشناسان و اعضای کمیسیون، ابعاد مختلف نقدها به آن بررسی شود.
آیا کمیسیون فرهنگی تک‌بعدی عمل کرده است؟
یکی از گلایه‌ها و انتقادات به عملکرد تک‌بعدی کمیسیون فرهنگی و معطوف شدن کامل این کمیسیون به طرح «جمعیت و تعالی خانواده» در این بازه زمانی برمی‌گردد و منتقدان معتقدند که این شیوه کمیسیون فرهنگی را از توجه به سایر مسائل و مشکلات فرهنگی بازداشته است.
در این رابطه حجت‌الاسلام و المسلمین احمد سالک، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس دهم، ضمن تقدیر از توجه کمیسیون فرهنگی به موضوع جمعیت و به نتیجه رساندن آن در راستای تأکیدات مقام معظم رهبری بر این مسئله، معتقد است: «کمیسیون فرهنگی باید در ابعاد مختلف فعالیت گسترده‌ای کند که از جمله آنها پیوست فرهنگی است که مصوبه برنامه پنجم و ششم توسعه است و تمام وزارتخانه‌ها را در این حوزه فعال کند. اگر وزارتخانه‌ها پیوست فرهنگی خودشان را به کمیسیون ارائه کنند در زیرمجموعه‌های خودشان در سطح کشور اعلام می‌کنند و این به برجسته شدن و توجه بیشتر مسئله فرهنگ می‌انجامد.»
در واقع توجه جدی کمیسیون فرهنگی به مسئله جمعیت به منزله یکی از دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب و بسیاری از نخبگان دلسوز کشور امری پسندیده است، اما این توجه نافی کمرنگ شدن سایر موضوعات خرد و کلان حوزه فرهنگ از جمله ارتباط با نهادها و اصناف فرهنگی در حوزه‌های مختلف نیست.
این موضوعی است که غلامرضا منتظری، نایب رئیس کمیسیون فرهنگی، بر آن تأکید دارد و با بیان اینکه کمیسیون براساس انتظارات مقام معظم رهبری سه مسئله جوانی جمعیت و تعالی خانواده، فضای مجازی با قید کوتاه‌مدت و موضوع سبک زندگی را در اولویت کارهای خود قرار داده به ایکنا اینگونه بیان می‌دارد که «این بدان معنا نیست که تمام وقت کمیسیون فرهنگی بر روی این سه موضوع بگذارد. بنای کمیسیون فرهنگی این بود که با دستگاه‌های فرهنگی نشست‌هایی برگزار کند و هم دغدغه‌ها، چالش‌ها و مشکلات آنان را بشنود و هم انتظارات خود و مردم را بیان کند. اتفاقا در این جلسات معاون قرآن و عترت وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی حضور پیدا کردند و مسائل و نظرات خود را مطرح کردند و به تدریج قرار است میراث فرهنگی و سازمان فرهنگ و ارتباطات و سایر نهادها به این نشست‌ها دعوت شوند.»
ضرورت گسترش دایره مشاوران کمیسیون فرهنگی
در این میان جامعه قرآنی نیز به طور خاص از مجلس یازدهم متصف به صفت انقلابی انتظارات زیادی دارد که از جمله آنها توجه ملموس به مشکلات و گلایه‌های فعالان قرآنی، برقراری ارتباط با نخبگان قرآنی، استفاده از نظرات تخصصی پیشکسوتان و فعالان قرآنی در طرح‌ها و برنامه‌های مربوط به قرآن و فرهنگ دینی و توجه به دغدغه‌های بودجه‌ای و اعتباراتی مؤسسات و تشکل‌های قرآنی است که گام اول حضور فعالان قرآنی در جلسات کمیسیون و شنیدن نظرات آنهاست.
مهدی قره‌شیخلو، رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و قاری بین‌المللی قرآن، در این باره ضمن پذیرش زود هنگام بودن قضاوت درباره ارزیابی عملکرد کمیسیون فرهنگی به اعضای کمیسیون این توصیه را دارد که «دایره مشاوران خود را در حوزه‌های تخصصی فرهنگ از جمله مباحث قرآنی گسترش دهند و به مباحث فرهنگی و قرآنی به طور جدی بپردازند به نحوی که خروجی آن در جامعه مشاهده شود.»
وی با اشاره به تأکیدات فراوان مقام معظم رهبری به موضوع فرهنگ، معتقد است که «متأسفانه در عمل این حوزه به لحاظ امکانات، برنامه و بودجه ضعیف دیده می‌شود. پس از چهل سابقه حکومتداری و ورود به گام دوم انقلاب دیگر نباید آزمون و خطاهای گذشته را داشته باشیم و باید تصمیمات کارشناسی‌تر و دقیق‌تری گرفته شود تا ثمرات آن زودتر خود را در جامعه نشان دهند. در این راستا کمیسیون فرهنگی باید دایره کارشناسی خود را بازتر کند و از سلایق و نظرات مختلف استفاده کند تا منجر به تصمیمات و طرح‌های پخته و کارشناسی شود.»
ضعف ارتباط رسانه‌ای کمیسیون فرهنگی
به نظر می‌رسد یکی از اشکالات کار کمیسیون فرهنگی که باعث شده فعالیت‌ها و اقداماتش بروز و ظهور رسانه‌ای چندانی نداشته باشد ارتباط ضعیف اعضا و هیئت رئیسه کمیسیون به ویژه حجت‌الاسلام و المسلمین آقا تهرانی، رئیس کمیسیون، با رسانه‌هاست که باعث شده جامعه، به خصوص اقشار فرهنگی، اطلاع کمی از برنامهها و طرح‌های کمیسیون داشته باشند.
منتظری، نایب رئیس کمیسیون فرهنگی، با پذیرش این انتقاد قول داد که حتما این مسئله را به سایر اعضای کمیسیون منتقل کند تا جزئیات اقدامات کمیسیون برای مردم تشریح شود.
امیدواری به بهبود سهم فرهنگ از بودجه کل کشور
اکنون نیز در حالی که زمان اندکی تا 15 آذر و ارائه لایحه بودجه 1400 کل کشور از سوی دولت به مجلس باقی مانده، انتظار دیگر جامعه فرهنگی و به ویژه فعالان قرآنی آن است که تجربه نامطلوب سهم فرهنگ از بودجه کل کشور توسط این مجلس برطرف شود و کمیسیون رویکرد جدیدی برای تغییر این وضعیت و خروج فرهنگ، از جمله فرهنگ دینی و قرآنی، از مظلومیت و مهجوریت اتخاذ کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین سالک در این رابطه می‌گوید: «با کمال تأسف در سال‌های گذشته به دلیل نوع نگاه کارشناسان فرهنگی سازمان برنامه و بودجه، بودجه فرهنگ نسبت به بودجه کل کشور 1.5 درصد بود که این واقعا هیچ است و لذا کمیسیون فرهنگی امسال باید در زمینه بودجه حوزه فرهنگ برنامهها و تحرکات زیادی داشته باشد.»
منتظری، با تأیید این دغدغه در تشریح برنامه‌های در حال انجام و آتی کمیسیون در خصوص اعتبارات فرهنگی در بودجه سال آینده می‌گوید: «کمیسیون از هفته گذشته یک کار جدی را در حوزه بودجه فرهنگی آغاز کرده و معاونان طرح و برنامه وزارت‌خانه‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی و ورزش و جوانان و نماینده سازمان برنامه و بودجه به کمیسیون دعوت شدند و این یک کار زیرساختی است که می‌تواند بسیاری از دغدغه‌های تشکل‌ها و مؤسسات فرهنگی را برطرف کند. همچنین کمیسیون بنا دارد هفته آینده نشستی را با کمیسیون‌های اقتصادی و برنامه و بودجه مجلس برگزار کند تا همه نگاه‌ها به مبحث فرهنگ معطوف شود. مشکل این است که در حوزه فرهنگ در مقام عمل، نه نظر، بین مأموریت و انتظارات هیچ انطباق معناداری وجود ندارد. لذا کمیسیون بیشترین وقت خود را بر روی کارهای زیرساختی و اساسی در حوزه فرهنگ گذاشته است.»
در پایان باید گفت شاید سطح بالای انتظارات از کمیسیون فرهنگی با توجه به زمان اندک شروع به کار غیرمنطقی باشد اما کمیسیون فرهنگی نیز باید سطح تحرک و فعالیت خود را با تأکیدات رهبر معظم انقلاب بر مسئله فرهنگ به منزله یکی از دو اولویت اصلی مجلس یازدهم تنظیم کند و در این صورت مطالبات مردمی براساس واقعیت کشور و عملکرد کمیسیون براساس توجه به اولویت فرهنگ به موازنه و تعادل برابر می‌رسند و این امر می‌تواند نگرانی‌های سال‌های گذشته درباره سهم بودجه فرهنگی و قرآنی در بودجه کل کشور را به طور نسبی و قطعاً بهتر از بودجه سال‌های پیش رفع کند.
همچنین انقلابی بودن این مجلس و به تبع آن کمیسیون فرهنگی ایجاب می‌کند که مسائل مربوط به فرهنگ دینی و قرآنی در رأس اولویت برنامه‌های کمیسیون قرار گرفته و اساساً کمیسیون طرح‌های فرهنگی را براساس یک پیوست دینی و قرآنی تنظیم و طراحی کند تا بتواند به عنوان عامل به اصل اهمیت برخورداری طرح‌ها از پیوست فرهنگی به خوبی مسئله ضرورت پیوست فرهنگی لوایح را از دستگاه‌های اجرایی مطالبه کند.
گزارش از مهدی مخبری
انتهای پیام
