تلبیسات ابلیس برای آلوده کردن عزاداری / نقد سیدمحسن امین به خاطر مناقشه در قمه‌زنی

به گزارش ایکنا؛ نخستین نشست از سلسله نشست‌های نقد تاریخی کتاب‌های جریان‌ساز عاشورایی، با موضوع «نقد التنزیه لاعمال الشبیه» اثر سیدمحسن امین‌ عاملی، شب گذشته، 30 مردادماه، با سخنرانی حجت‌الاسلام مهدی مسائلی، پژوهشگر دینی، به همت هیئت قرآنی احیا به صورت مجازی برگزار و از طریق صفحه اینستاگرام ehyaonline پخش شد.

مسائلی با اشاره به محتوای این کتاب بیان کرد: این کتاب فقط به مقوله قمه‌زنی نپرداخته است، اما چیزی که موضع‌گیری‌ها را علیه کتاب سنگین کرد، قمه‌زنی بود. دل‌بستگان قمه‌زنی جو را علیه این کتاب سنگین کردند و شرایط به گونه‌ای پیش رفت که بعد از چاپ کتاب، بیشترین جمعیت قمه‌زن در نجف به وجود آمد.

9 مسئله که در عزاداری باید از آنها پرهیز کرد

وی تصریح کرد: مرحوم امین 9 مورد از مسائلی که باید از آنها پرهیز کرد را برمی‌شمارد و می‌گوید که لازم است اصلاح شوند. از جمله آنها دروغ‌گویی و نقل روایات بی‌اساس است. ایشان می‌گوید که روضه‌ها به روایت‌های بی‌اساس آلوده است که برخی از موارد را به صورت مصداقی نام می‌برد که خیلی از اینها بین منبری‌های امروز هم رواج دارد. حتی در برخی از مجالس معروف هم خوانده می‌شود و حتی روضه‌ای که جزو تحریفات عاشورا برمی‌شمارد، باز هم تحریف شده است و از این حیث، چیزهای عجیب و غریبی را می‌شنویم.

این پژوهشگر دینی بیان کرد: یکی دیگر از مواردی که مرحوم امین از آن پرهیز داده، آواز خواندن با حال غناست. البته غنایی که ایشان می‌گویند با غنایی که امروز وجود دارد، متفاوت است. باید اشاره کنم که بین علما پیرامون چیستی غنا نظراتی وجود دارد و شاهد تفاوت دیدگاه بین مراجع هستیم. به هر تقدیر مرحوم امین معتقد است، مجلس امام حسین(ع) شأنیتی دارد که به همین دلیل نباید از سبک خوانندگی و سبک‌های صوتی در آن استفاده کرد، حتی اگر از این سبک‌ها در مجالس شاد که حرمتی هم ندارند، بهره‌برداری شود.

وی افزود: برخی از موارد هم وجود دارد که از نظر شرعی غنا حساب می‌شود که مرحوم امین به آنها معترض است. مواردی که ایشان بیان می‌کند و در کتابش آورده، موارد پیش‌پا افتاده امروزی است. مثلاً می‌گوید افرادی را می‌آورند و با مداح هم‌خوانی می‌کنند. مجالس امروزی به نحوی است که یک زیرصدای «حسین» در هنگام خواندن مداح وجود دارد و ایشان به این اعتراض دارد. نمونه‌هایی دارد که نشان می‌دهد مراجع آن روزگار به این زیرصدا اعتراض می‌کردند.

پرهیز از خودآزاری در عزاداری

این پژوهشگر دینی با اشاره به دیگر مسئله‌ای که در این کتاب نسبت به دوری کردن از آن هشدار داده شده بیان کرد: خودآزاری و زیان رساندن به خود، بحث دیگر این کتاب است که باید آن را به عنوان بحث اصلی قلمداد کنیم. اینجا مرحوم امین شاید یک سوم و یا نصف رساله خود را به همین موضوع اختصاص می‌دهد. به تعبیری می‌گوید ضرر در فقه شیعه و اسلام این گونه است که هر مناسکی را تعطیل می‌کند و در عزاداری هم که بحث ضرر مطرح می‌شود، موجب تعطیل شدن مجلس خواهد شد. ایشان می‌گوید که روزه اگر ضرر داشته باشد، حرام است، یا وضویی که ضرری باشد، اگر انسان نسبت به آن مبادرت ورزد، وضویش باطل است. مسئله در غسل هم همین طور است؛ لذا هر کجا که ضرر وجود داشته باشد، عمل را باطل و حرام می‌کند. البته درباره این نظرات شبهاتی هم شکل می‌گیرد و موجب می‌شود ردیه‌هایی بر امین نوشته شود. چه اینکه به شبهاتی که وارد می‌کنند پر و بال می‌دهند تا بتوانند ضرر رساندن به بدن را در عزاداری تجویز کنند.

مسائلی در بخش دیگری از سخنان خود به قمه‌زنی و دیدگاه‌هایی که در این زمینه وجود دارد اشاره و بیان کرد: در بین مراجع چند تلقی وجود دارد؛ یکی اینکه روی ضرر داشتن این سنخ از صورت‌های عزاداری تأکید می‌شود که امین هم روی این مسئله بحث می‌کند و می‌گوید کارهایی که ضرر دارد، توسط اسلام نفی شده است و بعد به قاعده «لا ضرر و لا ضرار فی الاسلام» اشاره می‌کند. یک بحث روی این است که اصلاً اینها عزاداری امام حسین(ع) نیست که در کلام امین کمتر به این مورد توجه شده و یک بحث هم اینکه این صحنه‌ها، نمایش‌های غیرواقعی از شیعه و اسلام به جهانیان نشان می‌دهد که به این نیز پرداخته، اما بیشتر کلامش روی این است که این رفتارها ضرر دارد و اسلام هم نفی ضرر کرده است؛ یعنی اسلام دین وارسته‌ای از سختی و مشقت است و اگر عبادت و رفتار ما به مرحله ضرر برسد، نه‌تنها بار تکلیف از روی دوش مکلف برداشته می‌شود، بلکه حرام است.

تلبیسات ابلیس برای آلوده کردن عزاداری

وی تصریح کرد: نکته دیگری که امین از آن پرهیز داده، نشان دادن زنان سر برهنه است و مورد دیگر هم عبارت از بلند شدن صدای زنان است که امین آنها را نفی می‌کند. همچنین درآوردن صداهای نکره و چندش‌آور را نیز نفی می‌کند. امین در ابتدا یک تأکیدی بر عزاداری می‌کند و می‌گوید که این کار، یک صورت عبادتی است و وقتی شیطان نمی‌تواند این عبادت را حذف کند، می‌آید و سعی می‌کند آن را آلوده کند؛ یعنی عبادت را آلوده به مسائلی می‌کند که صورتش غیرواقعی خواهد شد و به یک کار غیرمطلوب تبدیل می‌شود. بر این اساس می‌گوید که این کارها عزاداری را از مطلوب به غیرمطلوب تبدیل می‌کند و درآوردن صداهای چندش‌آور را به عنوان رفتار شیطانی می‌داند و بعد می‌گوید که هر آنچه موجب هتک و بدنامی شود، جایز نیست.

مسائلی بیان کرد: اینها مواردی است که امین به عنوان نمونه مطرح می‌کند و می‌گوید چنین رفتارهای از تلبیسات ابلیس است و عزاداری را دچار انحراف می‌کند. همچنین باید توجه داشت که در این مباحث بیشتری مخالفت‌ها با امین بر روی مسئله قمه‌زنی بوده است؛ همچنین در مورد روضه‌های دروغین هم مناقشاتی کرده‌اند. هرچند کسی با دروغ گفتن موافق نیست، اما مخالفان امین سعی می‌کنند نشان دهند او مغرضانه چنین نظراتی را ارائه کرده و قصد دارد جریان امام حسین(ع) را تحریف کند. امروزه هم همین طور است و کسانی که قصد اصلاح دارند نظراتشان مورد مناقشه قرار می‌گیرد.