چگونه شرایط سخت را تحمل کنیم

شاید تا به حال این پرسش به ذهنتان رسیده است که چرا برخی افراد در برخورد با عوامل استرس‌زا، انعطاف‌پذیری خاصی دارند و خم به ابرو نمی‌آورند، اما برخی دیگر برای مقابله با چنین عواملی مشکل دارند؟

تاب‌آوری ظرفیتی برای مقاومت در برابر استرس و فاجعه است. تاب‌آوری به معنای توانایی مقابله با شرایط دشوار و پاسخ انعطاف پذیر به فشارهای زندگی روزانه است. تاب‌آوری، استرس را محدود نمی‌کند، مشکلات زندگی را پاک نمی‌کند، بلکه به افراد قدرت می‌دهد تا با مشکلات پیش‌رو مقابله‌ای سالم داشته باشند، بر سختی‌ها فائق آیند و با جریان زندگی حرکت کنند.

برخی افراد به‌طور طبیعی دارای این ویژگی هستند، اما خبر خوب این است که همه افراد قادرند تاب آوری را بیاموزند و آن را ارتقا دهند. تاب‌آوری توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت‌آمیز با شرایط استرس‌زا و چالش برانگیز است که هر انسانی در زندگی باید آن را کسب کند.

نتیجه اینکه تاب‌آوری در هر سن و در هر سطحی از راه تمرین، آموزش، یادگیری و تجربه حاصل می‌شود؛ پس اگر فکر می‌کنید، تاب‌آوری کمی دارید، می‌توانید آن را تقویت کرده و مهارت‌های خود را برای تاب‌آور شدن، پرورش دهید.

ویژگی افراد تاب‌آور

احساس ارزشمندی :افراد تاب‌آور، خود را به‌عنوان فردی ارزشمند می‌پذیرند و برای خود احترام قایلند. این افراد بی قید و شرط خود را دوست دارند و سعی می‌کنند، نقاط مثبت خود را پرورش داده، نقاط ضعف خود را کتمان نکنند و سعی می‌کنند که این نارسایی‌ها را با واقع‌بینی بر طرف کرده و در غیر این صورت با این ویژگی‌ها کنار می‌آیند.

مهارت در حل مسئله: افراد تاب‌آور، توانایی ویژه‌ای در تجزیه و تحلیل واقع‌بینانه مشکلات شخصی و پیدا کردن راه حل‌های فوری و راهبردهای دراز مدت برای حل و فصل مشکلاتی که به آسانی و سریع حل نمی‌شوند را دارا هستند.

کفایت اجتماعی: این دسته از افراد، مهارت‌های ارتباط با دیگران را خیلی خوب آموخته‌اند. آن‌ها می‌توانند در شرایط سخت شوخ طبعی خودشان را حفظ کنند، می‌توانند با دیگران صمیمی شوند و در مواقع بحرانی از حمایت اجتماعی دیگران بهره ببرند؛ افراد تاب‌آور شبکه حمایتی و عاطفی محکمی دارند. چنین ارتباطاتی به آن‌ها کمک می‌کند درباره نگرانی‌ها و چالش‌های خود با کسی صحبت کنند؛ از مشورت، همدلی و همراهی آن‌ها بهره‌مند شوند، راه‌حل‌های جدید را کشف کنند و در مجموع از لحاظ روانی احساس قدرت و آرامش کنند.

خوش‌بینی: اعتقاد راسخ به اینکه آینده می‌تواند بهتر باشد، احساس امید و هدفمندی و باور به اینکه می‌توانند زندگی و آینده خود را کنترل کنند و موانع احتمالی نمی‌تواند آن‌ها را متوقف سازد.

همدلی: تاب‌آورها دارای توانایی برقراری رابطه توأم با احترام متقابل با دیگران هستند که موجب به هم‌پیوستگی اجتماعی یعنی احساس تعلق به افراد، گروه‌ها و نهادهای اجتماعی می‌شود.

دارای منبع کنترل درونی هستند: افراد تاب‌آور، خود را مسؤل شرایط خویش می‌دانند و برای هر مشکل، شکست و مسئله، منابع بیرونی را سرزنش نمی‌کنند. آن‌ها سهم خود را در امور زندگی، همراه با مسؤلیت پذیرفته‌اند.

راهکارهای تاب‌آور شدن افراد

داشتن هدف در زندگی: افرادی که در زندگی هدف مشخصی ندارند و معنای مُهمی برای زندگی خود نیافته‌اند، با هر سختی و مشکلی، از هم می‌پاشند و انگیزه خود را از دست می‌دهند.

تقویت روابط میان فردی: داشتن روابط عاطفی و اجتماعی محکم عامل بسیار مهمی در سلامت روان انسان به شمار می‌رود و هنگام بروز بحران‌های زندگی، پشتوانه بسیار مفیدی محسوب می‌شوند.

انعطاف‌پذیری: زندگی یعنی تغییر. افرادی که به تغییرات زندگی منعطف نیستند، همواره در بیم و هراس باقی می‌مانند و توانایی مواجه شدن با آن را از دست می‌دهند.

مراقبت از تغذیه و سلامتی: برای آنکه بهتر بیندیشید، مراقب جسم خودتان باشید؛ تغذیه سالم، ورزش و سبک زندگی سالم را سَرلوحه خود قرار دهید.

یادگیری مهارت‌های سالم برای مقابله با مشکلات: اگر مقابله‌های مسئله‌مدار و هیجان‌مدار سالم را بیاموزند، به هنگام مواجهه با مشکلات زندگی، مخزن غنی و پُرمحتوایی از راهکارهای مفید دارند که بر حسب اوضاع می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.

خوشبین بودن: نگاه واقع‌بینانه توأم با مثبت‌اندیشی سبب می‌شود، درک مناسبی از مسئله داشته باشند و به شیوه‌ای متناسب عمل کنند.

ایجاد دلبستگی‌های مثبت: مشارکت در یک یا چند فعالیت سرگرم‌کننده سالم، عضویت در گروه‌های مذهبی، حضور در باشگاه ورزشی، کلاس‌های هُنری و انجمن‌های علمی و مانند آن موجب می‌شود، به‌هنگام وجود مشکل آرامش خود را بازیابند.

تقویت معنویت: افرادی که ایمان قوی دارند و در مشکلات و سختی‌ها، ضمن تلاش و تعقل به خداوند توکل می‌کنند، آرامش و امنیت وصف‌ناپذیری را تجربه می‌كنند.

سیمین تاج دهقانی، کارشناس سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز